Schouwerzijl: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k →Geschiedenis: Wikipedia:Wikiproject/SpellingCheck. Help mee!, replaced: tenslotte → ten slotte met AWB |
k Wikipedia:Wikiproject/SpellingCheck. Help mee!, replaced: nabij gelegen → nabijgelegen, tenminste → ten minste met AWB |
||
Regel 18:
== Geschiedenis ==
Het dorp is genoemd naar de [[zijl (toponiem)|zijl]] ([[spuisluis]]) in de [[Kromme Raken]] en de
;Zijl en zijlvest
Regel 25:
De sluis van Schouwerzijl wordt voor het eerst genoemd in 1371 als ''acqueductui in Schuwum'' (Schouwen).<ref>[http://www.cartago.nl/nl/oorkonde/ogd0589.xml OGD 569.]</ref> Dit is een meervoudsvorm van '[[veerboot|schouw, vaartuig, voetveer]]'. Schouwen betekent dus 'de plaats waar men zich liet schuiven, dat wil zeggen overzetten'. Eerder bevond zich hier kennelijk een oversteekplaats over de Hunze of het Reitdiep. Mogelijk betrof dit het latere veer bij [[Roodehaan (De Marne)|Roodehaan]]. De Abdij van Aduard was daarentegen eigenaar van het veer te [[Aduarderzijl]].
De sluis, die bijna vijf meter breed was, voerde het water uit het oostelijke deel van [[De Marne]] en het westelijke deel van het [[Halfambt]]. Daarvoor maakte men gebruik van de voormalige loop van de Hunze, die later verschillende namen heeft aangenomen: [[Kromme Raken]], [[Hoornse Vaart (Groningen)|Hoornse Vaart]] en [[Broekstermaar]]. In de loop der jaren sloten ook de dorpen aan de noordkust zich bij het zijlvest aan. Aan de vertakkingen van de kanalen is te zien dat Kloosterburen, Wierhuizen en Pieterburen aanvankelijk een eigen uitwatering op het wad hadden. Saaxumhuizen en Westernieland maakten tot 1520 gebruik van de [[Hiddingezijl]]; toen die bij een stormvloed wegspoelde, werden ze in 1521 toegelaten tot het Schouwerzijlvest. Binnen het dorp is de sluis
Het Schouwerzijlvest bestond uit drie schepperijen: Huis ter Borch (ten zuiden van Warfhuizen), Oldeklooster en Huis ten Dijke (Pieterburen). Het had drie scheppers en zestien zijlrechters voor de dorpen Warfhuizen (2), Maarslagt, Mensingeweer, Lutkehuizen, Kloosterburen (2), Wehe, Wierhuizen, Eenrum (3), Pieterburen, Saaxumhuizen (2) en Westernieland. De abt van Oldeklooster fungeerde tot 1594 als overste schepper. De ''Schouwer zijlbrief'' van 1428 wordt vermoedelijk ten onrechte aan dit zijlvest toegeschreven.<ref>De zgn. ''Schouwer Zijlbrief'' uit 1428 met bepalingen voor ''Hogherzijl ende Schuwerzyl'', waarvan zich een foutief gedateerd afschrift in het archief van het [[Houwerzijlvest]] bevindt, heeft waarschijnlijk ten onrechte deze titel gekregen. De lijst van betrokkenen en de gebruikte landmaten wijzen overduidelijk op het Oosterniezijl bij [[Oosternieland]]. Zie J. Nap,[http://www.cartago.nl/nl/oorkonde/ozd003.xml 'Ommelander zijl- en dijkrechten uit de 15e en 16e eeuw'], in: ''Verslagen en Mededeelingen der Vereeniging tot Uitgave der Bronnen van het Oude Vaderlandsche Recht'' 4/2 (1899), p. 125-202, hier 140-144; J. Kooper, Het waterstaatsverleden van de provincie Groningen, Wolters, Groningen 1939, p. 152-153</ref>
| |||