Essay: verschil tussen versies

Het essay (in de originele, uit het [[Frans]] afgeleide betekenis) is veelal een [[literatuur|literaire]] tekst, die in dienst staat van het leveren van een overtuigend betoog, zij het zonder dat er sprake is van een expliciet gegeven [[wetenschap|wetenschappelijke]] verantwoording. De essayist legt graag dwarsverbanden die binnen een gespecialiseerd wetenschapsvak in de regel uit den boze zijn.

{{citaat|Waar de wetenschap haar uitspraken het liefst met een haast oudtestamentische gestrengheid doet, lijkt het essay steeds voor de omweg te kiezen door historische dimensie te waarderen en particuliere observaties en door literatuur en andere nevengebieden in aanmerking te nemen. Het heeft daarbij een bredere onzekerheidsmarge nodig, een gebied waar de vlucht der gedachten vrij is, waar de geest mag speculeren en de taal moet verleiden.<ref>{{aut|Allard Schröder}} 2006 ''Nieuwe tijden''</ref>}}

Het essay onderscheidt zich van de [[column]] door zijn grotere lengte en door de diepgang die in de regel in een column niet gerealiseerd kan worden. Hoewel essays soms gepubliceerd worden in dag- en weekbladen, onderscheidt het genre zich duidelijk van de [[journalistiek]] doordat het niet gericht is op de actualiteit van de dag; juist de reflecterende geest die er zich in weerspiegelt maakt er de waarde van uit, ook op langere termijn. Een essay kan een korte tekst zijn of de lengte hebben van een volledig [[boek (document)|boek]] (zoals dat bijvoorbeeld het geval was met [[Alexander Pope|Alexander Popes]] ''An Essay on Criticism'' (1711) of [[John Locke (filosoof)|John Lockes]] ''An Essay Concerning Human Understanding'' (1690)), of kan zelfs meer delen omvatten zoals Popes ''An Essay on Man'' (1733-1734). De grondleggers van het genre zijn [[Michel de Montaigne]] en [[Francis Bacon (wetenschapper, 1561)|Francis Bacon]].