Olinda: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
geboren in Olinda
k stijl; spelling; {feit}
Regel 49:
== Geschiedenis<ref name="gemeentepagina">Tenzij anders aangegeven, is de informatie in deze sectie afkomstig van de [http://www.olinda.pe.gov.br Officiële gemeentepagina van Olinda]</ref> ==
=== Ontstaan ===
In [[1534]] stelde de [[Portugal|Portugese]] kroon heteen systeem in waarinwaarbij ze hunde Braziliaanse kolonie opdeeldenwerd opgedeeld in verschillende deelgebieden, die ze [[kapiteinschap]]pen noemdenwerden genoemd. Een van deze kapiteinschappen, waarin de opvolging erfelijk was, was [[Pernambuco (kapiteinschap)|Pernambuco]]. Dit werd toegewezen aan [[Duarte Coelho Pereira]], een bastaardzoon uit de adel van Noord-Portugal. In [[1503]] was hij commandant van de Portugese expeditie naar Brazilië. Daarna maakte hij zich voor de Portugezen verdienstelijk tijdens verschillende campagnes in [[India]]. Als dank voor zijn diensten kende koning [[Johan III van Portugal|Johan III]] hem op [[10 maart]] [[1534]] het kapiteinschap Pernambuco toe.
 
Duarte Coelho was er vooral in geïnteresseerd om in dit gebied [[suikerriet]]plantages op te zetten. Bijna een jaar later, op [[9 maart]] [[1535]], kwam hij met zijn vrouw en een neef in Pernambuco aan, op de oevers van het [[Canal de Santa Cruz]] bij het eiland [[Itamaracá (eiland)|Itamaracá]]. Nadat hij daar de [[indianen|inheemse]] bevolking van de [[Caeté (volk)|Caeté]]-stam had teruggedrongen, zakte hij de kust af naar het zuiden, op zoek naar een plaats waar hij zijn hoofdstad kon stichten.
Dit kapiteinschap werd toegewezen aan [[Duarte Coelho Pereira]]. Duarte Coelho was een bastaardzoon uit de adel van Noord-Portugal. In [[1503]] was hij commandant van de Portugese expeditie naar Brazilië. Daarna maakte hij zich voor de Portugezen verdienstelijk tijdens verschillende campagnes in [[India]]. Als dank voor zijn diensten kende koning [[Johan III van Portugal|Johan III]] hem op [[10 maart]] [[1534]] het kapiteinschap Pernambuco toe.
 
Hij kwam terecht bij een strategische plek, gelegen tussen heuvels aan de kust. HetDeze had overvloedig drinkwater, vruchtbare grond en een natuurlijke haven, beschermd door [[rif (ondiepte)|riffen]]. Dit gebied werd met name bewoond door de Caetés en de [[Tabarajas]]. Zij hadden daar een dorp, dat zij ''Marim'' noemden.
Duarte Coelho was er vooral in geïnteresseerd om in dit gebied [[suikerriet]]plantages op te zetten. Bijna een jaar later, op [[9 maart]] [[1535]], kwam hij met zijn vrouw en een neef in Pernambuco aan, op de oevers van het [[Canal de Santa Cruz]] bij het eiland [[Itamaracá (eiland)|Itamaracá]]. Nadat hij daar de [[indianen|inheemse]] bevolking van de [[Caeté (volk)|Caeté]]-stam had teruggedrongen, zakte hij de kust af naar het zuiden, op zoek naar een plaats waar hij zijn hoofdstad kon stichten.
 
Hij kwam terecht bij een strategische plek, gelegen tussen heuvels aan de kust. Het had overvloedig drinkwater, vruchtbare grond en een natuurlijke haven, beschermd door [[rif (ondiepte)|riffen]]. Dit gebied werd met name bewoond door de Caetés en de [[Tabarajas]]. Zij hadden daar een dorp, dat zij ''Marim'' noemden.
 
Deze stammen waren bondgenoten van de [[Frankrijk|Fransen]], die ook interesse hadden in het gebied. Tussen hen leefde echter een Portugees, Vasco Fernandes Lucena genaamd, die getrouwd was met een Tabaraja-vrouw. Hij haalde hen over om partij te kiezen voor de Portugezen. De legende zegt dat hij met zijn zwaard een lijn op de grond trok. Alle Tabarajas die de Fransen trouw bleven, die deze lijn overtrokken, zouden de dood vinden. Vijf van hen staken de lijn over, en zouden gedood zijn door een [[bliksem]]schicht. Op deze plaats zou later de Kerk van de Verlosser der Wereld gebouwd zijn.<ref name="vascofernandes">Zie het artikel over [[:pt:Vasco Fernandes Lucena|Vasco Fernandes Lucena]] in de Portugese wikipedia</ref>
 
Onafhankelijk van het waarheidsgehalte van deze legende, lukte het Duarte Coelho in [[1535]] met behulp van Fernandes Lucena om op deze plaats de nederzetting Olinda te stichten. Ook later heeft hij nog veel strijd tegen de inheemse stammen moeten voerengevoerd. Hieraan kwam pas een eind toen zijn zwager, Jerônimo de Albuquerque, een verbintenis aanging met de dochter van de [[cacique (opperhoofd)|cacique]] van de Tabarajas.
 
=== Naamgeving ===
Regel 66 ⟶ 64:
De vertaling hiervan luidt: "Wat een mooie plek om een stad te bouwen!" De eerste twee woorden van deze uitspraak vormen nu de naam van de stad: ''Ó linda'' ("Wat mooi!" in de vrouwelijke vorm.)
 
Het waarheidsgehalte van deze legende wordt echter betwijfeld. De naam Olinda zou ook kunnen verwijzen naar de vrouwelijke hoofdpersoon in de populaire [[amadisroman]]s. Ook zou het een verwijzing kunnen duidenzijn opnaar enkele [[freguesia]]s in de buurt van [[Lissabon]], met de namen [[Linda-a-Pastora]] en [[Linda-a-Velha]].
 
=== De ''foral'' van Olinda ===
Op [[12 maart]] [[1537]] stuurde Duarte Coelho de zogenaamde ''foral'' naar koning Johan III. Dit is, een officiële brief, waarin hij de nederzetting Olinda aan de Portugese kroon aanbood. Normaal iswas ditzo'n ''foral'' een erg formeel document, maar de ''foral'' van Duarte Coelho iswas veel vrijer van stijl. HijCoelho omschreef het gebied dat door het dorp ingenomen werd, en gaf hij de begrenzingen ervan aan. Tevens omschreef hij nauwgezet de natuurlijke rijkdommen van het gebied: vruchtbare gronden, overvloedig water, de natuurlijke haven, [[mangrove]]bossen en stranden.<ref name="foral">[http://web.archive.org/web/20121209130024/http://portalolinda.interjornal.com.br/foral_olinda.shtml Portugese tekst van de ''foral'' van Olinda]</ref>
 
Door het schrijven van deze ''foral'' verhief hijCoelho Olinda tot de status van ''vila'' (dorp). Hiermee maakte hetOlinda officieel deel uit van dehet administratiebestuur van het Portugese rijk. De datum 12 maart 1537 wordt daarom gezien als de stichtingsdatum gezien van Olinda. DitDe stichting wordt nog steeds elk jaar gevierd.
 
In [[1550]] was de gemeenteraad deze ''foral'' kennelijk kwijtgeraakt, want ze vroegenvroeg Coelho een nieuwe versie aan Duarte Coelho. Tijdens de verwoesting door de Nederlanders raakte het document verloren. De tekst dook echter weer op in [[1654]] in het Kloosterklooster van Sint-Benedictus.
 
=== Olinda onder Duarte Coelho ===
Duarte Coelho begon meteen met het opzetten van de suikerindustrie. Hij trok specialisten uit [[Madeira (eiland)|Madeira]] aan, die hem hielpen de productie te moderniseren. Voor de financiering trok hij [[Joden|Joods]] kapitaal aan. Om het zware werk te verrichten, liet hij [[slavernij|slaven]] overkomen uit [[Guinee]]. Om het vervoer te garanderen, bedwong hij de [[São Francisco (rivier)|São Francisco]]. Verder legde hij versterkingen aan om de haven van Olinda te kunnen verdedigen.
 
Op deze manier maakte hij van Olinda een welvarende nederzetting. Door de suikerproductie, en ook door de extractie van [[brazielhout]], verkreeg de stad een zo grote rijkdom dat hetze [[Lissabon]] naar de kroon steegstak.{{feit}}
 
In [[1554]] vertrok Duarte Coelho ziek naar Portugal, waarbij hij het regentschap over Pernambuco overliet aan zijn vrouw, [[Britas de Albuquerque]]. Na zijn dood op [[7 augustus]] van datzelfde jaar werd hij opgevolgd door zijn zoons: eerst door Duarte Coelho de Albuquerque en daarna door diens broer Jorge. Deze laatste werd weer opgevolgd zijn zoon, Duarte de Albuquerque Coelho.
Regel 84 ⟶ 82:
=== Religieuze gemeenschappen ===
[[Bestand:Olinda Frans Post.jpg|thumb|180px|Ruïnes van de Kerk van de Verlosser der Wereld, door [[Frans Post]].]]
Er vestigden zich verschillende religieuze gemeenschappen in Olinda. Dezen hielden zich in het begin vooral bezig met het evangeliseren van de inheemse bevolking. Zij hadden een grote invloed op de ontwikkeling van het dorp. In de eerste plaats op de architecteurarchitectuur, door de vele kerken, seminaries en kloosters die zij er bouwden. Maar ook hadden zij invloed op de sociaal-politieke ontwikkeling van Olinda.
 
De volgende gemeenschappen vestigden zich in de [[16e eeuw]] in Olinda:
* [[1580Karmelieten]]: ([[Karmelieten1580]])
* [[1583Jezuïeten]]: ([[Jezuïeten1583]])
* [[1585Franciscanen]]: ([[Franciscanen1585]])
* [[1586Benedictijnen]]: ([[Benedictijnen1586]])
 
=== De Nederlanders ===
Regel 102 ⟶ 100:
=== Herstel ===
[[Bestand:Olinda.jpg|thumb|Blik op Olinda (18e eeuw)]]
Nadat de Nederlanders in [[1654]] vertrokken, bestond het centrum van Olinda lange tijd uit de ruïnes van de huizen die verwoest waren door de brand. Tot halverwege de [[19e eeuw]] was de belangrijkste activiteit in het centrum de landbouw, die tussen deze puinhopen werd bedreven. Het belang van Olinda bleef beperkt: de stad bleef in de schaduw staan van Recife, dat van groter belang voor de handel was. Toch kreeg Olinda op [[16 november]] [[1676]] stadsrechten.
 
Het eerste herstel begon toen in [[1830]] een [[Rechtsgeleerdheid|rechten]]faculteit in Olinda gevestigd werd. In diezelfde periode begonnen artsen in Recife het baden in zee aan te raden, vanwege de positieve effecten op de gezondheid. Mede hierdoor ontwikkelde Olinda zich tot een belangrijke badplaats voor de rijke inwoners van Recife. Dit werd nog versterkt toen er een treinverbinding met Recife werd aangelegd. In het begin van de [[20e eeuw]] werd deze vervangen door een elektrische [[tram]], en later door busvervoer.
 
De rijke badgasten huurden eerst alleen badhuisjes in Olinda tijdens het hoogseizoen. Later gingen zij er permanentermer permanent wonen, en kochten zij verwoeste panden in het centrum op. Zij herstelden de gevels in de oude staat, maar voorzagen de huizen verder van de gemakken van de 19e eeuw. Hierdoor ontstond het huidige stadsgezicht van Olinda. De meeste karakteristieke gevels die nu in het historisch centrum te zien zijn, zijn dus 19e-eeuwse reconstructies van huizen uit de vroeg-koloniale periode.
 
== Metropool Recife ==
Het centrum van Olinda ligt op slechts 6 kilometer afstand van Recife. Administratief maakt Olinda dan ook deel uit van de Metropoolmetropool Recife. Toch heeft met name het historisch centrum een merkbaar andere sfeer. Langs de grote weg wordt Olinda van Recife gescheiden door een [[moeras]]gebied, een winkelcentrum (''Shopping Tacaruna''), een conferentiecentrum (''Centro de Convenções''), een [[Marinemarine (strijdmacht)|marine]]basis en een wetenschapspark voor kinderen. Verder landinwaarts lopen de wijken van Olinda en Recife zelfs geheel in elkaar over.
 
== Wijken ==
Regel 174 ⟶ 172:
 
=== Muziek ===
Verder wordt er veel [[Forró (muziek)|forró]] gespeeld, en ook de meeste moderne muziekstromingen. Ook wordt elke vrijdagavond een [[serenade (muziekuitvoering)|serenade]] (''seresta'') gehouden. Hierbij trekt een bandje door de straten van het Historisch Centrum, waarbij ze volksliederen spelenworden gespeeld op klassieke instrumenten. Een grote groep mensen trekt zingend met dit bandje mee.
 
Verder zijn er uitvoeringen van [[klassieke muziek]], met als hoogtepunt het jaarlijkse festival ''Mostra Internacional de Música em Olinda'' ("Internationale Muziekuitvoering in Olinda")<ref name="MIMO">[http://www.mimo.art.br Website van de ''Mostra Internacional de Música em Olinda'']</ref>
 
=== Zwart bewustzijn ===
In Olinda is een sterke beweging van het zwart bewustzijn. Aanhangers van deze beweging proberen de Afro-Braziliaanse cultuur te promoveren, onder andere door optredens en door het geven van voorlichting op scholen. Hierdoor is er een veelvoud aan ritmes te beluisteren: [[Afoxé]], [[Coco (dans)|Coco]], [[Batucada]]... Ook kan men regelmatig [[Capoeira]] tegenkomen: zowel de ''escola de angola'' als de ''escola regional'' (op de ''Alto da Sé'').
 
=== Carnaval ===
[[Bestand:Bonecos de Olinda - Pernambuco, Brasil.jpg|thumb|Carnaval in Olinda, 2006]]
Het absolute hoogtepunt van de cultuur van Olinda is het [[carnaval]]. Samen met diedat van [[Rio de Janeiro (stad)|Rio de Janeiro]], [[Salvador (stad)|Salvador]] en het nabijgelegen [[Recife (gemeente)|Recife]] wordt dezedit beschouwd als een van de beste in Brazilië.
 
Tijdens carnaval dansen grote drommen mensen door de straten van de stad, achter verschillende bandjes aan die [[frevo]] spelen. Anders dan in andere steden zijn het geen strak georganiseerde blokken, dus ook buitenstaanders kunnen gemakkelijk meelopen en -dansen.
 
Specifiek voor het carnaval van Olinda zijn de 3drie meter hoge poppen van papier-maché, die onderin door een persoon gedragen worden. Vroeger beeldden deze poppen vooral figuren uit de plaatselijke [[folklore]] uit, maar tegenwoordig wordt er ook vaak [[satire]] op actuele politieke situaties mee gemaaktbedreven. Verder zijn er tijdens het carnaval uitvoeringen van [[maracatu]].
 
=== Werelderfgoed ===
Regel 197 ⟶ 195:
== Bezienswaardigheden ==
=== Toerisme algemeen ===
Hoewel Olinda veel bezienswaardigheden heeft, zijntrekt erde stad relatief weinig toeristen. Dit komt vooral doordat Olinda, hoewel aan zee gelegen, niet echt een strand heeft. In de omgeving zijn wel stranden, maar deze zijn op ongeveer een uur afstand van het stadscentrum te vinden. Daarom is Olinda een minder voor de hand liggende strandbestemming dan bijvoorbeeld [[Fortaleza (gemeente)|Fortaleza]] of [[Natal (Brazilië)|Natal]]. Wellicht is Olinda hierdoor echter juist aantrekkelijker voor het type toerist dat wat afstand wil nemen tot het massatoerisme.
 
In het historische centrum is overal de Toeristenpolitie zichtbaar aanwezig in felgekleurde auto's. Mede hierdoor is het centrum relatief erg veilig. Wel zijn er op de vele kunstgaleries na weinig winkels te vinden, en is er bijvoorbeeld geen geldautomaat.{{feit}} Voor sommige praktische zaken zal men dus in het nabijgelegen Recife terecht moeten.
 
=== Historisch centrum ===
Regel 212 ⟶ 210:
* '''Klooster van [[Franciscus van Assisi|Sint-Franciscus]], Kerk van [[Onze-Lieve-Vrouwe ter Sneeuw]] en Kapel van [[Rochus van Montpellier|Sint-Rochus]]''' (''Convento de São Francisco, Igreja de Nossa Senhora das Neves e Capela de São Roque''). Het oudste Franciscanerklooster in Brazilië, gebouwd in [[1585]]. Verwoest door de Nederlanders in 1631, en in de [[18e eeuw]] weer opgebouwd. Voor de kerk staat een kruis, opgetrokken uit stenen uit de riffen van Olinda.
* '''Basiliek en Klooster van [[Benedictus van Nursia|Sint-Benedictus]]''' (''Basílica e Mosteiro de São Bento''), gebouwd in de [[16e eeuw]] en verwoest door de Nederlanders in 1631. Opnieuw opgebouwd in verschillende stijlen. Het altaarstuk, van hout bekleed met bladgoud, laat de beeltenis van Sint-Benedictus zien, gezeten op een troon. In de [[sacristie]] laten panelen en rijk beeldhouwwerk het leven van deze heilige zien.
* '''Kerk van de [[Jezus (traditioneel-christelijk benaderd)|Verlosser der Wereld]]''' (''Igreja do Salvador do Mundo'', beter bekend als ''Igreja da Sé''), gelegen op de heuvel van ''Alto da Sé''. Opgericht in [[1540]], eerst in [[leem]]. In [[1584]] opnieuw opgebouwd in steen, waarbij er een aantal kapellen rond de kerk gebouwd zijn. De Nederlanders hebben het gebouw een tijd als [[protestantisme|protestantse]] kerk gebruikt, en beschadigden het tijdens de brand van 1631. In [[1674]] wordtwerd de kerk verheven tot bisschopszetel, maar ze wordtwerd pas als zodanig ingewijd in [[1714]]. Later is de bisschopszetel verplaatst naar Recife.
* '''[[Seminarie]] van Olinda en Kerk van [[Onze-Lieve-Vrouwe van Gratie]]''' (''Seminário de Olinda e Igreja Nossa Senhora da Graça''). Gesticht door Coelho in [[1535]] op het hoogste punt van Olinda. Hij bood het als [[kluizenarij|hermitage]] aan aan de [[Augustijnen (kloosterorde)|Augustijnen]]. Deze arriveerden echter niet in Brazilië, waarna de Jezuïeten het in [[1551]] overnamen. De kerk is geïnspireerd op de Sint-Rochuskerk in [[Lissabon]]. Het complex liep schade op tijdens de brand van 1631, maar is daarna weer door de Jezuïeten in gebruik genomen. Toen deze in [[1760]] uit Brazilië verdreven werden, kwam het complex in handen van de bisschopszetel. Deze maakte er in de [[19e eeuw]] een seminarie van.
* '''Kerk en klooster van [[Onze-Lieve-Vrouwe Onbevlekte Ontvangenis]]''' (''Igreja e Convento de Nossa Senhora da Conceição''). In onbruik geraakt tijdens de Nederlandse invasie, maar later in gebruik genomen als opvanghuis voor verlaten vrouwen. De kerk bevat een [[barok (stijlperiode)|barok]] beeld van Onze-Lieve-Vrouwe Onbevlekte Ontvangenis.
Regel 220 ⟶ 218:
=== Musea ===
* '''Museum voor Eigentijdse Kunst''' (''Museu de Arte Contemporânea''). Gehuisvest in een [[18e-eeuw]]s gebouw dat eerst bedoeld was als kerker voor het bisschopspaleis. Hierin werden mensen opgesloten die gezondigd hadden tegen het katholieke geloof.
* '''Museum voor Gewijde Kunst''' (''Museu de Arte Sacra''). In een gebouw uit [[1676]] dat eerst de Senaatskamer van Olinda huisvestte, en daarna het bisschoppelijk paleis was.
* '''Regionaal Museum van Olinda''' (''Museu Regional de Olinda''). Bevat onder andere het bisschoppelijke altaar uit de 17e eeuw.
 
Regel 227 ⟶ 225:
* '''Markt van Ribeira''' (''Mercado da Ribeira''). Overdekte markt, gebouwd rond [[1800]]. Tegenwoordig zijn er kunst- en souvenirwinkels gehuisvest.
* '''Meteorologisch Observatorium''' (''Observatório Meteorológico''). Karakteristiek gebouw op een van de hoogste punten van Olinda.
* '''Vuurtoren''' (''Farol''). De eerste vuurtoren werd voor het eerst aangestoken in [[1872]]. De huidige vuurtoren is de tweede, en stamtdateert van [[7 september]]uit [[1941]].
<gallery>
Bestand:Observatório Astronômico do Alto da Sé - Olinda - Pernambuco - Brasil.jpg|Meteorologisch Observatorium
Regel 247 ⟶ 245:
Olinda ligt aan de [[BR-101]] (''Rota do Sol'': "Route van de Zon") die langs de gehele oostkust van Brazilië loopt. Verbindingen met Recife zijn via deze weg, die plaatselijk ''Avenida Agamenon Magalhães'' heet, of via de ''Avenida Beberibe''.
 
Vanaf het ''Praça do Carmo'' in Olinda zijn er frequente busverbindingen naar Recife. De meeste bussen vanuit Recife naar Olinda vertrekken aan het ''Parque 13 de Maio''. Uiteraard rijden er ook taxi's tussen beide steden. Verder heeft Olinda stadsbussen, en sinds kort minibusjes, die met een speciale ontheffing van het stadsbestuur opereren.{{feit}}
 
==Geboren in Olinda==
* [[Antônio José da Silva Filho|Biro-Biro]] (1959), voetballer
 
== Externe links ==
* {{pt}} [http://www.olinda.pe.gov.br Officiële pagina van de Gemeente Olindawebsite]
 
{{Appendix}}