Pieter Vreede: verschil tussen versies

'''Pieter Vreede''' ([[Leiden]], [[8 oktober]] [[1750]] – [[Heusden (vestingstad)|Heusden]], [[21 september]] [[1837]]) was een [[doopsgezinden|doopsgezinde]] [[lakenindustrie|laken]]fabrikant, ééneen van de voormannen van de radicale [[patriotten]] en sterk betrokken bij de staatsgreep in januari 1798.

Hij schreef [[pamflet]]ten onder het pseudoniem Frank de Vrij tegen het [[stadhouderlijk stelsel]], in 1783 muziek voor de bijeenkomst van de patriotten in de [[Handboogdoelen (Amsterdam)|Handboogdoelen]]. Hij was voorzitter en afgevaardigde van [[Leiden]] in oktober 1785 bij het opstellen van het ''Leids Ontwerp'' samen met [[Wybo Fijnje]], [[Rutger Jan Schimmelpenninck (1761-1825)|Rutger Jan Schimmelpenninck]], [[Cornelis van Foreest (1756-1825)|Cornelis van Foreest]] en [[Jacobus Blaauw]] als afgevaardigde van [[Gouda]].

Na de Pruisische inval van september [[1787]] vluchtte hij in eerste instantie via de [[Waddeneilanden]] en [[Hamburg]] naar [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]]. Vreede vestigde een [[lakenindustrie|laken]]fabriek en een protestantse gemeente in [[Lier (België)|Lier]] in het kartuizerklooster, dat al enige jaren leeg stond, nadat [[keizer Jozef II]] de orde had opgeheven. Personeel en weefgetouwen liet hij uit Leiden overkomen. Na het uitbreken van de [[Brabantse omwenteling]], vestigde Vreede zich in [[Tilburg]], net als [[Diederik Johan (II) van Hogendorp|Diederik Johan van Hogendorp]]. [[Pichegru]] nam intrek in Vreede's huis, dat fungeerde als hoofdkwartier. In 1796 werd hij lid van de [[Eerste Nationale Vergadering]].

Pieter Vreede was een fel voorstander van een [[Unitarisme (politiek)|unitarische]], gecentraliseerde staatsvorm en was nauw betrokken bij de [[staatsgreep]] van 22 januari [[1798]], waarbij de [[federalisme|federalisten]] uit de vergadering werden verwijderd door [[Daendels]]. Vreede en [[Wybo Fijnje|Fijnje]] namen zitting in het [[Uitvoerend Bewind]]. Er was toestemming van [[Paul Barras]], lid van het [[Directoire]], die tegen betaling van 800.000 gulden de Bataafse republiek de opdracht verleende de [[lakenindustrie|laken]] en [[linnen]] te leveren aan de Franse troepen. Van deze leveranties trokken Vreede en [[Stefanus Jacobus van Langen|Van Langen]] als lakenfabrikanten groot voordeel.

Na een tweede [[staatsgreep]] van juni 1798 door Daendels, ontsnapte hij door een raam en week hij uit naar [[Tilburg]]. Hij verhuisde nog een keer naar [[Waalre-dorp|Waalre]] waar hij in [[1792]] de [[Volmolen (Waalre)|Waalrese Watermolen]] had gekocht. Vreede speelde geen politieke rol meer. Hij correspondeerde met [[Adam Gerard Mappa]], die naar de VS was geëmigreerd. Uiteindelijk leefde hij teruggetrokken in zijn huisje en, toen zijn vriend [[Adriaan van der Willigen]], die [[Landdrost|drossaard]] was van Tilburg, hem in [[1814]] wilde bezoeken, trof hij hem aan als ''een vergeten boer''.

* {{nl}} Rosendaal, J. (2003) Bataven! Nederlandse vluchtelingen in Frankrijk 1787-1795, p.  64, 72-75

* {{en}} [[Simon Schama|Schama, S.]] (1987) Patriots and Liberators. Revolution in the Netherlands 1780 - 1830, p.  83, 122, 220.