|
| portaal =
}}
'''Leopold Willem van Oostenrijk''' ([[Wiener Neustadt]], [[5 januari]] [[1614]] - [[Wenen]], [[20 november]] [[1662]]), [[Aartshertogaartshertog]] uit het Huis [[Habsburg]], was een Oostenrijkse [[Prinsprins-bisschop]], militaire aanvoerder, [[Lijst van landvoogden van de Nederlanden|landvoogd]] van de [[Spaanse Nederlanden|Zuidelijke Nederlanden]] van [[1647]] tot [[1656]] en [[Mecenas|kunstmecenasmecenas]].
==Biografie==
Als jongste zoon van [[keizer Ferdinand II|Ferdinand II]], [[ Keizerkeizer]] van het [[Heilig Roomse Rijk]], en [[Maria Anna van Beieren (1574-1616)|Maria Anna van Beieren]] werd Leopold Willem in 1614 in [[Wiener Neustadt]] geboren. ▼
Zijn oudere broer werd later [[ Keizerkeizer Ferdinand III]] en diens zoon [[ Keizerkeizer Leopold I]]. Terwijl zijn broer titulair hoofd werd van het [[Keizerlijk leger (Heilige Roomse Rijk)| Keizerlijkkeizerlijk leger]], was Leopold Willem zowel in de [[Dertigjarige Oorlog]] als [[Frans-Spaanse Oorlog (1635-1659)|Frans-Spaanse Oorlog]] een effectieve generaal. In deze laatste verloren de troepen uit de [[Spaanse Nederlanden]] onder aanvoering van Leopold Willem in 1648 de [[Slag bij Lens]] in een poging de stad te hernemen. Later in diezelfde oorlog, februari -– maart 1652, neemt hij succesvol een aantal Noord-Franse burchten in waardoor de Fransen verplicht werden troepen terug te trekken uit [[Catalonië]] om zodoende hun noordgrenzen te versterken. Dit zorgde ervoor dat de Spaanse troepen Catalonië konden heroveren op de [[Geschiedenis van Catalonië|Catalaanse rebellen]]. ▼▲Als jongste zoon van [[keizer Ferdinand II|Ferdinand II]], [[Keizer]] van het [[Heilig Roomse Rijk]], en [[Maria Anna van Beieren (1574-1616)|Maria Anna van Beieren]] werd Leopold Willem in 1614 in [[Wiener Neustadt]] geboren.
Hoewel Leopold Willem niet over enige canonieke kwalificaties beschikte , mocht hij, door de invloed van zijn vader, de [[investituur]] van een aantal [[Bisdom| Bisdommenbisdommen]] en [[Prins-bisschop| Prinsbisdommenprinsbisdommen]] ontvangen om zichzelf van een inkomen te voorzien. Ongekwalificeerd voor deze posten als hij was hield hij in feite enkel de titel van [[apostolisch administrator]]. Zo was hij [[prins-bisschop]] van [[Prinsbisdom Straatsburg|Straatsburg]] (1626-1662) en [[Prinsbisdom Passau|Passau]] (1626-1662), [[bisschop]] van [[Bisdom Halberstadt|Halberstadt]] (1628-1648), en [[aartsbisschop]] van [[Aartsbisdom Maagdenburg|Maagdenburg]] (1631-1638), [[Olomouc]] (1637-1662) en [[Aartsbisdom Wrocław|Breslau]] (1656-1662). In 1635 investeert Pauspaus Urbanus VIII Leopold Willem ook nog als Prinsprins-aartsbisschop van [[Aartsbisdom Bremen|Bremen]]. Echter, door de Zweedse bezetting van Bremen slaagt Leopold Willem er nooit in de facto macht te krijgen. ▼▲Zijn oudere broer werd later [[Keizer Ferdinand III]] en diens zoon [[Keizer Leopold I]]. Terwijl zijn broer titulair hoofd werd van het [[Keizerlijk leger (Heilige Roomse Rijk)|Keizerlijk leger]], was Leopold Willem zowel in de [[Dertigjarige Oorlog]] als [[Frans-Spaanse Oorlog (1635-1659)|Frans-Spaanse Oorlog]] een effectieve generaal. In deze laatste verloren de troepen uit de [[Spaanse Nederlanden]] onder aanvoering van Leopold Willem in 1648 de [[Slag bij Lens]] in een poging de stad te hernemen. Later in diezelfde oorlog, februari - maart 1652, neemt hij succesvol een aantal Noord-Franse burchten in waardoor de Fransen verplicht werden troepen terug te trekken uit [[Catalonië]] om zodoende hun noordgrenzen te versterken. Dit zorgde ervoor dat de Spaanse troepen Catalonië konden heroveren op de [[Geschiedenis van Catalonië|Catalaanse rebellen]].
Nadat hij in 1656 teruggekeerd is uit de [[Spaanse Nederlanden|Zuidelijke Nederlanden]] (''infra'') en zijn oudere broer, [[ Keizerkeizer Ferdinand III]] , overlijdtoverleden is, schuiven verschillende kiesmannen hem naar voren als opvolger. Echter, hij stelt enige bevestiging van zijn kandidatuur zodanig uit zodatdat zijn neef de benodigde 18 lentes zou kunnen bereiken nodig om de Keizerlijkekeizerlijke troon te bestijgen kon bereiken. Dit doet hij uiteindelijk als [[ Keizerkeizer Leopold I]] op 22 juli 1658. In zijn laatste jaren houdt Leopold Willem zich enkel nog bezig met administratie en zijn liefde voor kunst. ▼▲Hoewel Leopold Willem niet over enige canonieke kwalificaties beschikte mocht hij, door de invloed van zijn vader, de [[investituur]] van een aantal [[Bisdom|Bisdommen]] en [[Prins-bisschop|Prinsbisdommen]] ontvangen om zichzelf van een inkomen te voorzien. Ongekwalificeerd voor deze posten als hij was hield hij in feite enkel de titel van [[apostolisch administrator]]. Zo was hij [[prins-bisschop]] van [[Prinsbisdom Straatsburg|Straatsburg]] (1626-1662) en [[Prinsbisdom Passau|Passau]] (1626-1662), [[bisschop]] van [[Bisdom Halberstadt|Halberstadt]] (1628-1648), en [[aartsbisschop]] van [[Aartsbisdom Maagdenburg|Maagdenburg]] (1631-1638), [[Olomouc]] (1637-1662) en [[Aartsbisdom Wrocław|Breslau]] (1656-1662). In 1635 investeert Paus Urbanus VIII Leopold Willem ook nog als Prins-aartsbisschop van [[Aartsbisdom Bremen|Bremen]]. Echter, door de Zweedse bezetting van Bremen slaagt Leopold Willem er nooit in de facto macht te krijgen.
▲Nadat hij in 1656 teruggekeerd is uit de [[Spaanse Nederlanden|Zuidelijke Nederlanden]] (''infra'') en zijn oudere broer, [[Keizer Ferdinand III]] , overlijdt, schuiven verschillende kiesmannen hem naar voren als opvolger. Echter, hij stelt enige bevestiging van zijn kandidatuur zodanig uit zodat zijn neef de benodigde 18 lentes zou kunnen bereiken nodig om de Keizerlijke troon te bestijgen. Dit doet hij uiteindelijk als [[Keizer Leopold I]] op 22 juli 1658. In zijn laatste jaren houdt Leopold Willem zich enkel nog bezig met administratie en zijn liefde voor kunst.
in 1662 sterft hij in Wenen op 48-jarige leeftijd.
== Landvoogd ==
Nadat de [[Vrede van Munster]] in 1648 wordt ondertekentondertekend, zet zich de laatste fase van het Spaanse regime in de [[Geschiedenis van de Lage Landen|Lage Landen]] in. In het geschil tussen de Spaanse Koningenkoningen en hun Hollandse rebellen waren de Weense neven neutraal gebleven, de dringende aanmaningen van [[Filips IV van Spanje|Filips IV]] ten spijt. Dit zorgde voor een aantal spanningen wanneertoen [[Manuel de Castel Rodrigo|Castel Rodrigo]] in Brussel vervangen diende te worden als gouverneur-generaal, maar er geen prinsen van den bloede meer in [[Madrid (stad)|Madrid]] voorhanden waren.
Hoewel de Spaanse ministers Leopold steeds voor verdacht hielden en dit nooit verzwegen, werd de Weense Leopold-Willem in Brussel geïnstalleerd. WanneerToen Gaspar de Bracamonte, Graafgraaf van [[Peñaranda de Bracamonte|Peñaranda]] en lid van de [[Raad van State (historisch)|Spaanse Raad van State]] in 1649 langeregeruime tijd in Brussel verbleef, stuurde hij de koning bij gelegenheid een reeks verslagen, waarin het bewind van de aartshertog heftig wordt gehekeld.<ref>Correspondance Cour d'Espagne, Vol. IV, p.649</ref>
De landvoogd werd door Bracamonte voorgesteld als een [[Autocratie|autocraat]], die alles met een kliek van gunstelingen regelt. Drie daarvan worden bij name genoemd;: de [[Vorstelijk graafschap Schwarzenberg|graaf van Schwarzenberg]] -– een Duitser die Leopold met zich heeft meegebracht en die hij tot zijn opperhofmeester benoemtbenoemd heeft -–, de [[Willem Bette|markies van Lede]] -– een Vlaming en hoog officier in het leger -– en [[Arrazola de Oñate|Jean-Jacques Arrazola de Oñate]] -– een Spanjaard en privé-secretarisprivésecretaris van Leopold. Volgens Bracamonte moet men steeds langs ééneen van hen ten einde om wat ook te verkrijgen.
Op 19 maart 1653 geeft de Spaanse Koningkoning formeel het bevel om deze kliek te ontslaan: de Koningkoning verklaart dat hij niet meer elke dag de klachten van zijn ontmoedigde vrienden wil aanhoren en stelt de aartshertog zelfs voor de keuze om desnoods zelf op te stappen.<ref>Correspondance Cour d'Espagne, Vol. IV, p.385</ref> Leopold protesteerde tegen de beledigingen zijn hof aangedaan en vroeg vervolgens Wenen om raad. Na enige tijdstijd gaf hij toe, maar ontsloeg uiteindelijk enkel de Duitse edelman.<ref>Correspondance Cour d'Espagne, blz.417</ref>
De aartshertog laat vervolgens duidelijk in zijn verslagen blijken dat zijn ambt hem tegenstaat, en dat hij slechts op een gunstige gelegenheid wacht om naar Duitsland terug te keren.<ref>Algemene Geschiedenis der Nederlanden, Dl. VII, "Op Gescheiden Wegen 1648-1748", p.100</ref> In 1655 zendt hij een bijzondere bode naar het Spaanse Hof om verslagen voor te leggen, maar zijn opdracht is daartoe niet beperkt. Een bijkomende boodschap van Leopold aan de Spaanse Koningkoning betrof een waar ultimatum: indien de aartshertog tegen de lente geen voldoening krijgt op zijn rekesten, zou hij de zorg de Nederlanden te besturen aan anderen overlaten.<ref>Correspondance Cour d'Espagne, p.445</ref> De regering van Madrid beschouwde dit als zijn onherroepelijk ontslag en wees een opvolger in zijn plaats aan. In mei 1656 verliet de aartshertog de Nederlandse gewesten omen keerde er nooit meer terug te komen.
Terug in Wenen houdt hij zich initieel bezig met de administratie van zijn verschillende bisdommen, de [[Duitse Orde]] waarvan hij Grootmeester is en de familiezaken van het Keizerlijke Huis.
==KunstmecenasMecenas==
[[File:Anselmus-van-Hulle-Hommes-illustres_MG_0433.tif|right|thumb|Aartshertog Leopold Willem bij de Vrede van Westfalen, gravure naar een schilderij van [[Anselmus van Hulle]]]]
[[Image:DAVID TENIERS EL JOVEN - El Archiduque Leopoldo Guillermo en su Galería de Bruselas (Kunsthistorisches Museum de Viena, 1650-52. Óleo sobre lienzo, 123 x 163 cm).jpg|thumb|280px|''Aartshertog Leopold Willem in zijn Galerijgalerij inte Brussel'', door [[David Teniers II| David Terniers de Jonge]], cca. 1650]]
Aarsthertog Leopold Willem stond bekend als een enorme kunstverzamelaar, vooral schilderkunst. Daarbij liet hij zich sterk leiden door het advies van kunstenaars zelf.
WanneerToen hij het bestuur van de Spaanse Nederlanden op zich nam als Landsvoogdlandvoogd, liet hij zich omringen door verschillende schilders uit de [[Antwerpen (stad)|Antwerpse]] [[Sint-Lucasgilde]], zoals [[David Teniers II|David Terniers de Jonge]]. Terniers werd niet enkel door Leopold Willem tewerkgesteld als schilder, maar ook als houder van de collectie in opbouw. Kortelings na 1647 nam Terniers zelfs verblijf in het [[Paleis op de Koudenberg]], de verblijfplaats van de landvoogd, onder de titel "Ayuda de Camara", ofwel kamerbediende.
Immense bedragen werden uitgegeven in het verkrijgen van schilderijen voor de Aartshertogaartshertog. Zijn uitgebreide en bijzonder waardevolle verzameling moest een afspiegeling zijn van het universele karakter van de macht van de Habsburger en bevatte oa.onder meer schilderijen van [[Frans Snyders]], [[Peter Snayers]], [[Daniel Seghers]], [[Peter Franchoys]], [[Jan Brueghel de Jonge]], [[Frans Wouters]], [[Jan van den Hoecke]] en [[Jan van de Venne]]. Een aantal waardevolle schilderijen van Italiaanse meesters kwamenkwam oorspronkelijk uit de collecties van oa.onder anderen [[Keizerkeizer Karel V]], [[Karel I van Engeland|Karel I]] en de [[George Villiers (1592-1628)|Hertoghertog van Buckingham]].
De collectie zelf werd ook vaak geschilderd in originele doeken van oaonder anderen David Terniers de Jonge. Zo creëerde hij het bekende doek [[:image: David Teniers the Younger - Archduke Leopold William in his Gallery at Brussels - Google Art Project.jpg|''Aartshertog Leopold Willem in zijn Galerijgalerij inte Brussel'']], al is het niet zeker of die werken waarheidsgetrouw zijn weergegeven. Daarnaast werden de meesterwerken vaak in olieverf nageschilderd op kleinere panelen waarop graveurs zich dan konden baseren om een getrouwe kopie te maken voor de rijkelijk geïllustreerde catalogus.
Leopold Willem, die een zeer devoot man was, ging vaak bidden in het [[bedevaart]]soord van [[Jezus-Eik]] en zorgde er voor de bouw van een volwaardige kerk vanaf 1650.
WanneerToen de Aartshertogaartshertog terugkeerde naar Wenen, werd ook zijn collectie overgebracht naar het [[Aartshertogdomaartshertogdom Oostenrijk]]. [[Jan Anton van der Baren]], een Vlaamse priester en schilder, werd aangesteld als conservator van Aartshertogelijkeaartshertogelijke galerij. Leopold Willem droeg deze galerij op aan zijn neef [[Keizer Leopold I|Leopold I]]. Een groot deel van de collectie kunstwerken zoudenzou later een deel van de basisverzameling van het [[Kunsthistorisches Museum Wien|Kunsthistorisch Museum van Wenen]] gaan vormen.
== Voorouders==
|-
|'''Grootouders'''
|colspan="4"| [[Karel II van Oostenrijk]] (1540-1590) <br />∞ 1571<br />[[Maria Anna van Beieren (1551-1608)|Maria Anna van Beieren]] (1551-1608)<br />
|colspan="4"| [[Willem V van Beieren]] (1548-1626)<br /> ∞ 1568 <br />[[Renata van Lotharingen]] (1544-1602)
|-
|'''Ouders'''
|colspan="8"| [[Keizer Ferdinand II]] (1578-1637) <br />∞ 1600<br />[[Maria Anna van Beieren (1574-1616)|Maria Anna van Beieren]] (1574-1616)<br />
|- bgcolor="#E0E0E0"
|colspan="9"| '''Leopold Willem van Oostenrijk (1614-1662)'''
|}
{{StartOpvolging}}
{{OpvolgingCombi|
| lijst = [[Lijst van bisschoppen van Straatsburg|Bisschop van Straatsburg]]<br />1626-1662
| vorige = [[Leopold X van Oostenrijk|Leopold van Oostenrijk]]
| volgende = [[Frans Egon van Fürstenberg]]
| volgende = [[Juan II van Oostenrijk]]
}}
{{OpvolgingCombi|
| lijst = [[Lijst van bisschoppen van Breslau|Bisschop van Breslau]]<br />1656-1662
| 