Macht (politiek): verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k details
k Materiele -> materiële n.a.v. Wikipedia:Wikiproject/SpellingCheck. Help mee!
Regel 4:
 
==Geschiedenis==
Toen de mens alleen nog in [[stam (antropologie)|stamverband]] leefde was er meestal alleen een leider nodig in crisistijden, zoals conflicten met andere stammen of bij [[natuurramp]]en die de stam troffen. Dan was het nodig dat iemand snel beslissingen nam die dan door de anderen uitgevoerd werden. Meestal had de leider dan ook een soort adviesraad samengesteld uit de oudere en ervaren mensen. Toen de samenleving groter en ingewikkelder werd ontstonden de eerste [[staat|staten]]. Allengs namen de welvarendste en invloedrijkste mensen en families steeds meer de touwtjes in handen en lieten zich steeds minder beïnvloeden door de 'armere' leden van de samenleving. Dit leidde tot de situatie, waarbij binnen de invloedrijkste families de macht door overerving werd doorgegeven: de [[aristocratie]] met aan het hoofd de belangrijkste familie. Eenmaal aan de macht kwamen uit deze families de [[Koning (titel)|koning]]en voort, waardoor de [[monarchie]] ontstond. Meestal vonden de koningen het niet goed dat hun macht werd betwist door andere personen of groepen. Vaak volgden op kritiek op de koning zware straffen en niet zelden de [[doodstraf]]. Tijdens [[de Verlichting]] kwam hierin in [[westerse wereld|het Westen]] langzaam verandering en werd de macht in sommige landen volgens de [[trias politica]] van [[Charles Montesquieu|Montesquieu]] verdeeld in een wetgevende, een rechtsprekende en een uitvoerende macht. Tegenwoordig is dit in de westerse wereld de norm. In veel andere gebieden van de wereld is echter nog altijd de dictatuur de norm zoals de absolute monarchie, een militaire dictatuur of onder het mom van soms een '[[president]] voor het leven' .
 
== Macht corrumpeert ==
Een bekend [[adagium]] (bedacht door de Engelse historicus [[John Emerich Edward Dalberg-Acton, 1e Baron Acton|Lord Acton]]) is: ''Macht maakt [[corruptie|corrupt]] en absolute macht maakt absoluut corrupt'' (''Power corrupts and absolute power corrupts absolutely'').
 
Dit heeft te maken met het feit dat de verleiding aanwezig is machtsinstrumenten te misbruiken om zodoende voordelen te behalen. Dit kunnen materielemateriële en financielefinanciële voordelen zijn, maar ook immaterieleimmateriële voordelen, zoals seksuele gunsten. Ze kunnen al dan niet direct behaald door toepassing van de macht (bijvoorbeeld een dictator die zelf de kiescommissie benoemt die hem prompt met 99.99% van de stemmen tot winnaar van de verkiezingen uitroept) of door anderen tegen betaling of verstrekking van giften met behulp van deze macht voordelen te verschaffen (bijvoorbeeld een onderwijzer die een leerling een goed rapport geeft na een royale gift van diens vader). In dit geval is de machthebber [[corruptie|corrupt]] geworden en worden zijn beslissingen niet meer ingegeven door het algemeen belang maar door het eigen voordeel. Uiteindelijk is dit schadelijk voor de economie en de rechtszekerheid.
 
Macht kan ook corrumperen in de zin dat de machthebber zoveel macht naar zich toe trekt dat men hem niet meer durft tegen te spreken uit angst voor consequenties voor de eigen positie. Hierdoor ontstaat een situatie als in het sprookje ''[[De nieuwe kleren van de keizer]]'', waarin een verkeerde beslissing wordt genomen en uitgevoerd door een gebrek aan controle en overleg, of dat een onwenselijke situatie niet wordt opgelost omdat niemand er iets van durft te zeggen.
Regel 24:
 
Om macht te meten worden verschillende methoden gehanteerd:
* Om vast te stellen welke actoren de meeste macht hebben, gaat men met de ''formele positiemethode'' na welke actor de meeste en de meest vergaande formele bevoegdheden heeft. Een [[minister]] wordt dan geacht meer macht te hebben dan een [[ambtenaar|topambtenaar]], omdat de ambtenaar formeel [[hiërarchie|hiërarchisch]] ondergeschikt is. Het voordeel van deze methode is dat het bijvoorbeeld door analyse van documenten ook op het verleden is toe te passen. Maar volgens critici is het naïef om macht te meten aan de hand van formele bevoegdheden. Men meet daardoor niet de feitelijke uitvoerende macht of de feitelijke mogelijkheden tot het uitvoeren van macht. Soms kan een bepaalde formele positie eerder een belemmering zijn bij het uitvoeren van macht, en machtsdragers “achter de schermen” blijven buiten beschouwing.
* De ''netwerkmethode'' sluit aan bij de formele positiemethode, maar let meer op [[gedrag]] dan op formele posities. Gekeken wordt naar de macht die uit kan gaan van [[sociaal netwerk|netwerken]]. Bestudeerd wordt “wie met wie omgaat”. Een bekend voorbeeld is het [[Oxbridge-syndicaat]]: politieke leiders die op [[Universiteit van Oxford|Oxford]] of [[Universiteit van Cambridge|Cambridge]] gestudeerd hebben, blijken te opereren als een hechte groep. De geldigheid van de netwerkmethode is beperkt, want het opsporen van een netwerk betekent nog niet dat dit netwerk feitelijk macht uitoefent.
* Volgens de ''[[participatiemethode]]'' oefent iemand die deelneemt aan het politieke proces per definitie feitelijke macht uit. Maar een belangrijk punt van kritiek op deze methode is de ''regel van de geanticipeerde reactie'' die stelt dat er in het politieke proces sprake is van niet-zichtbare invloed van de ene op de andere deelnemer. Als bijvoorbeeld de [[regering]] denkt dat een voorstel in het [[parlement]] niet haalbaar is en daarom het voorstel nog vóór de indiening wijzigt, is er feitelijk sprake geweest van een impliciete invloed van het parlement op de regering. De invloed is echter niet zichtbaar geweest, en zal daarom bij toepassing van de participatiemethode niet worden opgemerkt. Een ander punt van kritiek is dat participatie niet altijd leidt tot macht, bijvoorbeeld als op het moment van [[participatie]] de beslissing eigenlijk al vaststaat.
Regel 51:
** Relationele middelen: bijvoorbeeld iemand negeren
 
{{Appendix|2=}}
{{References}}
}}
 
[[Categorie:Politiek]]