Gebruiker:Bean 19/kladblok/Vorstendom Transsylvanie: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Geschiedenis: dichter bij de oorspronkelijke tekst |
→Geschiedenis: zin erbij |
||
Regel 41:
Het [[verdrag van Speyr]] werd de omgang tussen de Ottomanen, de Habsburgers en de Ottomanen geregeld. [[Keizer Maximiliaan II]], de opvolger van [[Keizer Ferdinand I (1503-1564)|Ferdinand van Oostenrijk]], noemde Johan van 1570 tot zijn dood in 1571 als eerste vorst van Transsylvanië en daarna pas koning van een verdeeld Hongarije. Dit verdrag zorgde er ook voor dat een deel van het gebied in 1571 vorstendom Transsylvanie kwam te heten dat onder gedeelde soeveriniteit kwam te staan. Een anderevolg van dit verdrag was dat een ander deel van het koninkrijk oostelijk Hongarije was na het verdrag [[Partium]] ,genoemd. Het laatste gebied lag ten westen van het vorstendom en was niet door de Ottomanen bezet. Na de dood van Jan II in [[1571]] kwam de [[Báthory]]-dynastie aan de macht. Zij regeerden tot [[1602]] als suzereine vorsten over Transsylvanië en hun macht kristalliseerde zich uit in de semi-onafhankelijkheid van het vorstendom..
De Hongaarse prins [[Stefan nus Báthory]], de eerste vorst van Transsylvanië,behield de religieuze vrijheid, zoals vastgelegd in het [[Edict van Toerda]], maar interpreteerde deze verplichting in een steeds engere zin. Aan het einde van de regeerperiode van [[Sigismund Báthory]], nam hij, als prins binnen het [[Hielige Roomse Rijk]], met het leger van Transsylvanë, deel aan de [[Vijftienjarige Oorlog]]. Deze oorlog begon als een oorlog van Christenen tegen de Turken maar het eindigde als een conflict tussen Transsylvanie, de Habsburgers, de Ottomanen en [[woiwode]] [[Michaël de Dappere]] van en [[Vorstendom Walachije|Walachije]]. Het gevolg hiervan was dat het vorstendom rond [[1601]] opnieuw onder Habsburgse soevereiniteit, nu die van [[keizer Rudolf II]], stond die de bevolking begon te [[Germanisatie|Germaniseren]]. Zijn pogingen omt een niuew [[contrareformatie]] waarmee de Rooms-katholieke Kerk opnieuw de staatskerk zou worden, werden afgebroken door de verkiezing, op [[5 april]] [[1603]] van [[István Bocskai]] als vorst van Transsylvanië. en twee maanden later als prins van Hongarije. István Bocskai leidde van [[1604]] tot [[1606]] een succesvolle opstand tegen de Habsburgers leidde.tot het [[Verdrag van Wenen (1606)|verdrag van Wenen]] uit [[1606]]. bij het verdrag van Wenen werd bepaald dat de burgers van Transsilvanie hun eigen vorsten mochten kiezen om zo tegenstand te bieden aan de Oostenrijkse macht. Dit was politiek gezien echter zeermoeilijk omdoordat de Kroaat
De gouden jaren beleefde het vorstendom onder het gezag van Bocskai's opvolgers [[Gabriël Bethlen]], die regeerde van 1613 tot 1629
en [[George I Rákóczi]], die regeerde van 1630 tot 1648 regeerde. Bethlen durfde het zelfs aan om drie keer een oorlog tegen Oostenrijk te beginnen en twee keer de titel van koning van Hongarije op te eisen. Deze periode eindigde met het [[vrede van Nikolsburg]] van [[31 december]] [[1621]] dwong hij voor de protestanten opnieuw godsdienstvrijheid af die in het verdrag van Wenen al was uitgesproken, maar door [[keizer Ferdinand II]] niet werd nagekomen. De [[verdag van Linz]] van [[16 september]] [[1645]] datt Rákóczi met de keizer sloot bevestigde opnieuw de religieuze vrijheid voor de Hongaarse protestanten zoals vastgesteld bij het verdrag van Wenen in 1806. Rákóczi wist het benodigde geld te verwerven om de nieuwe hoofdstad [[Alba Iulia]] dat het belangrijkste protestantse bolwerk in [[Oost-Europa]] werd.Tijdens hun heerschappij was het vorstendom een van de weinige landen waar Rooms-katholieken, [[Calvinisme| Calvinisten]], [[Lutheranisme|Lutheranen]] en [[Unitarisme (theologie)|Utilitaristen]] elkaar tolereerden. Al deze religies behoorden tot de algemeen erkende geloven hoorden, ook wel ''religieus recept'' genoemd, terwijl de [[Oosters-orthodoxe kerk|Orthodoxen]] alleen getolereerd werden.
Na de val van [[Oradea|Nagyvárad]] in 1660 toonde de afnemende macht van het vorstendom en de grotere invloed die de Habsburgers over het gebied konden uitoefenen. In [[april]] [[1661]] verklaarde de Transsylvanische raad onder het bestuur van prins Kemeny zich onafhankelijk van de Ottomanen. Ze vroegen steun aan in Wenen, maar een geheime overeenkomst tussen de Ottomanenen en de Habsburgerszorgde ervoor dat de Habsburgse positie nog meer versterkte. Na het verlies van de Ottomanen bij het [[Beleg van Wenen (1683)|beleg van Wenen]] in 1683 begonnen de Habsburgers hun bestuur over het voormalige autonome Transsylvanie geleidelijk verder uit te breiden. Het gevolg hiervan was dat aan het einde van de zeventiende eeuw het vorstendom volledig onder controle van het door de Habsburgers beheerde [[Koninkrijk Hongarije (1526-1876)|Hongarije]]en werd bestuurd werden door keizerlijke gouverneurs. Vanaf 1711 wisten de Habsburgers hun macht veilig te stellen en de Transsylvanische prinsen werden door .gouverneurs vervangen.
| |||