|
'''Antonij Herman Gerard (Anthony) Fokker''' ([[Kediri (stad)|Kediri]], [[6 april]] [[1890]] – [[New York (stad)|New York]]), [[23 december]] [[1939]]) was een [[Nederland]]se [[Geschiedenis van de luchtvaart|luchtvaartpionier]] en [[Lijst van vliegtuigbouwers naar land van herkomst|vliegtuigbouwer]]. Het vliegtuigbedrijf [[Fokker (bedrijf)|Fokker]] is naar hem genoemd.
leviworst
== Levensloop ==
Fokker, lid van de [[patriciaat]]sfamilie [[Fokker (geslacht)|Fokker]], werd geboren op [[Java (eiland)|Java]], in het toenmalige [[Nederlands-Indië]], als zoon van de [[koffie (plant)|koffieplanter]] Herman Fokker. Vier jaar later verhuisde de familie naar [[Haarlem]] om Tony en zijn oudere zus Toos een Nederlandse opvoeding te kunnen geven. Fokker senior was een ''self made man'', en ook Fokker zelf hield het op school niet uit. Hij speelde liever met zijn [[modeltrein]] en zijn [[stoommachine]]. Hij verliet de middelbare school voortijdig, en vond een lekvrije band uit, maar de uitvinding bleek al door een ander gepatenteerd. In de zomer van 1910 stuurde zijn vader hem naar een monteuropleiding in [[Duitsland]]. Fokker wilde liever vliegen en besloot naar een andere school te gaan. Zijn eerste propellervliegtuigje, dat hij in 1910 ontwierp en construeerde, noemde hij ''[[Fokker Spin|De Spin]]''. Op 31 augustus 1911 vloog hij voor de eerste keer met ''De Spin'' boven Haarlem, nadat hij was opgestegen van een weiland en een rondje maakte over de Grote Markt. Vervolgens maakte hij toen een landing in het Kleverpark. Hij testte zelf zijn modellen.
In [[1912]] vertrok Fokker naar [[Johannisthal]], een vliegveld in de buurt van [[Berlijn]], waar hij een bedrijf oprichtte, [[Fokker (bedrijf)|Fokker Aeroplanbau]]. Het eerste bekende en succesvolle vliegtuig dat Fokker produceerde was de Fokker ''Eindecker'', met de gesynchroniseerde mitrailleur. Deze techniek paste hij toe op twee zeer succesvolle vliegtuigen, de Fokker ''Dr.I Dreidecker'' en de Fokker ''D.VII''. De Duitsers vroegen Anthony Fokker om de productie grootscheeps aan te pakken, waarop in zijn fabriekshallen in [[Schwerin]] duizenden arbeiders werden ingezet die tientallen toestellen per dag in elkaar schroefden en lijmden.
Fokker raakte bevriend met de grote man van de Duitse oorlogsvliegers, [[Manfred von Richthofen]], bijgenaamd de Rode Baron. De Fokker ''Dr.I'' werd vooral bekend toen Von Richthofen met dit toestel ging vliegen. De Fokker ''D.VII'' wordt beschouwd als het beste vliegtuig uit de hele Eerste Wereldoorlog. Aan het eind van de wereldoorlog was een van de eisen van de geallieerden dat alle ''D.VII''’s vernietigd of ingeleverd werden. Ongeveer 140 vliegtuigen werden naar de [[Verenigde Staten]] verscheept.
In de navolgende jaren construeerde hij diverse andere typen vliegtuigen. Het bedrijf leverde circa 700 gevechtsvliegtuigen aan het Duitse leger. In 1913 maakte Anthony Fokker zijn eerste [[looping]] met een vliegtuig; hij was de tweede, na de Rus [[Pyotr Nesterov]].
Ondanks verwoede pogingen van Fokker om ook vliegtuigen aan Nederland te verkopen, was Nederland alleen geïnteresseerd in Franse en Engelse toestellen. Dat deed Fokker toen definitief besluiten om voor de Duitsers te werken. Zij gaven hem alle ruimte en waardeerden zijn werk. Bij het uitbreken van de [[Eerste Wereldoorlog|oorlog]] werd die fabriek door de staat overgenomen en verplaatst naar [[Schwerin]], waar Fokker aanbleef als directeur. Hij bezocht het front en bezorgde de Duitsers een nagenoeg oppermachtige positie in de lucht, dankzij zijn revolutionaire synchronisatiesysteem. Door dit systeem werd de mitrailleur door een simpele borgpen, die op de propeller-as gemonteerd was, geblokkeerd zodra een propellerblad zich voor de loop bevond. Dit zorgde ervoor dat men niet de eigen propeller kapot schoot. De Entente (Frankrijk en Engeland) vloog met metalen plaatjes op de propellers om de afgeschoten kogels af te doen ketsen. Het systeem van Fokker was vele malen effectiever dan dat van de geallieerden.
In 1919 keerde Anthony Fokker terug in Nederland en sloot zich aan bij de [[Spyker (vliegtuigfabrikant)|N.V. Trompenburg]]. Op [[21 juli]] [[1919]] richtte hij de Nederlandse Vliegtuigenfabriek op. Dit kon hij doen met steun van familie, de [[SHV Holdings|Steenkolen Handels Vereniging]] (SHV) (eigendom van de families [[Hendrik Adriaan van Beuningen|van Beuningen]] en [[Fentener van Vlissingen]]) en enkele rijke particulieren.
Hij trouwde op 25 maart 1919 te Haarlem met Sophie Marie Elisabeth von Morgen. Dit huwelijk strandde na vier jaar. In 1922 vertrok hij naar de Verenigde Staten, waar hij zich tot Amerikaan liet naturaliseren. Al in [[1923]] begon hij ook daar met een eigen vliegtuigfabriek. Hij trouwde een tweede maal in juli 1927 te New York met Violet Austman, die na een sprong uit het raam van haar appartement overleed.
Anthony Fokker overleed op 49-jarige leeftijd als gevolg van complicaties na een operatie aan zijn [[neusbijholte]]n. Zijn as werd bijgezet in het familiegraf op de [[Westerveld (begraafplaats)|begraafplaats Westerveld]] in [[Driehuis (Velsen)|Driehuis]].
== Trivia ==
| 