Vorstendom Transsylvanië: verschil tussen versies

Op [[26 augustus]] [[1526]] won de [[Ottomaanse Rijk|Ottomaanse]] sultan [[Süleyman I]] de [[Slag bij Mohács (1526)|slag bij Mohács]] tegen de Hongaren waarbij de Hongaarse koning [[Lodewijk II van Hongarije|Lodewijk II]] om het leven kwam. [[Johan Zápolya]] (Szapolyai János) was op weg naar het slagveld maar nam om onbekende redenen niet deel aan de veldslag. Szapolyai werd in [[1529]]tot koning van [[Koninkrijk Oostelijk Hongarije|Hongarije]] verkozen maar ook [[Keizer Ferdinand I (1503-1564)|Ferdinand I]] van het [[Habsburgers|Habsburgse huis]] maakte aanspraak op de titel. Szapolyai kreeg de steun van de Ottomaanse sultan en overleed in [[1540]], waarna de sultan [[Boeda]] veroverde en een jaar later centraal-Hongarije met het argument dat hij Szapolyai's zoon Jan II beschermde. Hongarije werd in drie secties verdeeld: [[Koninklijk Hongarije]] dat onder Habsburgse bescherming viel, [[Ottomaans Hongarije]] dat rechtstreeks onder gezag van de sultan kwam te staan, en het Oost-Hongaarse koninkrijk dat autonoom mocht blijven maar wel schatplichtig aan de Ottomaanse sultan was. Dit zou later het Vorstendom Transsylvanië worden.

De dominantie van de [[Rooms-katholieke Kerk|katholieke]] Kerk werd in de Ottomaans beheerste gebieden, en dus ook in Transsylvanië, in [[1568]] bij het [[Edict van Turijn]] vervangen door de vrijheid van godsdienst, die het [[lutheranisme]] van de [[Zevenburger Saksen]], en het [[calvinisme]] en [[unitarisme (theologie)|unitarisme]] van de Hongaren de ruimte gaf.

H[verdrag van Speyr]] zorgde ervoor dat het koninkrijk Oostelijk-Hongarije opgeheven werd en dat het vorstendom Transsylvanië ontstond dat zowel een vazal van de Ottomanen als van Oostenrijk werd. [[Ferdinand van Oostenrijk]] noemde Johan van 1570 tot zijn dood in 1571 als eerste vorst van Transsylvanië en daarna pas koning van een verdeeld Hongarije. Na de dood van Jan II in [[1571]] kwam de [[Báthory]] familie aan de macht. Zij regeerden als vorsten over Transsylvanië, de opvolger van Oostelijk Hongarije onder Ottomaanse [[soevereiniteit]] tot [[1602]]. Hun macht kristalliseerde zich uit in de semi-onafhankelijkheid van het vorstendom..

Rond [[1601]] stond het vorstendom opnieuw onder Habsburgse soevereiniteit, nu die van [[keizer Rudolf II]]. Zijn pogingen tot een [[contrareformatiecontrareformhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Help:Samenvattingatie]], waarmee de Rooms-katholieke Kerk opnieuw staatskerk zou worden, werden afgebroken door de verkiezing, op [[5 april]] [[1603]] van [[István Bocskai]] als vorst van Transsylvanië. Na het uitsterven van de dynastie kwam het vorstendom in handen van [[István Bocskai]] Bij het [[Verdrag van Wenen (1606)|verdrag van Wenen]] uit [[1606]] werd bepaald dat de burgers hun eigen vorsten mochten kiezen om zo tegenstand aan de Oostenrijkers te bieden.

De gouden jaren beleefde het vorstendom onder het gezag van Bocskai's opvolgers [[Gabriël Bethlen]], endie [[George I Rákóczi]]. Na 1660 verzwakte de invloedregeerde van de Ottomaanse sultan en aan het einde van deze eeuw veroverden Habsburgse legers het vorstendom dat nu een Oostenrijkse provincie werd. De Hongaarse adel en de Duitse burgerij bleven de dominante politieke machten en de vanuit Wenen doorgevoerde centralisering tegen deze twee machten in, zou op den duur slechts beperkt succes1613 hebben.tot 1629