|
#DOORVERWIJZING[[SNS Bank]]
{{Infobox bedrijf
| bedrijfsnaam = SNS REAAL
| afbeelding = Sneltramhalte Westplein.jpg
| onderschrift = Kantoor SNS Reaal in Utrecht
| beurs =
| beurscode1 =
| oprichting = [[1997]], fusie SNS Groep en Reaal Groep<br>Op 1 februari 2013 [[Nationalisering|genationaliseerd]]
| locatie = Hojel City Center<br />[[Croeselaan]] 1<br />3521 BJ [[Utrecht (stad)|Utrecht]]
| sleutelfiguren = Maurice Oostendorp, waarnemend voorzitter [[raad van bestuur]]
| omzet = € 6,558 miljard ([[2014]])
| winst = € -712 miljoen (2014)
| producten = [[Bank (financiële instelling)|bankieren]], [[verzekeringen]]
| werknemers = 6.368 (in [[FTE]], ultimo 2014)
| marktkapitalisatie =
| website = [http://www.snsreaal.nl/ www.snsreaal.nl]
}}
[[Bestand:AXA with Sneltram.JPG|{{Largethumb}}|De Utrechtse vestiging van AXA Nederland]]
[[Bestand:ZLhoofdkantoor.jpg|{{Largethumb}}|De Amstelveense vestiging van [[Zwitserleven]]]]
'''SNS REAAL''' is een Nederlandse [[financiële instelling]] op het gebied van [[verzekeren]] en [[bankieren]] die zich richt op de particuliere markt en het [[midden- en kleinbedrijf]]. De dienstverlening aan particuliere en zakelijke relaties vindt vooral plaats door [[SNS Bank]] en [[VIVAT|Reaal]]. SNS Bank bedient haar klanten via eigen winkels, het onafhankelijke [[tussenpersoon|intermediair]], internet en de telefoon. Reaal verkoopt haar producten en diensten uitsluitend via het onafhankelijke intermediair. Het [[Balans (boekhouden)|balanstotaal]] bedroeg € 125 miljard per ultimo 2013. SNS REAAL heeft ruim 6.000 medewerkers op basis van [[fte|volledige werktijd]]. Het hoofdkantoor is gevestigd in [[Utrecht (stad)|Utrecht]].
SNS REAAL is op 1 februari 2013 [[Nationalisering|genationaliseerd]]. Op 15 februari boog de [[Raad van State (Nederland)|Raad van State]] zich over de rechtmatigheid van dit overheidsingrijpen en besloot deze op 25 februari grotendeels in stand te houden.<ref>[http://raadvanstate.nl/agenda/nieuws/nieuwsbericht/?news_id=252 "Rechtszitting onteigeningsbesluit SNS REAAL op vrijdag 15 februari om 9.00 uur "], [[Raad van State (Nederland)|Raad van State]], 12 februari 2013</ref><ref>[http://www.nrc.nl/nieuws/2013/02/15/raad-van-state-buigt-zich-over-nationalisatie-sns-reaal/ "Raad van State buigt zich over nationalisatie SNS Reaal "], Tom Kreling, [[NRC Handelsblad]], 15 februari 2013.</ref><ref>[http://www.nrc.nl/nieuws/2013/02/25/raad-van-state-houdt-nationalisatie-sns-reaal-in-stand/ "Raad van State houdt nationalisatie SNS Reaal (grotendeels) in stand"], Peter Zantingh, [[NRC Handelsblad]], 25 februari 2013. Geraadpleegd op 25 februari 2013</ref> Op 27 maart 2013 verdween SNS REAAL definitief van de beurs.<ref>[http://tipsbeleggen.nl/aex/sns-reaal-op-27-maart-van-de-beurs/177/ SNS Reaal op 27 maart van de beurs], ''TipsBeleggen'', 28 februari 2013.</ref>
Het ministerie van Financiën heeft een exitstrategie bepaald. Het vastgoed is afgesplitst en de portefeuille zal binnen een periode van 10 jaar worden verkocht, SNS Bank wordt opnieuw naar de beurs gebracht en in februari 2015 werd bekend dat de verzekeraar Reaal wordt verkocht aan het Chinese bedrijf Anbang Insurance Group. De holding SNS REAAL zal worden ontmanteld.
==Geschiedenis==
De SNS Groep heeft haar oorsprong in de vroege jaren van de twintigste eeuw, toen op lokaal niveau de eerste spaarbanken werden opgericht. Zij hadden over het algemeen meer sociale dan commerciële doelstellingen. De samenwerking tussen deze afzonderlijke plaatselijke en regionale banken werd met name vanaf de jaren zestig steeds hechter. In de eerste helft van de jaren zeventig van de twintigste eeuw zijn in een paar fusiegolven plaatselijke spaarbanken samengegaan in regionale spaarbanken. De SNS als organisatie begint in 1987 door een fusie van twee van deze regionale banken: de Gelders-Utrechtse Spaarbank en Spaarbank Limburg tot de Samenwerkende Nederlandse Spaarbanken (SNS). In 1990 sloten zich opnieuw enkele regionale banken aan bij de SNS. In de loop van de jaren negentig voegden nog enkele regionale banken en individuele leden van de Coöperatieve Vereniging voor Bondsspaarbanken zich bij de SNS.
De Reaal Groep is voortgekomen uit De Centrale Arbeidersverzekerings‑ en Depositobank (1904) en de Coöperatieve Levensverzekeringsmaatschappij Concordia (1907).
*De Centrale was oorspronkelijk een verzekeringsbedrijf dat zijn winsten besteedde aan het ‘langs wettige weg, politiek of cultureel sterker maken van de arbeidersklasse’. Ook de Hollandse Koopmansbank en de [[Algemene Spaarbank voor Nederland]] (ASN) maakten deel uit van De Centrale. De winstuitkeringen van De Centrale vloeiden in de vorm van kleine en grote schenkingen, of renteloze en hypothecaire leningen naar tal van organisaties en verenigingen.
*Concordia was een instelling van achtereenvolgens de [[Rooms Katholieke Werkliedenverbond|Bond van Rooms-Katholieke Werkliedenverenigingen]], de [[Katholieke Arbeidersbeweging]] en het [[Nederlands Katholiek Vakverbond]] (NKV). De Centrale was nauw gelieerd aan de sociaaldemocratische vakverenigingen en later het [[Nederlands Verbond van Vakverenigingen]] (NVV). Vanaf 1936 had De Centrale haar hoofdkantoor op de plek waar anno 2014 het [[Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap]] is gevestigd.
Eind jaren 80 besloten vijf bedrijven, De Centrale Verzekeringen, Concordia Verzekeringen, de Algemene Spaarbank voor Nederland, de Centrale Volksbank en de Hollandse Koopmansbank tot een vergaande samenwerking. Deze samenwerking resulteerde uiteindelijk in augustus 1990 in de vorming van de Reaal Groep. De Centrale Volksbank ging hierin echter niet mee en bleef zelfstandig. In 1992 werd de Centrale Volksbank een 100% dochteronderneming van SNS Bank.
Per mei 1997 besloten Reaal Groep N.V. en SNS Groep N.V. tot de vorming van SNS Reaal Groep. Tientallen fusies en overnames met andere spaarbanken, zoals Regio Bank, en kleinere verzekeringsmaatschappijen, zoals NOG Verzekeringen, Proteq, Hooge Huys en Zurich Verzekeringen, maken deel uit van de ontstaansgeschiedenis, die hier niet allemaal worden genoemd.
==Beursgang==
SNS REAAL had van [[18 mei]] [[2006]] tot [[1 februari]] [[2013]] een notering op de [[Euronext]] in Amsterdam.<ref>[http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2680/Economie/article/detail/826737/2006/05/22/Beursgang-SNS-Reaal-valt-groter-uit.dhtml "Beursgang SNS Reaal valt groter uit"], [[Volkskrant]], 22 mei 2006, geraadpleegd op 12 november 2012</ref> De "[[Stichting]] Beheer SNS REAAL" verkocht een deel van haar belang in het bedrijf, maar hield een meerderheidsbelang. De beursgang leverde in totaal 1,368 miljard euro op. Die opbrengst werd voor 416 miljoen euro aangewend voor algemene bedrijfsdoeleinden en de financiering van acquisities. De overige 952 miljoen euro kwam ten goede aan de Stichting Beheer SNS Reaal. Door de nationalisatie van de bank (zie onder) werd de bank per februari 2013 weer van de beurs gehaald, waarbij de aandeelhouders door de Nederlandse staat werden onteigend.
==Overnames==
SNS REAAL heeft met de opbrengst van de beursgang in 2006 en 2007 drie grote acquisities gedaan.
===Bouwfonds Property Finance ===
In de zomer van 2006 werd [[Bouwfonds]] Property Finance (BPF) overgenomen, dat als financieringstak deel uitmaakte van N.V. Bouwfonds Nederlandse Gemeenten, een voormalig semioverheidsbedrijf dat zich voornamelijk richtte op koopwoningen en hypotheken.<ref>[http://www.trouw.nl/tr/nl/4324/Nieuws/article/detail/1490190/2006/10/10/SNS-Reaal-neemt-Bouwfonds-Property-Finance-over.dhtml "SNS Reaal neemt Bouwfonds Property Finance over"], [[Trouw (krant)|Trouw]], 10 oktober 2006, geraadpleegd op 9 november 2012</ref><ref>[http://www.snsreaal.nl/web/file?uuid=4142f92e-5c48-40bb-a0ed-d32c6dfcb582&owner=b1b84d2b-6b99-4246-b0f6-d53ac897216a&contentid=263 Persbericht overname Bouwfonds Property Finance] ([https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:cCvI3bEG230J:www.snsreaal.nl/web/file?uuid%3D4142f92e-5c48-40bb-a0ed-d32c6dfcb582%26owner%3Db1b84d2b-6b99-4246-b0f6-d53ac897216a%26contentid%3D263+ABN+AMRO+Bouwfonds+Property+Finance+810&hl=en&gl=nl&pid=bl&srcid=ADGEESh6VYQ79xxYXysV8wA97ajWoeblfE5gBCZs6c50sHcdh-3T02dstTbMFAsJiIWUpNw5MVH5-poWl-8KDYP5CX06rdW0UwcRRS-lIhvK94QTh24qxOXYjw4bQY2kzUL1C_ZkT1n-&sig=AHIEtbS4kjPgQXg0wNsDQ8PHj9sMc4PoWQ Google Cache]), SNS REAAL, 10 oktober 2006, geraadpleegd op 26 februari 2013</ref> Het [[Bouwfonds]] was in 2005 volledig verzelfstandigd, doordat de laatste gemeenten hun aandelen verkochten aan de nieuwe eigenaar [[ABN AMRO Group N.V.|ABN AMRO]]. In 2005 realiseerde BPF een nettowinst van € 87 miljoen. Na de overname ging het onderdeel verder onder de naam SNS Property Finance. ABN AMRO had een groot deel van haar dubieuze klanten eerst ondergebracht bij deze nieuwe aankoop.<ref>Zoals de portefeuille van de later geliquideerde [[Willem Endstra]] Pagina 147 van het boek: De Vastgoedfraude.</ref> Verkoper ABN AMRO ontving voor deze activiteit € 810 miljoen.<ref>[http://archive.is/s2CnV "Vastgoedfinanciering: SNS Reaal koopt risico’s"], FEM Business & Finance, 5 augustus 2006, geraadpleegd op 12 november 2012</ref> SNS REAAL versterkte op deze wijze haar positie in het [[midden- en kleinbedrijf]] en verminderde de afhankelijkheid van de [[Hypotheek (financieel)|hypotheek]]markt. Ultimo 2006 bedroeg de kredietportefeuille van SNS Property Finance € 8,8 miljard waarvan 77% in Nederland was uitgezet.
Deze aankoop pakte na een goede start uiteindelijk desastreus uit voor SNS REAAL. Door de afschrijvingen op het vastgoed leidde de aankoop uiteindelijk tot de gedwongen nationalisatie van SNS REAAL op 1 februari 2013, omdat onduidelijk was hoeveel er in de toekomst nog extra moest worden afgeschreven. De berekeningen varieerden tussen de 1,4 en 3,4 miljard euro. De bank baseerde zich op het rapport van [[Ernst & Young]], de overheid op dat van [[Cushman & Wakefield]].<ref>[http://www.nu.nl/economie/3204577/sns-top-probeerde-kritisch-rapport-af-zwakken-bij-financien.html "SNS-top probeerde kritisch rapport af te zwakken bij Financiën "], [[nu.nl]], 14 februari 2013</ref>
===AXA===
Begin juni 2007 werd bekendgemaakt dat SNS REAAL de Nederlandse activiteiten van de Franse verzekeringsgroep [[AXA]] overneemt voor een bedrag van € 1,75 miljard.<ref>[http://vorige.nrc.nl/thema_archief_oud/nieuws_economie/article1803438.ece "SNS Reaal koopt Axa Nederland voor 1,75 miljard"], [[NRC Handelsblad]], 4 juni 2007, geraadpleegd op 9 november 2012</ref> Dit werd deels gefinancierd met de uitgifte van nieuwe aandelen. Na deze overname was SNS REAAL de vijfde speler op de Nederlandse verzekeringsmarkt. Alleen [[Eureko]], [[ING Bank|ING]], [[Fortis]] en [[Aviva]] hebben een groter [[marktaandeel]]. Door de overname stijgt het marktaandeel op basis van het [[verzekeringspremie|premie]]-inkomen tot boven de 9%.
===Zwitserleven===
In november 2007 nam SNS REAAL de Nederlandse en Belgische activiteiten van [[Zwitserleven]] over.<ref>[http://vorige.nrc.nl/economie/article1854439.ece/SNS_Reaal_koopt_Zwitserleven "SNS Reaal koopt Zwitserleven"], [[NRC Handelsblad]], 19 november 2007, geraadpleegd op 9 november 2012</ref> SNS REAAL werd hiermee de tweede pensioen- en levensverzekeraar in Nederland. [[Winterthur Group|Winterthur]], AXA en de pensioen- en levenproducten van SNS REAAL zijn doorgegaan onder de naam Zwitserleven. SNS REAAL betaalde ruim € 1,5 miljard, dat was bijna 17 keer de jaarwinst voor de overname.
==Financiële resultaten==
In 2007 liet de onderneming voor het vijfde achtereenvolgende jaar nog winstgroei zien. Dit was het resultaat van een verbetering in de bestaande activiteiten, maar ook van acquisities zoals SNS Property Finance, Regio Bank en de Nederlandse activiteiten van AXA.
In 2008 brak de [[kredietcrisis]] uit; zij leed mede daardoor een zwaar verlies van € 504 miljoen. Door de scherpe daling van, onder andere, de aandelenkoersen was er sprake van een bijzonder verlies van ruim € 0,7 miljard bij de verzekeringsactiviteiten. Zonder bijzondere lasten zou de winst over 2008 € 307 miljoen zijn geweest. In 2009 trad herstel op, de verliezen op de aandelenposities in 2008 verdampten door de stijging van de koersen, maar de problemen bij de vastgoedactiviteiten werden zichtbaar. Bij SNS Property Finance werd het resultaat gedrukt door bijzondere waardevermindering op [[goodwill]] en leningen van in totaal € 0,5 miljard in 2009 gevolgd door € 0,8 miljard in 2010 en tenslotte € 0,25 miljard in 2011.
In de onderstaande tabel zijn de nettoresultaten van de diverse bedrijfsonderdelen opgenomen. Het kernbedrijf, dat is de bank en de verzekeraar, zijn winstgevend, met het jaar 2008 als uitzondering. In 2013 leed Verzekeringen ook een groot verlies door bijzondere afschrijvingen, wordt hiervoor gecorrigeerd dan resteerde een winst van € 124 miljoen. De grote verliezen van SNS Property Finance drukken vanaf 2012 extra zwaar op het totale resultaat van SNS REAAL.
{| class="wikitable" style="text-align: center"
|+alle bedragen luiden in miljoenen
! Jaar<ref name="Diverse jaarverslagen SNS Reaal">Diverse jaarverslagen SNS Reaal</ref>
! Bank-<br>activiteiten
! Verzekeringen
! Holding-<br>kosten
! Subtotaal
! Property<br>Finance
! Totaal<br>resultaat
! Balanstotaal
! Werknemers<br>(in [[FTE]])
|-
| 2007
| € 186
| € 205
| € -12
| € 379
| € 86
! € 465
| € 103.074
| 6713
|-
| 2008
| € 116
| € -550
| € -98
| € -532
| € 28
! € -504
| € 125.359
| 7535
|-
| 2009
| € 120
| € 196
| € -80
| € 236
| € -219
! € 17
| € 128.900
| 7520
|-
| 2010
| € 212
| € 242
| € -71
| € 383
| € -643
! € -260
| € 127.713
| 7113
|-
| 2011
| € 262
| € 166
| € -93
| € 335
| € -248
! € 87
| € 132.174
| 6928
|-
| 2012
| € 88
| € -147
| € -100
| € -159
| € -813
! € -972
| € 133.641
| 6724
|-
| 2013
| € 190
| € -623
| € 19
| € -414
| € -1536
! € -1950
| € 124.785
| 6379
|-
| 2014
| € 151
| € -605
| € -52
| € -712<ref>Inclusief slotverlies VIVAT van €206 miljoen</ref><ref name=SNS14>SNS Reaal persbericht [http://www.snsreaal.nl/pers/persbericht-1/definitieve-splitsing-sns-reaal-in-de-loop-van-2015.html Jaarcijfers 2014, 2 april 2015], geraadpleegd op 5 april 2015</ref>
| € 0
! € -712
| € 124.806
| 6368
|}
De financiële problemen dwongen het bedrijf alle activiteiten door te lichten en met kostenreductieprogramma's te komen, waarbij ook veel banen werden geschrapt.<ref>Leidsch Dagblad, SNS Reaal schrapt 750 banen, 15 november 2012, geraadpleegd op 18 november 2012</ref>
SNS REAAL kon echter alleen uit het moeras getrokken worden waarin het was beland door SNS Property Finance, middels een nationalisatie door de staat. Daarna konden de noodzakelijke grote afwaarderingen plaatsvinden in dit vastgoedonderdeel zonder terminale gevolgen. De daling van het balanstotaal per eind 2013 ten opzichte van het jaar ervoor is vooral veroorzaakt door het isoleren van Property Finance, waardoor zo'n € 7 miljard aan activa van de balans verdween.
==Kapitaalinjecties==
Als direct gevolg van de [[kredietcrisis]] ontving SNS REAAL € 750 miljoen van de overheid in november 2008.<ref>[http://www.elsevier.nl/web/10211656/Dossiers/De-economische-crisis/Overheden-grijpen-in/Ook-SNS-Reaal-krijgt-kapitaalinjectie-van-Bos.htm "Ook SNS Reaal krijgt kapitaalinjectie van Bos"], [[Elsevier (opinieweekblad)|Elsevier]], 13 november 2008</ref> De overheid ontving hiervoor in ruil speciale effecten op basis van een koers van € 5,25 per stuk, onder de [[Kredietcrisis#Nederlandse instellingen|standaardvoorwaarden]]. Ook ontving SNS REAAL € 500 miljoen van Stichting Beheer SNS REAAL onder gunstigere voorwaarden. EU-commissaris [[Neelie Kroes]] keurde op 28 januari 2010 de staatssteun goed.<ref>[http://www.refdag.nl/artikel/1459385/Kroes+keurt+staatssteun+SNS+Reaal+goed.html "Kroes keurt staatssteun SNS Reaal goed"], [[Reformatorisch Dagblad]], 28 januari 2010</ref> In december 2009 werd € 185 miljoen terugbetaald aan de Nederlandse staat en € 65 miljoen aan de Stichting Beheer SNS REAAL.<ref>[http://www.nu.nl/economie/2088351/sns-betaalt-deel-staatssteun-terug.html "SNS betaalt deel staatssteun terug"], [[Nu.nl]], 24 september 2009</ref> SNS REAAL heeft het recht de speciale effecten om te zetten in gewone aandelen na 31 januari 2012, maar dit geldt niet voor het kernkapitaal verstrekt door Stichting.
== Nationalisatie ==
=== Aanloop ===
Bij het bestuur van SNS REAAL waren de problemen met het vastgoed bekend en zij werkten aan een reductie van de portefeuille. In 2010 begon [[De Nederlandsche Bank]] (DNB) zich intensiever met dit probleem te bemoeien. SNS REAAL huurde in het voorjaar, op advies van DNB, accountantskantoor [[Ernst & Young]] in om de internationale vastgoedportefeuille door te lichten.<ref name=FTMSNSFP>Follow the Money [http://www.ftm.nl/exclusive/sns-eist-rectificatie-van-nrc-handelsblad/ SNS eist rectificatie van NRC Handelsblad, 31 december 2012], geraadpleegd op 23 februari 2015</ref> E&Y adviseerde om € 1,2 miljard af te boeken op het vastgoed, SNS REAAL volgde het advies deels en schreef in 2010 zo’n € 610 miljoen af op de internationale vastgoedportefeuille.<ref name=FTMSNSFP/> Op 8 december 2011 maakte de European Banking Authority bekend dat SNS opnieuw € 159 miljoen nieuw kapitaal moet ophalen.<ref>[http://www.telegraaf.nl/dft/nieuws_dft/11087715/__SNS_Bank_onderuit_in_kapitaaltest__.html "SNS Bank onderuit in kapitaaltest"], [[De Telegraaf|Telegraaf]], 08 december 2011</ref>
De nieuwe directeur toezicht bij DNB, Jan Sijbrand, gaf in een interview in februari 2012 aan dat de vastgoedsector de derde financiële crisis dreigt te veroorzaken.<ref name=NUNLJS> [http://www.nu.nl/economie/2731440/dnb-vreest-derde-financiele-crisis.html DNB vreest derde financiële crisis, 3 februari 2012] , geraadpleegd op 23 februari 2015</ref> Hij wil zo snel mogelijk tot 'juiste' waarderingen komen voor het commerciële vastgoed.<ref name=NUNLJS/> Sijbrand maakt zich vooral zorgen over SNS REAAL en schrijft in april 2012 een brief aan het [[Ministerie van Financiën (Nederland)|ministerie van Financiën]]. Hierin adviseert hij een conceptbesluit voor de [[nationalisering]] van SNS REAAL voor te bereiden.<ref name=Boon200>Van der Boon, e.a., p.200</ref>
In mei 2012 komen DNB en de drie grote Nederlandse banken bij elkaar. DNB wil de banken overreden SNS REAAL gezamenlijk over te nemen.<ref name=Boon200/> Ze kunnen of willen hieraan niet meewerken, de [[ING Group|ING]] en [[ABN AMRO Group N.V.|ABN AMRO]] mogen immers geen overnames doen van de [[Europese Commissie]] omdat zij staatssteun hebben ontvangen.<ref name=Boon200/> De [[Rabobank]] was druk met de redding en integratie van de [[Friesland Bank]]. Diverse andere opties passeren de revue waaronder de verkoop van de verzekeringsactiviteiten aan [[ASR Nederland]] en de participatie van private-equity partij [[CVC Capital Partners|CVC]], maar ook deze worden niet gerealiseerd. Tegen het eind van het jaar komt een rapport uit van vastgoedexpert [[Cushman & Wakefield]]. In dit rapport schrijft de expert dat de vastgoedporteuille van Property Finance ruim 2 miljard euro minder waard is dan in de boeken van SNS REAAL staat.<ref>NRC Handelsblad [http://www.nrc.nl/ombudsman/2013/02/08/sns-en-het-rapport-dat-geen-rapport-was/ SNS en het rapport dat geen rapport was, 8 februari 2013], geraadpleegd op 23 februari 2015</ref> SNS REAAL protesteerde, maar de bezwaren worden afgewezen en DNB eist dat SNS REAAL € 1,9 miljard nieuw kapitaal aantrekt voor 31 januari 2013.<ref>van der Boon e.a., p.228</ref> Het ministerie van Financiën trof ondertussen voorbereidingen, op 16 januari 2013 vertelde minister [[Jeroen Dijsselbloem|Dijsselbloem]] dat de drie grootbanken in totaal een miljard euro moeten betalen voor de aankomende redding, lees nationalisatie, van SNS REAAL.
Begin 2013 werd nog een reddingsplan gemaakt voor SNS REAAL, maar het plan van CVC werd door het ministerie van Financiën als volstrekt onvoldoende terzijde geschoven, omdat CVC zeer hoge eisen had, maar veel te weinig kapitaal wilde inbrengen.
=== Nationalisatie ===
Met het wegvallen van deze optie stelde de overheid in januari 2013 vast dat SNS Property Finance haar verplichtingen niet zou kunnen nakomen. SNS Bank had zich door een zogenaamde [[403-verklaring]] (een verklaring als bedoeld in artikel 2:403 BW) garant gesteld voor de verplichtingen van het vastgoedbedrijf, waardoor het probleem zich vertaalde in een [[solvabiliteit]]stekort bij SNS Bank. Het zou niet langer verantwoord zijn dat SNS Bank zou doorgaan het bankbedrijf uit te oefenen en (spaar)gelden aan te trekken van het publiek. Indien SNS Bank het bankbedrijf zou staken, zou een faillissement het gevolg zijn, omdat haar activa onvoldoende zijn om alle schulden te betalen. De [[dochteronderneming]]en ASN Bank en RegioBank zouden in een faillissement van SNS Bank worden meegesleurd. Op basis van het [[depositogarantiestelsel]] zou ruim € 35 miljard aan de rekeninghouders van SNS Bank, ASN Bank en RegioBank moeten worden uitgekeerd, waarvan naar schatting € 30 miljard gedekt zou zijn door de bezittingen. Het tekort van € 5 miljard zou moeten worden opgebracht door de overige banken, maar met langdurige en grote onzekerheid over de hoogte van het bedrag, met ernstige gevolgen voor die banken, en daarmee voor het vertrouwen in hen. Bij een faillissement van alleen de holding SNS REAAL zou ook het vertrouwen in andere Nederlandse financiële instellingen onder druk komen te staan.
Minister Dijsselbloem maakte op 1 februari 2013 het besluit bekend tot onteigening van effecten en vermogensbestanddelen SNS REAAL en SNS Bank op basis van de [[Interventiewet]], in verband met de stabiliteit van het financiële stelsel.<ref>Rijksoverheid, Nationalisatie SNS, 1 februari 2013 [http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/besluiten/2013/02/01/onteigeningsbesluit-sns-reaal-en-sns-bank.html Link naar artikel], geraadpleegd op 1 februari 2013</ref> Het bedrijf wordt dus [[Nationalisering|genationaliseerd]]. De Staat heeft de bank voor € 3,7 miljard in eigen bezit gekregen, op basis van berekeningen van DNB. Dat bedrag is opgebouwd uit een kapitaalinjectie van € 2,2 miljard, een afschrijving van € 0,8 miljard van de eerdere Staatssteun aan SNS REAAL en € 0,7 miljard om de problematische vastgoedportefeuille te kunnen isoleren. Daarnaast verschaft de Staat € 1,1 miljard aan overbruggingskrediet en € 5 miljard aan garanties.<ref>http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/toespraken/2013/02/01/minister-dijsselbloem-nationaliseert-sns-reaal.html</ref> Op 8 maart 2013 hield de [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]] een hoorzitting.<ref>http://www.rtl.nl/components/financien/rtlz/nieuws/2013/08/hoorzitting-sns-reaal-op-8-maart.xml</ref><ref>http://www.dnb.nl/nieuws/nieuwsoverzicht-en-archief/nieuws-2013/dnb286444.jsp</ref>
<ref>[http://nos.nl/audio/482515-hoorzitting-over-neergang-sns-in-tweede-kamer.html Geluidsfragment nos]</ref> De conclusie was daar dat nationalisatie onvermijdelijk was.<ref>[https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-33532-26.html?zoekcriteria=%3fzkt%3dUitgebreid%26pst%3dTractatenblad%257CStaatsblad%257CStaatscourant%257CGemeenteblad%257CProvincieblad%257CWaterschapsblad%257CParlementaireDocumenten%26vrt%3dsns%26zkd%3dInDeGeheleText%26dpr%3dAfgelopenMaand%26spd%3d20130412%26epd%3d20130412%26sdt%3dDatumPublicatie%26ap%3d%26pnr%3d1%26rpp%3d10&resultIndex=7&sorttype=1&sortorder=4 Tekst hoorzitting]</ref>
Op 1 februari 2013 traden twee leden van de Raad van Bestuur van SNS REAAL, namelijk de CEO, [[Roland van Latenstein van Voorst]] en CFRO, [[Ference Lamp]], alsmede de voorzitter van de [[Raad van Commissarissen]], [[Rob Zwartendijk]] af. Gerard van Olphen werd door Dijsselbloem benoemd als de nieuwe bestuursvoorzitter. Op zijn jaarsalaris van 550.000 euro kwam veel commentaar van onder andere de [[Socialistische Partij (Nederland)|SP]], PVV en de vakbonden.<ref>RTL Nieuws [http://www.rtlnieuws.nl/nieuws/binnenland/woede-over-idioot-salaris-topman-sns Woede over 'idioot' salaris topman SNS, 1 februari 2013], geraadpleegd op 5 april 2015</ref> Dijsselbloem verdedigde het loon met de opmerking dat "… een bank is geen publieke sector" en "we moeten alles doen om de staatssteun van 3,7 miljard euro terug te krijgen. Daar heb ik een vakman voor nodig, en Van Olphen is dat".<ref name=NOSDIJS>NOS [http://nos.nl/artikel/471200-dijsselbloem-verdedigt-snssalaris.html Dijsselbloem verdedigt SNS-salaris, 6 februari 2013], geraadpleegd op 5 april 2015</ref> Verder vond hij de toon van het debat niet gepast en dat er bijna sprake was van een heksenjacht.<ref name=NOSDIJS/>
Alle aandelen van beleggers werden onteigend. Ook verloren de vorderingen van [[Achterstelling|achtergestelde]] crediteuren, in totaal € 1 miljard, volledig hun waarde. Minister Dijsselbloem meende dat gezien het bovenstaande de waarde van de onteigende effecten en vermogensbestanddelen van SNS REAAL en SNS Bank nihil was, en verzocht de [[Ondernemingskamer]] de schadeloosstelling dienovereenkomstig vast te stellen.<ref>http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/brieven/2013/03/04/brief-minister-van-financien-met-aanbod-schadeloosstelling-sns-reaal.html</ref> Bij de [[onderhandse lening]]en was de juridische vormgeving afwijkend: niet de vorderingen maar de schulden werden onteigend. Deze werden overgeheveld naar de opgerichte Stichting Afwikkeling Onderhandse Schulden SNS REAAL, waarbij deze uiteindelijk door faillissement van de stichting vervallen.
Overwogen is om ook gewone obligatiehouders een deel van de schade te laten dragen, maar hier is van afgezien om de obligatierente voor andere banken niet te laten stijgen. Tegoeden op betaal- en spaarrekeningen worden ook niet aangetast, en de bank kan wat die betreft nog gewoon voldoen aan haar verplichtingen; inwerkingtreding van het [[depositogarantiestelsel]] is dus niet aan de orde.<ref>[http://fd.nl/economie-politiek/928650-1302/dijsselbloem-onteigent-sns-met-unieke-actie?s_cid=home:breakingnews Dijsselbloem onteigent SNS] FD, bezocht 2-2-2013</ref> Tegenover dit voordeel voor de overige banken wordt de banken (incl. SNS Bank zelf) in 2014 een eenmalige zogenaamde resolutieheffing opgelegd van in totaal € 1 miljard. Aanhangig in de [[Eerste Kamer der Staten-Generaal|Eerste Kamer]] is inmiddels de ''Invoering van een tijdelijke heffing voor de bankensector (Tijdelijke wet resolutieheffing 2014)''<ref>[http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/toespraken/2013/02/01/minister-dijsselbloem-nationaliseert-sns-reaal.html Minister Dijsselbloem nationaliseert SNS REAAL]</ref><ref>[https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2013-3018.html Besluit van de Minister van Financiën van 1 februari 2013 tot onteigening van effecten en vermogensbestanddelen SNS REAAL NV en SNS Bank NV in verband met de stabiliteit van het financiële stelsel, alsmede tot het treffen van onmiddellijke voorzieningen ten aanzien van SNS REAAL NV]</ref><ref>[http://tipsbeleggen.nl/amx/sns-reaal-wordt-genationaliseerd/130/ Tipsbeleggen.nl: Staat nationaliseert SNS Reaal, 1 februari 2013]</ref><ref>http://www.ad.nl/ad/nl/5597/Economie/article/detail/3387417/2013/02/02/Grote-blunders-en-grote-fouten-bij-SNS.dhtml</ref><ref>http://www.eerstekamer.nl/wetsvoorstel/33653_tijdelijke_wet</ref>
=== Procedures aandeel- en obligatiehouders ===
De procedures zijn of worden aanhangig gemaakt door onder meer de [[Vereniging van Effectenbezitters]] (VEB) en de nieuwe door [[Frans Faas]] opgerichte Stichting Obligatiehouders SNS. Daarnaast wil de VEB dat de Ondernemingskamer mogelijk wanbeleid onderzoekt van SNS REAAL, zodat voormalige aandeelhouders schadevergoeding kunnen eisen van voormalige SNS-bestuurders en -commissarissen. Omdat die procedure formeel alleen kan worden gestart door aandeelhouders, heeft de VEB in een brief Dijsselbloem gevraagd deze ‘juridische complicatie’ uit de weg te ruimen. De voormalige houders van SNS Participatie Certificaten (serie 3)<ref>Het prospectus [http://www.reaal.nl/Documents/Prospectus_SNS_Participatie_Certificaat_3.pdf]</ref> kregen een compensatievoorstel van SNS Bank omdat in het verleden mogelijk onjuist is gehandeld bij het aanbieden en/of adviseren van deze certificaten. Ze kregen het nominale bedrag terug, plus de rente die daarover zou zijn betaald als het een Nederlandse staatsobligatie was geweest, verminderd met de ontvangen rente.
====Beroep bij de Raad van State====
Diverse partijen zijn bij de [[Raad van State (Nederland)|Raad van State]] in beroep gaan tegen het onteigeningsbesluit van de Nederlandse staat. Op 25 februari 2013 keurde de Raad van State de onteigening grotendeels echter goed.<ref name=TLGSNSRVS>Telegraaf [http://www.telegraaf.nl/dft/nieuws_dft/21323838/__Raad_van_State_keurt_nationalisatie_SNS_goed__.html Raad van State keurt nationalisatie SNS goed, 25 februari 2013], geraadpleegd op 21 februari 2015</ref> Investeerders in SNS verloren in totaal zo’n 240 miljoen euro aandeelhouderswaarde en voor een nominale waarde van 1,7 miljard euro aan achtergestelde obligaties en tot slot werd ruim 220 miljoen aan achtergestelde leningen onteigend.<ref name=TLGSNSRVS/> Door vele appellanten is betoogd dat passiva van een onderneming, zoals schulden, zich naar hun aard niet voor onteigening lenen, althans dat artikel 6:2 van de [[Wet op het financieel toezicht|Wft]] daarin niet voorziet. Artikel 6:2 bepaalt echter dat onder meer onteigend kunnen worden ‘vermogensbestanddelen van de betrokken onderneming’ en de Raad oordeelt daarom dat ook passiva kunnen worden onteigend. De Raad heeft echter voor de onteigende partijen, of jegens voormalige houders van de onteigende effecten, de mogelijkheid geopend om een claim tegen SNS REAAL in te dienen wegens wanbeleid.<ref>http://raadvanstate.nl/pers/persberichten/persbericht/?pressmessage_id=211</ref>
====Schadeloosstelling====
Nu het onteigeningsbesluit in stand bleef, wilden diverse partijen op 22 april 2013 bij de [[Ondernemingskamer]] dat deze een schadeloosstelling groter dan nul vaststelt. De advocaat stelde dat de Staat als grootste schuldeiser nooit het faillissement zou hebben aangevraagd.<ref>De Telegraaf [http://www.telegraaf.nl/dft/bedrijven/snsreaal/21502121/___Minister_stuurde_aan_op_nationalisatie_SNS___.html 'Minister stuurde aan op nationalisatie SNS', 22 april 2013], geraadpleegd op 21 februari 2015</ref> Op 11 juli 2013 oordeelde de Ondernemingskamer dat de schadeloosstelling hoger dan nul moet zijn.<ref>de Rechtspraak [http://www.rechtspraak.nl/Organisatie/Gerechtshoven/Amsterdam/Nieuws/Pages/Ondernemingskamer-gaat-deskundigen-onderzoekbevelen-SNS.aspx Ondernemingskamer gaat deskundigenonderzoek bevelen SNS, 11 juli 2013]</ref> Deskundigen moeten zich nu over de zaak buigen.<ref>Telegraaf [http://www.telegraaf.nl/dft/bedrijven/snsreaal/21724178/__Hof_houdt_hoop_beleggers_SNS_levend__.html Hof houdt hoop beleggers SNS levend, 11 juli 2013]</ref> De Staat ging in oktober 2013 in beroep bij de [[Hoge Raad der Nederlanden|Hoge Raad]].<ref>Telegraaf [http://www.telegraaf.nl/dft/nieuws_dft/21786216/__Staat_naar_Hoge_Raad_in_zaak_gedupeerden_SNS__.html Staat naar Hoge Raad in zaak gedupeerden SNS, 5 augustus 2013]</ref><ref>http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/publicaties/2013/10/10/verzoekschrift-tot-cassatie-schadeloosstelling-sns-reaal.html</ref> De Hoge Raad oordeelde op 20 maart 2015 dat de zaak terug gaat naar de Ondernemingskamer ter afhandeling van de schadeloosstelling.<ref>http://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:HR:2015:661&keyword=sns</ref>
Op 20 september 2013 werd bekend dat de VEB naar het [[Europees Hof voor de Rechten van de Mens]] wil stappen inzake de gedwongen nationalisatie.<ref>http://www.telegraaf.nl/dft/nieuws_dft/21908086/__VEB_naar_Europees_Hof_om_nationalisatie_SNS__.html</ref> Deze klacht kan echter pas worden ingediend als alle nationale rechtsmiddelen zijn uitgeput.
===Onderzoek door Hoekstra en Frijns===
Dijsselbloem gaf op 5 maart 2013 twee onafhankelijke deskundigen, [[Rein Jan Hoekstra]] en [[Jean Frijns]], opdracht onderzoek te gaan doen naar de rol van het ministerie van Financiën en [[De Nederlandsche Bank]] (DNB) bij de nationalisatie van SNS REAAL. Bekeken moest worden of de partijen op tijd en op de juiste manier in actie zijn gekomen. Ook de samenwerking tussen Financiën en DNB werd onder de loep genomen.<ref>NRC [http://www.nrc.nl/nieuws/2013/03/05/onderzoek-naar-rol-dnb-en-ministerie-in-nationalisatie-sns-reaal/ Onderzoek naar rol DNB en ministerie in nationalisatie SNS, 5 maart 2013]</ref> Op 23 januari 2014 werd het rapport van de Evaluatiecommissie Nationalisatie SNS Reaal aangeboden.<ref>Rijksoverheid [http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2014/01/23/aanbieding-van-het-rapport-van-de-evaluatiecommissie-nationalisatie-sns-reaal-en-evaluatie-interventiewet.html Rapport van de Evaluatiecommissie Nationalisatie SNS REAAL en evaluatie Interventiewet, 23 januari 2014]</ref> Beide partijen hebben in de jaren voorafgaand aan de nationalisatie van SNS REAAL gefaald volgens de commissie.<ref>Telegraaf [http://www.telegraaf.nl/dft/nieuws_dft/22235761/__Financien_en_DNB_faalden_rond_SNS_Reaal__.html Financiën en DNB faalden rond SNS Reaal, 23 januari 2014]</ref> Op 7 februari gaven de minister en de Raad van Commissarisen van DNB hun reactie.<ref>http://www.dnb.nl/nieuws/nieuwsoverzicht-en-archief/nieuws-2014/dnb303300.jsp</ref>
== Herstructureringsplan en exitstrategie Staat==
Op 19 december 2013 heeft de [[Europese Commissie]] goedkeuring verleend aan het ingediende herstructureringsplan voor SNS REAAL.<ref name=MVFSNS>Ministerie van Financiën [http://www.nlfi.nl/dynamic/media/43/documents/kamerbrief-besluit-ec-inzake-staatssteun-sns.pdf kamerbrief SNS Reaal - Besluit Europese Commissie 2013, 18 december 2013], geraadpleegd op 19 februari 2014</ref> Het ministerie van Financiën heeft niet de ambitie de onderdelen te behouden. Het plan voorziet in de splitsing van de bank- en verzekeringsactiviteiten waardoor beide onderdelen – op termijn - los van elkaar kunnen worden verkocht. Property Finance wordt afgesplitst en ondergebracht in een aparte entiteit. Het doel van deze entiteit is het afwikkelen van de vastgoedleningen. De holding wordt zo snel als mogelijk ontbonden. Met de verkoopopbrengst van Reaal zal de double leverage van SNS REAAL reduceren.<ref name=MVFSNS/>
De herstructureringsperiode eindigt in 2017. Tot de einddatum mag SNS REAAL van de Commissie geen materiële overnames doen, is het verboden het staatseigendom te gebruiken in reclame-uitingen en mag het niet weer actief worden in de markt voor commercieel vastgoed.<ref name=MVFSNS/> Het acquisitieverbod is niet van toepassing op een mogelijke koper van Reaal.<ref name=MVFSNS/>
Tot SNS REAAL behoren of behoorden:
* [[SNS Bank]]
* [[ASN Bank]]: Nederlands eerste zogenaamde [[Duurzame ontwikkeling|duurzame]] bank
* BLG Wonen: aanbieder van hypotheken en spaarrekeningen
* [[RegioBank]]: [[tussenpersoon|intermediair]] bank
* SNS Securities: [[effecten]]bedrijf (ondergebracht bij het verzekeringsbedrijf)
* [[REAAL|Reaal N.V.]] (VIVAT Verzekeringen)
De exitplannen betekenen een opsplitsing van het bedrijf. Met de verkoop van VIVAT en SNS Bank heeft SNS REAAL na 30 september 2015 geen functie meer en wordt opgeheven.<ref name=ROSB>Rijksoverheid [https://www.rijksoverheid.nl/regering/inhoud/bewindspersonen/jeroen-dijsselbloem/documenten/kamerstukken/2015/08/28/kamerbrief-verplaatsing-sns-bank Kamerbrief verplaatsing SNS Bank, 28 augustus 2015], geraadpleegd op 4 september 2015</ref> SNS REAAL zal de resterende activa verkopen, en na aftrek van de schulden het restant van circa 1,9 miljard euro aan de Staat uitkeren.<ref name=ROSB/>
=== SNS Bank ===
{{Zie hoofdartikel|SNS Bank}}
Voor SNS Bank werden de verschillende verkoopopties verder onderzocht en het [[NLFI]] kwam in juni 2014 met een advies voor de privatisering van SNS Bank.<ref name=MVFSNS/> Na de verkoop van de verzekeringsactiviteiten koopt de staat SNS Bank van de holding SNS REAAL, waarna deze laatste wordt ontmanteld. Op 30 september 2015 komen de aandelen van SNS Bank in handen van [[NL Financial Investments]].<ref name=ROSB/> SNS REAAL verkoopt dan de aandelen SNS Bank. NLFI heeft de marktwaarde van SNS Bank laten taxeren en deze kwam uit op 2,5-2,9 miljard euro. Op basis hiervan is de koopprijs vastgesteld op 2,7 miljard euro.<ref name=ROSB/>
=== Reaal (VIVAT) ===
{{Zie hoofdartikel|VIVAT}}
Voor de verzekeringssector wordt een consolidatieslag verwacht door de krimpende markt en de synergie- en schaalvoordelen bij fusies en overnames.<ref name=MVFSNS/> Reaal kan volgens het advies van de NLFI hierbij een rol spelen als onderdeel bij een groter geheel waardoor de overheid op zoek ging naar een koper. Op 16 februari 2015 werd bekend dat SNS REAAL een voorwaardelijke overeenkomst heeft gesloten voor de verkoop van [[REAAL|Reaal N.V.]] (VIVAT Verzekeringen) aan de Chinese verzekeraar Anbang Insurance Group.<ref>Telegraaf [http://www.telegraaf.nl/dft/nieuws_dft/23689417/__Fors_boekverlies_op_verkoop_Reaal__.html Fors boekverlies op verkoop Reaal]</ref><ref>http://www.rijksoverheid.nl/nieuws/2015/02/16/belangrijke-stap-gezet-in-verkoopproces-reaal.html</ref> SNS REAAL zal in 2015, op basis van de boekwaarde van VIVAT per jaareinde 2014, een boekverlies lijden van zo'n € 1,7 miljard op deze verkoop.<ref name=SNS14/> Uiteindelijk werd de verkoop in juli 2015 afgerond op 1 euro, waarmee het verlies voor SNS REAAL 150 miljoen euro hoger uitkwam.<ref>Telegraaf [http://www.telegraaf.nl/dft/nieuws_dft/24255520/__Persalarm__Staat_lijdt_gevoelig_verlies_op_verkoop_Reaal_aan_Anbang__prijs_daalt_van_150_miljoen_naar_1_euro__.html Gevoelig verlies: Staat verkoopt Reaal voor 1 euro, 10 juli 2015]</ref>
=== Afstoten Property Finance en hernoemd tot Propertize ===
In 2014 zijn alle aandelen van Property Finance ondergebracht bij [[NLFI]]. Property Finance is herdoopt in Propertize en apart gezet van SNS REAAL. Het bedrijf met bijna 200 medewerkers moet in 10 jaar tegen de hoogst mogelijke opbrengst worden leegverkocht. Bij de start van Propertize was de waarde van het verleende krediet € 4,8 miljard.<ref>nu.nl [http://www.nuzakelijk.nl/beurs/3664856/sns-reaal-draagt-property-finance.html SNS Reaal draagt Property Finance over, 30 december 2013]</ref> De grootste claim van Propertize is 130 miljoen euro jegens projectontwikkelaar Ronald Ras.<ref>Het Financieele Dagblad [http://www.fd.nl/ondernemen/896088/portret-ronald-ras Portret Ronald Ras, 29 september 2014 (inloggen vereist)]</ref> Op 16 oktober 2015 maakte de Staat bekend het bedrijf te gaan verkopen.<ref>Telegraaf [http://www.telegraaf.nl/dft/nieuws_dft/24627000/__Dijsselbloem_zet_Propertize_in_de_verkoop__.html Dijsselbloem zet Propertize in de verkoop, 16 okotber 2015]</ref> In december 2015 ging deze verkoop daadwerkelijk van start.<ref name=VGPROP>Vastgoedmarkt [http://www.vastgoedmarkt.nl/nieuws/2015/12/09/verkoopproces-propertize-gaat-van-start Verkoop Propertize begint, 9 december 2015], geraadpleegd op 10 december 2015</ref> De totale schulden van Propertize bedroegen per eind september 2015 € 2,7 miljard.<ref name=VGPROP/> De Nederlandse staat is de grootste schuldeiser en de koper moet deze schuld direct aflossen. Propertize realiseerde een winst van € 33 miljoen in de eerste negen maanden van 2015.<ref name=VGPROP/>
Het Openbaar Ministerie maakte op 3 november 2015 bekend dat het tien verdachten van fraude bij Property Finance voor de rechter zal brengen. Met vijf verdachten trof het OM zelf schikkingen.<ref>Beursgorilla [http://www.beursgorilla.nl/nieuws-item.asp?titel=Vermeende+fraudeurs+Property+Finance+vervolgd&story_ID=615985 Vermeende fraudeurs Property Finance vervolgd, 3 november 2015]</ref>
==Spelling==
De officiële spelling van het bedrijf is SNS REAAL met hoofdletters. In de media hanteert men de schrijfwijze met minder hoofdletters, namelijk SNS Reaal.
== Literatuur ==
* Hetty van de Laar, ''De ondergang van SNS Bank'', de Leeuw uitgevers, 2013, ISBN 9789461561459
* Vasco van der Boon, ''De val van SNS Reaal'', Uitgeverij Nieuw Amsterdam, 2013, ISBN 9789046816912
* Tom Kreling, ''Giftig krediet: de onvermijdelijke ondergang van SNS Reaal'', 2014, ISBN 9789460037504
== Externe link ==
* [http://www.snsreaal.nl SNS REAAL]
* [http://www.beheersnsreaal.nl/ website Stichting Beheer SNS REAAL]
{{Appendix}}
{{Navigatie financiële dienstverlening Nederland}}
[[Categorie:SNS REAAL| ]]
| 