Penitentiaire Inrichting Wolvenplein: verschil tussen versies

In Nederland leidde dat in [[1850]] in [[Huis van Bewaring I (Weteringschans)|Amsterdam]] tot de opening van de eerste cellulaire gevangenis, zes jaar later gevolgd door een tweede in Utrecht. De locatie daarvan werd het niet meer in gebruik zijnde in de noordoosthoek van de stad gelegen aarden bolwerk Wolvenburg. De stadsverdediging van Utrecht, stadsmuren en bolwerken, waren sinds de aanleg van de Nieuwe Hollandse Waterlinie rond 1830 niet meer nodig. In 1852 werd daartoe besloten en het bolwerk werd door de stad verkocht aan het Rijk, de laatste is nog steeds de eigenaar. In [[1856]] vond de officiële opening plaats en daarmee werd het tot in 2014 de oudste nog in gebruik zijnde cellulaire gevangenis in Nederland. Eenzame opsluiting was een uit Amerika overgewaaide gedachtegang dat door middel van [[Isoleercel|isolatie]] misdadigers tot inkeer en 'genezing' kwamen.

In [[1951]] werd de strafgevangenis een [[Huis van Bewaring]]. In een Huis van Bewaring worden verdachten opgesloten tot hun berechting en zitten veroordeelden tot een korte vrijheidsstraf hun veroordeling uit. De laatsten kwamen ook wel alleen weekenden om de straf niet hun normale leven te veel te laten verstoren. In de jaren 1970 kwam er een aanzienlijke versoepeling van het strafregiem. In de gebouwen kwamen doucheruimten, huiskamers voor de gevangenen voor onderwijs en spel, een sportgelegenheid en lokalen voor vakonderwijs. Gevangenissen kregen bij Justitie de naam Penitentiaire Inrichting (P.I.). De functie van bewaarder ontwikkelde zich tot penitentiair inrichtingswerker (P.I.W.-er). Een meer normale menselijke omgang werd de norm tussen gevangenen en personeel. Gevangenen konden vanaf deze tijd hun eigen kleding gaan dragen. In de huiskamers was een keukengedeelte aanwezig om zelf, eens per week, een maaltijd samen te stellen met uit het gevangeniswinkeltje gekochte ingrediënten. Het toegenomen onveiligheidsgevoel van onze samenleving zorgde intussen wel voor extra prikkeldraad op de gevangenismuren, cameratoezicht en het hakken van in de zichtlijn staande bomen rond het gevang. De drugsgerelateerde criminaliteit zorgde ondertussen voor veel gevangenen met een verslaving. De P.I.W.-er leerde daar mee om te gaan.

In het jaar [[2000]] vond een grote renovatie plaats en werd het gevangeniscomplex na een lange procedure van tien jaar een [[rijksmonument]]. Architect Marc van Roosmalen werkte in dienst van de Rijksgebouwendienst het ontwerp uit. Nieuwe veiligheidseisen en wensen van Justitie veroorzaakten concessies aan het monumentale karakter van de gevangenis. De open galerijen zijn gedeeltelijk met veiligheidsglas afgescheiden om compartimentering mogelijk te maken. Alle cellen kregen een groot doorzichtig raam van geïsoleerd veiligheidsglas, gevangenen konden voor het eerste vrij naar buiten kijken. Alle installaties werden vernieuwd en uitgebreid met het nieuwste cameratoezicht en elektronische sloten. In deze P.I., nog steeds Huis van Bewaring, kwam een apart gedeelte voor de uitvoering van een tweejarige maatregel voor veelplegers, eerst S.O.V. (Stelselmatige Opvang Verslaafden) maatregel geheten en later I.S.D. (Inrichting Stelselmatige Daders) maatregel. Voor de [[Dienst Justitiële Inrichtingen]] werkten er in 2012 ongeveer 120 medewerkers en er konden 124 mensen worden gedetineerd.

De criminaliteit in Nederland is de laatste tien jaren gedaald. Door het beleid van meer gevangenen op cel (in 2011 met een stapelbed - in 2015 weer afgeschaft), controle via enkelbanden en alternatieve straffen zijn er minder gevangenissen nodig. De sluiting van de gevangenis vloeide voort uit een bezuinigingsoperatie waartoe het kabinet in 2013 had besloten.<ref>[http://www.wolvenburgutrecht.nl/content/het-politieke-besluit-tot-vervreemding-van-gevangenis-wolvenplein Het politieke besluit tot vervreemding van gevangenis Wolvenplein] Regeringsbesluit 2013</ref> De kleine gevangenis Wolvenplein werd inefficiënt bevonden en afgeschreven. In juni 2014 werden de laatste gevangenen overgebracht naar een andere gevangenis. Het Rijk gaat het gebouw verkopen. Een lokaal initiatief [http://www.wolvenburgutrecht.nl/ Stadsdorp Wolvenburg] zet zich in voor herbestemming van het bolwerk, ook gedurende de verkoopperiode. Tot de verkoop is de gevangenis sinds april 2015 in gebruik voor tijdelijke bestemmingen. Er vinden soms tentoonstellingen plaats, mensen hebben er een (kleine) werkplek gehuurd, bedrijven houden er conferenties of anderen houden er hun verenigingsvergadering of uitvoering. Een definitieve herbestemming kan nog enige jaren op zich laten wachten.

* [[Simon Vinkenoog]], in [[1965]] zes weken wegens [[marihuana]]bezit, schreef tijdens zijn verblijf het dagboek ''Tegen De Wet'', overinclusief zijn gebruik van LSD in de gevangenis