De vuurvogel: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→‎Muziek: een paar details
Bewerkingen score in voltekst, toevoegen subkopje kostuum/decor
Regel 63:
Het werk behoort samen met ''[[Petroesjka]]'' en ''[[Le Sacre du printemps]]'' tot Stravinsky's drie grote Russische balletten, zijn bekendste en populairste composities. Waarschijnlijk is ''De vuurvogel'' altijd de populairste van de drie geweest. ''De Vuurvogel'' was nieuw door zijn stijl en expressie, maar het was tegelijkertijd niet zo revolutionair dat het publiek er van terugschrok.
 
=== Suites en transcripties ===
== Producties ==
De score van ''De vuurvogel'' werd meermaals herwerkt. Een eerste [[suite (muziek)|concertsuite]], getiteld ''Suite uit het ballet "De vuurvogel"'', werd in 1911 gemaakt. De orkestratie is min of meer gelijk aan het complete werk. Kleine aanpassingen gaven een toepasselijk slot aan de gebruikte delen. De delen van deze suite zijn: de inleiding, ''Kostsjey's betoverde tuin'', ''Dans van de Vuurvogel'' (No. 1-4); ''Smeekbede van de Vuurvogel'' (No. 6), ''Het spel van de prinsessen met de gouden appels'' (No. 8), ''Rondedans van de prinsessen'' (No. 10), en de ''Helse dans van al Kachcheï's onderdanen'' (No. 16).
Het idee voor een ballet gebaseerd op de Russische legende van de [[vuurvogel]] was door [[Sergej Diaghilev]] en zijn medewerkers binnen de [[Ballets Russes]] in 1909 uitgewerkt. Choreograaf [[Michel Fokine]] schreef het [[libretto]] samen met [[Alexandre Benois]]. Zij basseerden zich naast verhalen over de vuurvogel ook op andere Russische [[folklore]], zoals het verhaal van ''Kostsjey de Onsterfelijke''. Ook componist [[Igor Stravinsky]] was bij alle repetities van de Ballets Russes in [[Sint-Petersburg]] aanwezig. Oorspronkelijk zou [[Anna Pavlova]] in de rol van de Vuurvogel dansen. Zij vond de muziek echter te gecompliceerd en te inhoudsloos. [[Tamara Karsavina]] verving haar en Fokine ontwierp de choreografie voor de rol op haar maat.
 
*In De '''Tweede concertsuite'''1919 werd in 1919 inte [[Morges (gemeente)|Morges]] een tweede concertsuite geschreven, voor een kleiner orkest. De delen van deze suite zijn:
''De Vuurvogel'' ging in [[première]] op [[25 juni]] [[1910]], in de [[Opera Garnier|Parijse Opera]]. Het ballet was vanaf het begin een succes. Vooral de score van Igor Stravinsky ontving veel lof. Ook kunstenaars zoals [[Claude Debussy]], [[Maurice Ravel]], [[Manuel de Falla]], [[Florent Schmitt]] en [[Erik Satie]] toonden hun bewondering.
de inleiding (No. 1), ''Variatie van de Vuurvogel'' (delen van No. 2-4), ''Rondedans van de prinsessen'' (No. 10), ''Helse dans van al Kachcheï's onderdanen'' (No. 16), ''Slaaplied'' (No. 17) en de finale (No. 19). Een derde orkestsuite, ''Balletsuite'' genoemd, werd in 1945 gemaakt voor dezelfde kleinere orkestbezetting van de tweede suite. De delen van deze suite zijn: de inleiding (No. 1), ''Variatie van de Vuurvogel'' (delen van No. 2-4), ''Pantomime I'' (diverse fragmenten), ''De Vuurvogel en Ivan Tsarevitsj'' (''[[pas de deux (ballet)|pas de daux]]'' uit No. 6), ''Pantomime II'' (diverse fragmenten), ''Het spel van de prinsessen met de gouden appels'' (No. 8), ''Pantomime III'' (No. 9), ''Rondedans van de prinsessen'' (No. 10), ''Helse dans van al Kachcheï's onderdanen'' (No. 16), ''Slaaplied'' (No. 17) en de finale (No. 19).
 
Het ''Slaaplied van de Vuurvogel'' (No. 17) werd in 1912 afzonderlijk gepubliceerd met beperkte blazerspartijen. Het ''Slaaplied'' werd ook tweemaal herschreven voor [[viool]] en [[piano]]: een keer door Stravinsky zelf in 1929 en een keer in samenwerking met Samuel Dushkin in 1933. Ook de [[prelude|inleiding]] (No. 1) en ''Rondedans van de prinsessen'' (No. 10) werden in 1929 voor die instrumentatie bewerkt. Een variatie op de [[melodie]] van de ''Rondedans'' werd met een tekst van John Klenner uitgebracht als ''Summer Moon''. In 1965 maakte Stravinsky uit de melodie van de finale (No. 19) zijn ''[[Canon on a Russian Popular Tune|Canon op een Russische volksdeun]]'' voor orkest.
[[Ninette de Valois]] liet in 1954 het ballet reconstrueren door [[Serge Grigoriev]] voor het [[Royal Ballet|Vic-Wells Ballet]]. Tamara Karsavina leerde hiervoor zelf de rol van de Vuurvogel aan prima ballerina [[Margot Fonteyn]] aan.
 
== SuitesKostuums en transcriptiesdecor ==
Russisch kunstenaar [[Léon Bakst]] ontwierp de kostuums voor de originele productie van ''De vuurvogel'' door de [[Ballets Russes]]. [[Aleksandr Golovin]] was verantwoordelijk voor het decor, hoewel ook hij schetsen voor de kostumering maakte. Voor een nieuwe productie van ''De vuurvogel'' in 1922 liet de Ballets Russes een nieuwe vormgeving voorzien door Natalia Goncharova.
=== Suites ===
* De '''Eerste concertsuite''', die 'suite tirée du conte dansé' "L'Oiseau de Feu" ' op het titelblad wordt genoemd, werd in 1911 gemaakt. De orkestratie is min of meer gelijk aan het complete werk. Het werk werd met gebruikmaking van dezelfde drukplaten uitgegeven, met kleine aanpassingen om een toepasselijk slot aan de delen te geven. De delen van deze suite zijn (waarbij de nummers naar de volledige indeling hierboven verwijzen):
** Introductie – 'Kachcheï's betoverde tuin' – 'Dans van de Vuurvogel' (nummers 1 tm 4, met weglating van onderdelen)
** 'Smeekbede van de Vuurvogel' (nummer 6)
** 'Het spel van de Prinsessen met de gouden appels' (nummer 8)
** 'De khovorod van de Prinsessen (nummer 10)
** Helse dans van al Kachcheï's onderdanen
 
== Producties ==
* De '''Tweede concertsuite''' werd in 1919 in [[Morges (gemeente)|Morges]] geschreven voor een kleiner orkest. De delen van deze suite zijn:
Het idee voor een ballet gebaseerd op de Russische legende van de [[vuurvogel]] was door [[Sergej Diaghilev]] en zijn medewerkers binnen de [[Ballets Russes]] in 1909 uitgewerkt. Choreograaf [[Michel Fokine]] schreef het [[libretto]] samen met [[Alexandre Benois]]. Zij basseerden zich naast verhalen over de vuurvogel ook op andere Russische [[folklore]], zoals het verhaal van ''Kostsjey de Onsterfelijke''. Ook componist [[Igor Stravinsky]] was bij alle repetities van de Ballets Russes in [[Sint-Petersburg]] aanwezig. Oorspronkelijk zou [[Anna Pavlova]] in de rol van de Vuurvogel dansen. Zij vond de muziek echter te gecompliceerd en te inhoudsloos. [[Tamara Karsavina]] verving haar en Fokine ontwierp de choreografie voor de rol op haar maat.
** Introductie – 'De Vuurvogel en zijn dans' – Variatie van de Vuurvogel (nummer 1, delen van nummer 2, 3 en 4)
** 'De khovorod van de Prinsessen (nummer 10)
** 'Helse dans van Koning Kachcheï' (nummer 16)
** 'Slaaplied' (nummer 17, aangevuld met paar maten als [[coda (muziek)|coda]] en wat maten uit de inleidende [[sostenuto]] tot de Finale, nummer 19)
** Finale (nummer 19, zonder de sostenuto)
 
''De Vuurvogel'' ging in [[première]] op [[25 juni]] [[1910]], in de [[Opera Garnier|Parijse Opera]]. Het ballet was vanaf het begin een succes. Vooral de score van Igor Stravinsky ontving veel lof. Ook kunstenaars zoals [[Claude Debussy]], [[Maurice Ravel]], [[Manuel de Falla]], [[Florent Schmitt]] en [[Erik Satie]] toonden hun bewondering.
* De '''Derde orkestsuite''' ('Ballet Suite' genoemd) werd in 1945 gemaakt dezelfde kleinere orkestbezetting als de tweede suite. De delen van deze suite zijn:
** Introductie – 'Prelude en dans van de Vuurvogel' – 'Variaties (Vuurvogel)' (zelfde als tweede suite, met kleine wijzigingen in de instrumentatie)
** 'Pantomime I' (diverse fragmenten uit volledig werk)
** 'Pas de deux: Vuurvogel en Ivan Tsarevitch (deels nummer 6)
** 'Pantomime II' (diverse fragmenten uit volledig werk)
** 'Scherzo: Dans van de Prinsessen' (nummer 8)
** 'Pantomime III' (nummer 9)
** 'Rondo' (Khovorod; zelfde als tweede suite, met kleine wijzigingen in de instrumentatie)
** 'Helse dans' (zelfde als tweede suite, met kleine wijzigingen in de instrumentatie)
** 'Slaaplied (Vuurvogel)' (idem)
** 'Slothymne' (idem)
 
[[Ninette de Valois]] liet in 1954 het ballet reconstrueren door [[Serge Grigoriev]] voor het [[Royal Ballet|Vic-Wells Ballet]]. Tamara Karsavina leerde hiervoor zelf de rol van de Vuurvogel aan prima ballerina [[Margot Fonteyn]] aan.
=== Transcripties ===
* '''Berceuse'''. Dit onderdeel werd afzonderlijk gepubliceerd met beperkte blazerspartijen door de uitgever Jurgenson in 1912
* '''Prélude et Ronde des Princesses''' voor viool en piano, werd in 1929 geschreven en opgedragen aan [[Paul Kochanski]]
* '''Berceuse''' voor viool en piano, uit 1929, werd eveneens aan Paul Kochanski
* '''Berceuse''' in een nieuwe transcriptie voor viool en piano uit 1933 door Stravinsky en [[Samuel Dushkin]]. Dushkin had zelf in 1931 al een transcriptie gemaakt die Stravinsky niet erg beviel
* '''Scherzo''' voor viool en piano uit 1933 voor viool en piano
* '''Summer Moon''', met een tekst van John Klenner, op een variant van de melodie voor de Khovorod van de Prinsessen (nummer 10). *Stravinky's aandeel in deze transcriptie is minimaal geweest.
* [[Canon on a Russian Popular Tune]] voor orkest
 
== Externe links ==