Belgische adel: verschil tussen versies

 

Er zijn vier manieren, andere dan door geboorte, om tot de Belgische adelstand toe te treden:

 

Titels worden steeds minder vaak erfelijk verleend. Ter gelegenheid van het huwelijk van prins [[Filip van België|Filip]] met jonkvrouw [[Mathilde d'Udekem d'Acoz]], werden haar vader, diens twee broers en al hun afstammelingen met de titel graaf of gravin vereerd. Voormalig eerste minister en minister van Buitenlandse Zaken [[Pierre Harmel|Pierre graaf Harmel]] kreeg het voorrecht van de overdraagbare titel voor al zijn rechtstreekse mannelijke en vrouwelijke afstammelingen. Andere voorbeelden hiervan vindt men bij de bankiers-industriëlen Maurice Lippens en Georges Jacobs. Oud-premier [[Gaston Eyskens]] kreeg de titel van burggraaf met erfelijke overdracht op de eerstgeborene.

 

Sommige oude titels worden volgens recht enkel wettelijk gedragen door het mannelijk hoofd van de familie. Als deze geen mannelijke erfgenamen kon voortbrengen dan stierf deze familie uit. Een bekende familie die dreigt uit te sterven is de familie [[Beaufort-Spontin]]. Slechts zelden kiezen edelen ervoor om een jongen te adopteren zodat de titel blijft voortbestaan. Tot de uitgestorven huizen behoren de oude huizen Borluut en Baillet-Latour.

 

Daarnaast worden personen uit sommige buitenlandse geslachten in de Belgische adel erkend, met behoud van hun familietitels. Hiervoor moeten leden van het geslacht een verzoekschrift aan de koning richten met hun stamboom en bewijsvoering. Het gaat dus niet om erkenning van 'een geslacht' maar om individuele erkenningen. De aanvragen worden bestudeerd door de Raad van Adel en desgevallend bij koninklijk besluit aanvaard.

 

Als het om burgers gaat die bij de geboorte de Belgische nationaliteit hebben verworven wordt hen ''erkenning'' verleend. Dat is bijvoorbeeld gebeurd in 2007 voor twee leden van het [[Polen|Pools]] prinselijk huis [[Swiatopelk-Czetwertynski]]. Anderen, die de Belgische nationaliteit pas later hebben verworven, kunnen de ''inlijving'' in de Belgische adel bekomen, zoals in 1958 gebeurd is voor de Boheemse prins [[Huis Lobkowicz|Ladislas de Lobkowicz]] (1925-1985), in 1978 voor aartshertog [[de Habsbourg Lorraine|Rodolphe de Habsbourg Lorraine]] en in 1983 voor zijn broer, aartshertog [[Carl-Christian van Oostenrijk|Carl-Christian de Habsbourg Lorraine]]. Allen zijn voorafgaandelijk tot Belg genaturaliseerd (hebben desgevallend bij hun meerderjarigheid voor de Belgische nationaliteit geopteerd als zonen van een Belgische moeder) en hebben in dit land een carrière opgebouwd.

 

[[Bestand:Frank De Winne.jpg|thumb|Burggraaf [[Frank De Winne]], een Belgisch [[kosmonaut]], die door de koning in de adelstand verheven werd]]

In België kan men wegens verdienste in de adelstand worden opgenomen en een adellijke titel verwerven. Dit is een [[regaal voorrecht]], wat niet betekent dat de vorst hierin persoonlijk kan beslissen. 'De Koning' betekent in deze, zoals steeds, 'de uitvoerende macht'. Ook de toekomstige edelman wordt om advies gevraagd.

Wanneer niet binnen de vijf jaar is voldaan aan het lichten van de 'open brieven', gaat de adelsverheffing niet door en vervalt de benoeming. Dit is bijvoorbeeld het geval geweest met Marie-France Botte die in 1996 tot barones werd verheven, waaraan zij geen gevolg heeft gegeven. Er bestaat ook een procedure om een adellijke titel verbeurd te verklaren, met name bij wangedrag, [[hoogverraad]] of grove malversaties. Dit gebeurde na de [[Tweede Wereldoorlog]] toen enkele adellijke personen wegens [[collaboratie]] hun titel verloren.

 

Het recht om een wapenschild te voeren geldt voor elke Belg, maar voor edelen is het verplicht. Elk edelman moet een [[Wapen (heraldiek)|wapenschild]] hebben met een wapendevies. De genomineerden mogen hun wapen door een kunstenaar naar keuze laten ontwerpen of een bestaand (eigen) familiewapen gebruiken. Voor het opmaken van het wapen dient men een aantal richtlijnen te volgen, met name de wetmatigheden die eigen zijn aan de heraldiek wat betreft kleuren, symbolen, attributen, bekroning etc. en moet men ook rekening houden met bestaande wapens die men niet mag plagiëren. De wapens van andere geslachten zijn vaak wettelijk beschermd en misbruik ervan kan bestraft worden. De voorstellen worden aan de goedkeuring onderworpen van de Raad van Adel en die kan weigeren of suggesties tot wijziging en/of verbetering doen.

 

Het lichten van de [[patentbrief]] geeft aanleiding tot kosten. De adelbrief wordt versierd met een wapenschild en blazoen en wordt uitgevoerd door een erkend kalligraaf. Dit officiële document kan, afhankelijk van de ontwerper en de kwaliteit van de uitvoering, tussen de 500 en de 2500 euro kosten. Daar bovenop komen 750 euro registratierechten en 12 euro kanselarij en zegelrechten. Bij een erfelijke titel wordt 750 euro extra aangerekend voor ieder rechthebbend familielid.

 

De wettelijk erkende adellijke titels zijn, van laag naar hoog: [[jonkheer]]/écuyer, [[ridder (titel)|ridder]], [[Baron (titel)|baron]], [[burggraaf]], [[Graaf (titel)|graaf]], [[Markgraaf|markies]], [[hertog]], [[prins]].

 

Meer en meer worden ook vrouwen in de adelstand opgenomen, ongeacht of ze gehuwd zijn. Aan hen worden de titels barones, burggravin of gravin toegekend. Er is geen vrouwelijk equivalent van de riddertitel.

 

 

De adellijke titels zijn wettelijk beschermd en mogen uitsluitend worden gedragen door wie er een bezit. Het voeren van een onrechtmatige Belgische titel is strafbaar.<ref>Art. 230 van het Strafwetboek.</ref> De adellijke titel geeft geen enkel wettelijk voorrecht. Het statuut van adeldom is in de meeste gevallen erfelijk en de geadelden dragen een van de hiervoor genoemde adellijke titels.<ref>Waar in Nederland 'jonkheer' of 'jonkvrouw' geldt als [[Predicaat (titel)|predicaat]], is dat in België een adellijke titel volgens een arrest van het [[Hof van Cassatie (België)|Hof van Cassatie]] uit 1927.</ref> Daarentegen is een adellijke titel bij hedendaagse adellijke gunsten meestal niet-erfelijk.

Door middel van volle adoptie kunnen minderjarigen volwaardig lid van de adellijke stand worden. Overgang van de adellijke staat via volwassenenadoptie is niet erkend in België. Alle Belgische edelen moeten hun titel op hun identiteisbewijs dragen.<ref> Buitenlandse zaken zie: [http://diplomatie.belgium.be/nl/Diensten/Protocol/adel/faq/ Veel voorkomende vragen over de adel]</ref> Het komt ook voor dat de koning ermee instemt dat de titel niet aan de oudste maar aan de op één na oudste zoon wordt doorgegeven, bijvoorbeeld als de oudste zoon priester wordt of naar het buitenland emigreert.

 

Sinds 1 juni 2014 is in België de wet van kracht waarbij de ouders de keuze hebben tussen verschillende mogelijkheden voor de naamgeving van hun kinderen. Deze mogelijkheid biedt zich uiteraard ook aan voor leden van de adel.

Ze kunnen

Het besluit hieruit is duidelijk: men moet de geslachtsnaam dragen van de voorvader aan wie adeldom is verleend, wil men genieten van het erfelijke adellijk statuut. De leden van de adel die hun adellijke status wensen door te geven hebben derhalve geen andere keuze dan uitsluitend de naam van de vader aan hun kinderen te geven. <ref>

Leon Arendt & Alfred De Ridder, a.w., blz. 296. </ref> Dit werd nog bevestigd door een arrest van het Hof van Cassatie van 7 april 1927 die bevestigde dat zowel titel als adellijke status eervolle accessoires zijn die bij de naam horen. <ref> Chevalier Braas, La législation nobiliaire en Belgique, Brussel, 1960, blz. 92-93. </ref> Het lijkt duidelijk dat de overdracht niet mogelijk kan zijn op een andere naam. Alleen een nieuwe wet zou hierin wijziging kunnen brengen, maar het is weinig waarschijnlijk dat die in de toekomst kan tot stand komen.

 

==Samenstelling van de Belgische adel anno 2015==

 

De oorsprong van deze adel situeert zich voor de 1196 families als volgt:

* onder Napoleon I: 6 (0,5 %)

* onder keizer Frans I: 1 (0,1 %)

 

==Literatuur==

* J. EECKHOUT, ''Le statut de la noblesse, l'arrêté royal du 31 janvier 1978'', in: Journal des Tribunaux, 1979.

* E. HAMOIR, ''La qualité nobiliaire en Belgique et ses perspectives selon l'arrêté royal du 31 janvier 1978'', in: Hidalguia, 1979.