Kalehöyük: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Regel 91:
 
== De komst van het ijzer ==
IJzer als zodanig was al lang bekend. In het Oud-Hettitische Rijk kende men het als ''amūtu'' en smeden kende men als LÚ-<sup>MEŠ</sup> AN.BAR (.DÍM.DÍM). Het werd hooggeschat om zijn eigenschappen en was uitzonderlijk duur omdat de enige bron meteoorijzer was. In de IJzertijd kwam daar verandering in omdat men uitvond dat ijzererts met kool te reduceren was. Het kwam daarmee in veel grotere hoeveelheden beschikbaar en werd daardoor veel meer gemeengoed. In Kaman II is deze ontwikkeling goed te volgen. Er zijn een aantal ijzeren/stalen pijlpunten gevonden. De oudste drie komen uit IIc2 of IIc3<ref>Masubuchi's tabel zegt II'''a'''2/3 maar dit lijkt een typfout</ref>, er is er één uit IIB, één uit IIa6-7 en twee uit IIa3-5. Metallurgisch onderzoek<ref>[http://www.jiaa-kaman.org/pdfs/aas_17/AAS_17_Masubuchi_M_pp_281_294.pdf {{Aut|Mariya Masubuchi}} A metallographic study of iron and steel arrowheads from Kaman-Kalehöyük stratum II, AAS XVII ]</ref> laat een aantal stadia zien in de productie van het metaal. In de vroegste tijd (IIc2-3) worden pijlpunten vervaardigd door zorgvuldige carburisatie van staal in een pyro-omgeving (vgl. [[smeedijzer]]), hoewel er één -mogelijk de oudste- nog een hoog koolstofgehalte heeft (vgl. [[gietijzer]]). Tegen het midden van de 8e eeuw v.Chr. verandert de techniek. Men ziet af van carburisatie en langdurig smeden. In het jongste stadium (IIa) worden afschrikmethoden ingevoerd die een veel gotere hardheid mogelijk maken.