Zingiber officinale: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
Regel 1:
[[File:Koeh-146-no text.jpg|thumb|Gekleurde afbeelding uit 1896 uit Köhler’s Medizinal-Pflanzen]]
'''Zingiber officinale''' is een bloeiende plant uit de familie [[Zingiberaceae]]. De [[wortelstok]] wordt gebruikt om er [[gember]] van te maken, dat culinair veel gebruikt wordt.
==Beschrijving==
De plant wordt 0,6<ref name="NTB">[http://ntbg.org/plants/plant_details.php?plantid=11651 National tropical botanical garden]</ref> tot maximaal 1,2 meter hoog en heeft smalle bladeren (ca 2cm breed en 18 cm lang)<ref name="flori">[http://www.floridata.com/Plants/Zingiberaceae/Zingiber%20officinale/861 Floridata]</ref>. De stelen ontspruiten elk jaar uit de knoppen van de wortelstok. De bloeiwijze is aarvormig, waarbij de aren ca. 8 cm lang zijn.<ref name="flori"></ref> De bloemen zijn bleekgeel met een purperachtig gekleurde lip met roomkleurige stippen en streepjes. De gecultiveerde planten zijn meestal steriel en bloeien niet.<ref name="flori"></ref>
De ondergrondse wortel lijkt soms wel wat op een opgezwollen hand en heeft een kurkachtige schil.<ref name="kew">[http://www.kew.org/science-conservation/plants-fungi/zingiber-officinale-ginger Kew royal botanic gardens]</ref>
Smaakgevende stoffen in de plant zijn [[gingerol]], [[gingeridione]] en [[shogaol]].<ref name="kew"></ref>
==Cultuur==
Om gember te kweken is een warme, beschaduwde standplaats nodig, met voedzame grond. De plant heeft veel nutriënten nodig.<ref name="kew"></ref>
De plant wordt geoogst als in de herfst de bladeren zijn afgestorven. De wortelstokken worden opgegraven en worden gedroogd in de schaduw.<ref>[https://edis.ifas.ufl.edu/mv067 Universiteit Florida, IFAS]</ref> Jongere wortels worden geoogst om vers te gebruiken of in te leggen. Oudere wortelstokken worden gemalen om gemberpoeder te verkrijgen. Gemberplanten worden vermeerderd door ze te [[Scheuren (plantvermeerdering)|scheuren]].
Er bestaan verschillende cultivars, waarbij onder andere de wortelstok in kleur varieert.<ref name="NTB"></ref>
De eerste groeiplaats van gember is niet bekend. Sommige bronnen stellen dat gember van oorsprong voorkomt in het zuiden van China, anderen noemen India. Gember werd verspreid naar onder andere de [[Molukken]], andere delen van Azie en uiteindelijk ook naar West Afrika. Volgens sommige bronnen zou het de één van de eerste oosterse planten zijn die naar Europa is gekomen.<ref name="kew"></ref> Gember werd door de Spanjaarden geïntroduceerd in Amerika. [[Francisco de Mendosa]] nam de plant mee uit Oost-Indië. In 1547 werd gember al vanuit Spaans-Zuid Amerika geëxporteerd.<ref name="NTB"></ref>
In de jaren 90 van de twintigste eeuw importeerde de VS meer dan 4000 ton gember per jaar. Momenteel vindt de grootste productie plaats in Fiji, India, Jamaica, Nigeria, Sierra Leone en China. Gember wordt in bijna elk tropisch of subtropisch land gekweekt, indien er landbouwgrond beschikbaar is.<ref name="SF">[http://www.stevenfoster.com/education/monograph/ginger.html Steven Foster group]</ref>
==Geschiedenis==
Gember werd al in de eerste eeuw na chr. geëxporteerd naar Europa voor de lucratieve [[specerijenhandel]]. De route liep via India. Gember werd al veel gebruikt door de Romeinen. Dit is bekend uit schriftelijke bronnen waarin Romeinse belasting werd vastgelegd voor importen via de Rode Zee naar [[Alexandrië]]. Bewijzen bestaan van import te [[Marseilles]] in 1228 en Parijs in 1296.<ref name= "SF"></ref>
[[File:GingerPlant.JPG|thumb|Gemberplant]]
==Etymologie==
De latijnse naam Zingiber is afgeleid van het [[sanskrit]] shringavera, hetgeen betekent "gevormd als een hertengewei". <ref name="flori"></ref>
==Gebruik==
De wortel van de plant wordt ingelegd in suiker en op die manier verwerkt als [[gember]]. Geconfijte gember wordt ook wel omhuld met suiker en als direct gegeten. Ook wordt de wortel gemalen, als gemberpoeder gebruikt. De verse wortel wordt onder andere gebruikt in thee en in vele Aziatische gerechten.
==Gerelateerde culinair gebruikte planten==
Andere leden van de gemberfamilie waarvan de wortels in de keuken gebruikt worden zijn [[Curcuma longa]], waaruit [[curcuma]] wordt gewonnen, [[Elettaria cardamomum]] dat [[kardamom]] levert en [[Kaempferia galanga]], waaruit [[kentjoer]] wordt gemaakt.
{{Appendix}}
{{commonscat|Zingiber officinale}}
[[Categorie:Plant uit het Oriëntaals gebied]]
[[Categorie:Zaadplanten]]
| |||