Machtsevenwicht: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
tja
Regel 3:
Voorbeelden van machtsevenwicht waren: in [[Europa (werelddeel)|Europa]] voor de [[Tweede Wereldoorlog]] [[Frankrijk]], [[Duitsland]] en [[Groot-Brittannië]], en voor de [[Eerste Wereldoorlog]] ook wel het [[Ottomaanse Rijk|Osmaanse Rijk]], het tsaristische [[Rusland]] en [[Oostenrijk-Hongarije]].
 
Na de Tweede Wereldoorlog was er sprake van een min of meer stabiel machtsevenwicht (in Engelstalige publicaties: ''Balance of power'') tussen de [[Verenigde Staten]] en hun [[Noord-Atlantische Verdragsorganisatie|NAVO]]-bondgenoten enerzijds, en de [[Sovjet-Unie]] en haar bondgenoten in het [[Warschaupact]] anderzijds. (Dit waren de twee "supermachten").)
 
Machtsevenwichten zijn stabiel doordat iedere actie van een supermacht zal leiden tot een reactie van de overige supermacht(en). Men kan denken aan economische en diplomatieke acties, maar ook [[Wapenwedloop|wapenwedlopen]]. In het extreemste geval zetten de overige supermachten hun geschillen opzij om met een te ambitieuze supermacht af te rekenen, zoals tijdens de [[Napoleontische oorlogen]] en de [[wereldoorlog]]en. Hierdoor is het behalen en behouden van de [[Hegemonie|wereldhegemonie]] door een enkele staat zeer bezwaarlijk, riskant en uitputtend.
 
Machtsevenwichten zijn veelal niet stabiel: als een der [[Grote mogendheid|grootmachten]] bijvoorbeeld door intern verval ten onder gaat (Sovjet-Unie eind jaren tachtig van de [[20e eeuw]]) kan een [[hegemonie]] door de overgebleven grootmacht(en) ontstaan, of juist een strijd om de macht om het niet meer door die ex-grootmacht beheerste gebied, zoals na de val van het [[Romeinse Rijk]] in de [[5e eeuw]] van onze jaartelling.
 
Een machtsevenwicht tussen twee of meer niet-bevriende "blokken" kan tot zeer ongewenste neveneffecten leiden, zoals een [[wapenwedloopWapenwedloop|bewapeningswedloop]], waarbij onevenredig veel geld, energie en wetenschappelijke kennis in dienst van het militaire apparaat wordt gesteld , of het door de machtsblokken onderdrukken of veroveren van zo veelzoveel mogelijk andere landen. Het [[Kolonisatie|kolonialisme]] van met namevooral de [[19e eeuw]] heeft veel kenmerken van dit laatste.
 
==Zie ook==