|
[[Image:TLC-Essential-Oils.jpg|250px|thumb|[[Dunnelaagchromatografie]] met etherischevluchtige oliën van links naar rechts van [[bergamot (citrusvrucht)|bergamot]], [[ceder]], ''[[Eucalyptus]]'', [[syzygium|rozenappel]], ''[[Theeboomolie|Malaleuca]]'', [[lavendel]], [[munt (plant)|munt]], [[sinaasappel]], ''[[Pinus]]'', [[spar]]. Geïdentificeerde componenten: B1 en L1 - [[linalool]], B2 en L2 - [[linalylacetaat]], E1 - [[eucalyptol]], G1 - [[eugenol]], G2 - [[bèta-caryofylleen]]. Niet met zekerheid geïdentificeerde componenten - C1 - [[cedrol]], M3 - [[menthol]], P1 - [[limonine]].]]
'''Etherische olie''' wordt ook wel aromatische, [[Vluchtigheid (stof)|'''vluchtige''']] of essentiële'''[[aroma]]tische [[olie]]''' genoemd.is Devluchtig, etherischewat oliënwil zijnzeggen dat het een olie is dat zeer snel kan [[Vluchtigheid (stof)verdamping|vluchtigeverdampen]]. oliën, dieZe worden gewonnen uit verschillende delen van een plant, bijvoorbeeld de bloesem, de vrucht, het zaad, de bladeren, de schil, de schors of het hout (van stam, takken of wortels). Soms bevatten verschillende delen van een plant verschillende etherischevluchtige oliën. [[Parfum]]oliën daarentegen worden [[Scheikunde|chemisch]] samengesteld en zijn bedoeld om een geur kunstmatig na te bootsen.
Sommige soorten etherischevluchtige olie zijn vrij duur. Dit komt, doordat soms veel planten nodig zijn om een kleine hoeveelheid olie te produceren. Een goedkope olie is bijvoorbeeld sinaasappelolie, omdat de schillen van sinaasappels een afvalproduct van de sapindustrie zijn. Duur is bijvoorbeeld rozenolie, omdat er erg veel speciaal voor de olie gekweekte rozen nodig zijn om etherischevluchtige olie te produceren. Parfumolie is goedkoper, maar is ook minder sterk.
== Naamgeving ==
Het woord ''etherisch'' komt van het Griekse ''aither''. Letterlijk betekent aither ''lucht van de hemel''. Met ''aither'' duidden de Grieken de onderste laag van de kosmos aan. Soms wordt het wel "aetherische oliën" gespeld. De etherische oliën zijn net als [[Di-ethylether|ether (di-ethylether)]] vluchtig en sterk geurend.
Etherische olie wordt soms ''essentiele olie'' genoemd. De aanduiding ''essentiële olie'' is een [[anglicisme]] en komt van het Engelse woord ''essence'' dat hier [[extract]] betekent. De term heeft hier echter niet direct iets te maken met de [[essentie]], het [[Zijn|wezen]] of [[Karakter (aard)|aard]] van iets.
== Winning ==
EtherischeVluchtige olie wordt op verschillende manieren gewonnen. De meeste etherischevluchtige olie wordt gewonnen door middel van [[stoomdestillatie]]. Hierbij wordt [[stoom]] door de te verwerken plantendelen geleid. De etherischevluchtige olie vervliegt met de stoom. Nadat de stoom is afgekoeld tot water, en ook de vluchtige olie weer vloeibaar is geworden, kan de etherischevluchtige olie hiervan worden gescheiden door het verschil in polariteit tussen de olie en het water.
Een methode die bij [[citrusvrucht]]en gebruikt wordt is de [[Oliepers|persing]]. De oliehoudende schil van de plant wordt uitgeperst en de olie komt tevoorschijn.
Uit enkele soorten hout wordt etherischevluchtige olie gewonnen door [[droge destillatie]]. Hierbij wordt de vaste stof voorzichtig verwarmd, waarbij de etherischevluchtige olie verdampt. Deze damp wordt vervolgens gecondenseerd. Voorbeelden hiervan zijn [[cadeolie]], dat door droge destillatie van [[jeneverbes]]hout wordt gemaakt en [[guaiacolie]] die gemaakt wordt van [[guaiac]]hout (''Bulnesia sarmientoi'').
Andere methodes zijn:
*[[extractie (scheikunde)|vloeistofextractie]], maar strikt genomen ontstaat dan geen etherischevluchtige olie, maar een [[extract]], [[absolue]] of [[concrète (stof)|concrète]]
*waterdestillatie, hierbij worden de te extraheren delen in water gekookt en wordt de olie van de hierbij ontwijkende damp opgevangen. Dit is gebruikelijk bij bijvoorbeeld [[kruidnagelolie]].
*[[enfleurage]], hierbij ontstaat eigenlijk een [[pommade]] in plaats van een etherischevluchtige olie. Deze methode wordt niet of nauwelijks meer toegepast vanwege de hoge kosten
==Gebruik==
EtherischeVluchtige olie wordt op verschillende manieren gebruikt:
;Als '''[[smaakstof]]''' : Vele [[levensmiddelaroma|levensmiddelaroma's]] zijn geheel of gedeeltelijk opgebouwd uit etherischevluchtige olie. Voorbeelden zijn [[sinaasappel]]olie voor [[sinas]] en andere [[limonade (drank)|limonade]]s. [[Pepermuntolie]] voor [[snoepgoed]] en [[kruidnagelolie]] in [[soep (voedsel)|soepen]] en [[saus|sauzen]].
;Als '''[[geurstof]]''' : In [[cosmetica]], [[schoonmaakmiddel|schoonmaakmiddelen]], [[wasmiddel]], [[Massageolie]] en [[luchtverfrisser|luchtverfrissers]] worden veel etherischevluchtige oliën gebruikt. Een geurstof voor gebruik in cosmetica bestaat gemiddeld voor 8% uit etherischevluchtige olie. Daarnaast wordt etherischevluchtige olie onvermengd of vermengd gebruikt als te verdampen geurstof in een aromabrander, in de [[sauna]] of een [[stoombad]]. EtherischeVluchtige olie om te verdampen op een aromabrander of aromasteen zijn 2 tot 3 druppels voldoende.
;Als '''[[Alternatieve geneeswijzen|alternatief geneesmiddel]]''' : Er zijn een paar honderd soorten etherischevluchtige oliën die gebruikt worden voor hun al dan niet vermeende geneeskrachtige werking. Met name in de [[aromatherapie]] -die helemaal gebaseerd is op het gebruik van etherischevluchtige olie- maar ook daarbuiten.
;Als '''[[conserveermiddel]]''' : Sommige etherischevluchtige oliën hebben een conserverende werking, bijvoorbeeld [[wintergreen]]olie.
;Als industriële '''[[grondstof]]''' : Sommige etherischevluchtige oliën bevatten een groot gehalte aan een bepaalde [[Stof (scheikunde)|stof]], zodat het loont om deze daaruit te winnen. Zo wordt [[eugenol]], een grondstof voor [[vanilline]], uit [[kruidnagelolie]] gewonnen. [[Limoneen]], dat als [[Afbijtmiddel|verfafbijtmiddel]] wordt gebruikt, wordt uit [[sinaasappelolie]] gewonnen.
== Soorten ==
Er zijn vele honderden soorten etherischevluchtige oliën, bekende voorbeelden zijn:
*[[Bergamotolie]]
*[[Citroenolie]]
| 