Natuurproduct (scheikunde): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Toxinen: kleinigheidjes |
→Indeling: enkele kleinigheden |
||
Regel 94:
== Indeling ==
Natuurproducten zoals zij door levende organismen worden aangemaakt via een intern mechanisme, kunnen op diverse wijzen geclassificeerd worden. De belangrijkste indelingen zijn gestoeld op de biologische functie enerzijds en op de [[biosynthese]] anderzijds. Daarnaast kunnen natuurproducten ook ingedeeld worden naar
=== Biologisch functie ===
Natuurproducten worden beschouwd als [[metaboliet]]en van een levend organisme en zij worden
==== Primaire metabolieten ====
Primaire metabolieten hebben een intrinsieke biologische functie die van vitaal belang is voor het overleven van het betrokken organisme. Het zijn basisbouwstenen die een belangrijke rol spelen bij allerhande cellulaire processen, zoals de [[Assimilatie (biochemie)|assimilatie]] van voedingsstoffen, de productie van [[energie]], de [[Celgroei|groei van de cel]] en de opbouw van cellulaire componenten.<ref name="Rogers">{{en}} {{aut|K. Rogers}} (2011) – ''The components of life: from nucleic acids to carbohydrates'', New York: Britannica Educational Publishing – ISBN 978-1-61530-324-3</ref> Bovendien zijn de meeste van deze metabolieten universeel, hetgeen inhoudt dat zij voorkomen bij een zeer groot aantal organismen uit diverse [[Stam (biologie)|stammen]] en [[Rijk (biologie)|rijken]]. Onder de primaire metabolieten worden gerekend: [[Aminozuur|aminozuren]] (voor de opbouw van [[Proteïne|eiwitten]]), [[Koolhydraat|koolhydraten]] (voor de opbouw van [[polysacharide]]n), [[Vetzuur|vetzuren]] (voor de opbouw van [[fosfolipide]]n en [[Celmembraan|celmembranen]]) en [[Nucleïnezuur|nucleïnezuren]] (voor de opbouw van [[Desoxyribonucleïnezuur|DNA]] en [[Ribonucleïnezuur|RNA]]).<ref name="Rogers" />
Enzymen die betrokken zijn bij de [[Celademhaling|cellulaire respiratie]] of de [[fotosynthese]], kunnen eveneens als primaire metabolieten beschouwd worden, aangezien zij in essentie zijn opgebouwd uit aminozuren en van fundamenteel belang zijn voor de goede werking van het organisme. Vaak zijn enzymen geassocieerd met [[Co-enzym|co-factoren]] (co-enzymen), die dan weer van belang zijn voor de werking van het enzym zelf. Een belangrijke groep van co-factoren
==== Secundaire metabolieten ====
[[Bestand:Secundaire metabolieten voorbeelden.png|thumb|right|480px|Een aantal secundaire metabolieten met hun chemische structuur: <br> '''A.''' [[morfine]] (alkaloïde) <br> '''B.''' [[safrol]] (fenylpropanoïde) <br> '''C.''' [[discodermolide]] (polyketide) <br> '''D.''' [[artemisinine]] (terpenoïde)]]
Secundaire metabolieten zijn niet essentieel voor het overlevingsmechanisme, maar ze bieden het organisme wel een aantal competitieve voordelen ten opzichte van de omgeving. Secundaire metabolieten worden doorgaans gevormd uit primaire metabolieten en bezitten
Belangrijke klassen secundaire metabolieten zijn onder andere: [[alkaloïde]]n (basische metabolieten waarvan de biosynthese doorgaans start met aminozuren), [[fenylpropanoïde]]n (plantenmetabolieten die structureel gebaseerd zijn op [[fenylalanine]]), [[polyketide]]n (waarvan de biosynthese is gestoeld op [[acetyl-CoA]]) en [[Isoprenoïde|terpenoïde]]n. [[Feromoon|Feromonen]] zijn secundaire metabolieten die een belangrijke rol spelen bij de communicatie tussen organismen binnen dezelfde soort.<ref name="Demain"/> Feromonen kunnen zelf nog verder ingedeeld worden, afhankelijk van de specifieke biologische functie: vluchtferomonen (bij sociale insecten, zoals [[mieren]]), ovipositieferomonen (bij de [[muggen]]), alarmferomonen (bij de [[bijen]]) en seksferomonen (bij alle [[insecten]]). De moleculaire structuur van feromonen kan vrij eenvoudig zijn, zoals het alarmferomoon [[3-methyl-1-butylacetaat|isopentylacetaat]] bij bijen, maar ook behoorlijk complex, zoals [[grandisol]] bij de [[katoensnuitkever]] (''Anthonomus grandis''). De [[stereochemie]] speelt bij deze verbindingen een belangrijk rol, aangezien de ruimtelijke structuur van belang is voor een optimale binding op een [[Receptor (biochemie)|receptor]] en dus voor een correcte signaaloverdracht.
|