Grote spinnende watertor: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 3:
| afbeeldingtekst = Vrouwtje met een lichaamslengte van 38 millimeter.
| orde = [[Kevers|Coleoptera]] (Kevers)
| familie = [[WaterkeversSpinnende waterkevers|Hydrophilidae]] (WaterkeversSpinnende waterkevers)
| geslacht = ''[[Spinnende watertorren|Hydrophilus]]'' (Spinnende watertorren)
| w-naam = ''Hydrophilus piceus''
Regel 14:
}}
 
De '''grote spinnende watertor'''<ref name="GRZ"/> of '''spinnende waterkever''' (''Hydrophilus piceus'') is een [[kevers|kever]] uit de familie [[waterkevers]] (Hydrophilidae). De kever wordt tot bijna 5 centimeter lang en is een van de grootste in het water levende kevers van België en Nederland.
 
De kever wordt maximaal bijna 5 centimeter lang en is een van de grootste in het water levende kevers. Het gestroomlijnde ovale lichaam is glanzend zwart met een groene gloed. De poten zijn zwart maar doen bruin aan doordat ze een oranjebruine beharing dragen. De beharing zorgt voor een sterke verbreding van de poot die hierdoor een [[Roeiriem|roeispaan]]achtige vorm krijgt. Tijdens het zwemmen beweegt hij de achterpoten afwisselend, waardoor een zwemmende kever een schommelende gang krijgt.
 
De grote spinnende watertor komt in stilstaand permanent plantenrijk water voor in geheel Europa, inclusief België en Nederland. De eieren worden gelegd in een door het vrouwtje gesponnen waterdicht nestkamertje onder water waaraan de kever de naam ''spinnende'' watertor dankt. Bijzonder is het menu van de dieren. De [[larve]] voedt zich met alle diertjes die hij in zijn bek kan krijgen waaronder zelfs kleine salamanders en kikkers, maar de volwassen kever is een planteneter.

De wijze van ademhaling van de kever is opmerkelijk: de antennes kunnen als 'snorkel' gebruikt worden, zodat het dier kan ademen terwijl het lichaam onder water blijft.<ref name="GRZ">{{Citeer boek | Achternaam = Bernhard Grzimek | Titel = Het leven der dieren Deel II: Insecten | Bladzijdes = Pagina 257| Datum = 1970 | Uitgever = Uitgeverij Het Spectrum, Antwerpen | ISBN = 90 274 8621 2}}</ref>
 
== Naamgeving en taxonomie ==
[[Bestand:GreatWaterBeetleLyd.png|thumb|260px|Verschillende stadia van de spinnende watertor, tekening uit ''The Royal Natural History'', Volume 6 door [[Richard Lydekker]], 1879.]]
De soort heeft verschillende andere Nederlandstalige namen, zoals '''zwarte waterkever''', '''grote spinnende waterkever''', '''pikzwarte waterkever''', '''pekzwarte waterkever''' en '''pekzwarte watertor'''. De wetenschappelijke naam betekent vrij vertaald pekzwarte (''piceus'') water-liefhebber (''Hydro-philus''). De naam ''spinnende watertor'' slaat op de gewoonte van de vrouwtjes om van spinsel een nest te maken waarin de eieren worden gelegd.<br>In andere talen wordt verwezen naar de vorm van de antennes, zoals het [[Duits]]e ''Kolbenwasserkäfer'' dat 'kolfwaterkever' betekent. In de [[Engels]]e taal wordt de naam ''great silver water beetle'' gebruikt, dat 'grote zilveren waterkever' betekent. Deze naam slaat op de zilverachtige luchtbel aan de onderzijde van een kever die in het water verblijft.
De wetenschappelijke naam van de grote spinnende watertor werd in 1758 door [[Carl Linnaeus]] voor het eerst gepubliceerd als ''Dytiscus piceus''.<ref name = "FaunEur">[http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=188785 Fauna europaea]</ref><ref>{{aut|Linnaeus, C.}} (1758). [http://biodiversitylibrary.org/page/727322 Systema naturae ed. 10: 411.]</ref>
 
Voor het geslacht ''[[Spinnende watertorren|Hydrophilus]]'' is lange tijd de naam ''Hydrous'' in zwang geweest, waardoor de soort in de literatuur ook veel onder de naam ''Hydrous piceus'' voorkomt.
 
In 1762 plaatste [[Étienne Louis Geoffroy]] de kever in het tegelijkertijd door hem gecreëerde geslacht ''Hydrophilus'' ([[spinnende watertorren]]).<ref>{{aut|Geoffroy, E.L.}} (1762). [http://biodiversitylibrary.org/page/14715825 Histoire abregée des insectes: 180.]</ref><ref>Over de geldigheid van de naam ''Hydrophilus'' Geoffroy, 1762 zijn niet alle auteurs het eens omdat Geoffroy in zijn ''Histoire abregée'' niet de binominale nomenclatuur toepaste; sommigen schrijven de naam toe aan [[Otto Frederik Müller|O.F.Müller]], 1764. [[Fauna Europaea]] volgt die laatste visie niet, en die opvatting is hier gevolgd.</ref> In 1775 hernoemde Linnaeus het geslacht ''Hydrophilus'' in ''Hydrous''<ref>{{aut|Linnaeus, C.}} (1775). [http://biodiversitylibrary.org/page/27410457 Dissertatio entomologica: 7.]</ref> en onder die naam is dat geslacht lange tijd bekend gebleven. De hernoeming was echter onnodig, en ''Hydrous'' wordt nu beschouwd als een overbodige naam en als een junior synoniem van ''Hydrophilus''.
 
=== Synoniemen ===
De soort is verschillende keren beschreven onder namen die nu als synoniemen worden beschouwd:<ref name="BIOL">{{Citeer web | url = http://www.biolib.cz/en/taxon/id5017/ | titel = ''Hydrophilus piceus'' | auteur = Biolib}}</ref><ref name = "FaunEur" />
* ''Hydrophilus ruficornis'' {{aut|De Geer}}, <small>1774</small>
* ''Hydrophilus viridicollis'' {{aut|Redtenbacher}}, <small>1844</small>
* ''Hydrophilus niger'' {{aut|Eichler}}, <small>1876</small>
* ''Hydrophilus angustior'' {{aut|Rey}}, <small>1885</small>
* ''Stethoxus plicifer'' {{aut|Bedel}}, <small>1891</small>
* ''Hydrous turkestanus'' {{aut|Kuwert}}, <small>1893</small>
 
De grote spinnende watertor behoort tot de familie [[waterkevers]] (Hydrophilidae) van de [[kevers]].
 
De wetenschappelijke naam van de grote spinnende watertor werd in 1758 door [[Carl Linnaeus]] voor het eerst gepubliceerd als ''Dytiscus piceus''.<ref name = "FaunEur">[http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=188785 Fauna europaea]</ref><ref>{{aut|Linnaeus, C.}} (1758). [http://biodiversitylibrary.org/page/727322 Systema naturae ed. 10: 411.]</ref> Voor het geslacht ''[[Spinnende watertorren|Hydrophilus]]'' is lange tijd de naam ''Hydrous'' in zwang geweest, waardoor de soort in de literatuur ook veel onder de naam ''Hydrous piceus'' voorkomt.
De soort heeft verschillende andere Nederlandstalige namen, zoals zwarte waterkever, grote spinnende waterkever, pikzwarte waterkever, pekzwarte waterkever en pekzwarte watertor. De wetenschappelijke naam betekent vrij vertaald pekzwarte (''piceus'') water-liefhebber (''Hydro-philus''). De naam ''spinnende watertor'' slaat op de gewoonte van de vrouwtjes om van spinsel een nest te maken waarin de eieren worden gelegd.
 
==Verspreiding en habitat==
Regel 94 ⟶ 81:
 
===Achterlijf===
De buikzijde is duidelijk gesegmenteerd en voorzien van een fijne beharing, [[seta]]e genoemd. De buikzijde is duidelijk [[Kiel (schip)|gekield]] en draagt een puntige, van de zijkant bezien mesvormige en naar achteren gerichte stekel '''(7)'''.<ref name="BIS" />. Hieraan is de kever te herkennen, zie ook onder [[#Afbeeldingen|afbeeldingen]] onderaan. De structuur speelt een rol om meer lucht mee te dragen, maar dient ook om vijanden als [[roofvis]]sen af te weren.
 
<center>
Regel 120 ⟶ 107:
 
=== Ademhaling ===
De grote spinnende watertor leeft vrijwel uitsluitend onder water maar moet zoals alle kevers atmosferische lucht ademen en kan geen zuurstof aan het water onttrekken. De meeste waterkevers dragen hiertoe onder water een luchtbel mee, die wordt vastgehouden door de fijne beharing op de buikzijde. Grotere waterkevers, zoals de [[geelgerande watertor]], dragen ook lucht onder de dekschilden; ze steken net als de kleinere soorten het achterlijf boven water waarna de lucht wordt ververst.<ref name="FUHR">{{citeer boek | Achternaam = Karl Wilhelm Harde & František Severa | Titel = '''Kosmos Käferführer - Die Käfer Mitteleureuopas''' | Bladzijdes = Pagina 134| Datum = 1981 - 2006 | Uitgever = Kosmos Naturführer | ISBN = 978 3440 10617 4}}</ref> De grote spinnende watertor echter heeft een meer verfijnde techniek en gebruikt de antennes letterlijk als [[snorkelen|snorkel]].<ref name="GRZ" /> De antenne heeft een vorm die doet denken aan een in de lengte doorgesneden pijp, en is aan de binnenzijde bedekt met een fijne en waterafstotende beharing (setae). Het uiteinde van de antenne bestaat uit vier segmenten, waarvan het bovenste net boven water wordt gestoken. De overige drie segmenten worden tegen de voorste buikplaat of [[prosternum]] geknikt, zodat ze langs een kanaaltje achter de kop komen te liggen.<ref name="GRZ" /> Dit kanaaltje is net als de binnenzijde van de antennes bekleed met setae, zodat een waterdicht en waterafstotend tunneltje ontstaat. Door het uiteinde van de knotsvormige antenne boven water te steken komt de buitenlucht via het behaarde tunneltje in contact met de opgeslagen lucht onder de dekschilden en de buik, zodat deze kan worden ververst.
 
=== Voortplanting en ontwikkeling ===
Regel 157 ⟶ 144:
Als de kever door een mens wordt opgepakt zal het dier proberen te ontsnappen door zich met het gladde lijf en krachtige poten los te maken. Vanwege de sporen, de verharde en puntige pootaanhangsels, heeft de kever een goede grip. Indien de kever geen kant meer op kan, zal deze proberen te bijten wat bij de mens een wond kan veroorzaken. De vlijmscherpe kiel op de buikzijde kan de huid penetreren en dient eveneens vermeden te worden.<ref>Wetlands Website for Northern Tuscany - Great Silver Beetle - ''Hydrous piceus'' - [http://archive.is/Ipoa Website]</ref> Bij de larve ontbreekt deze kiel, maar de larve kan met de krachtige monddelen zo gemeen bijten dat men het nog lang zal heugen.<ref name="MEREL">{{Citeer web | url = http://www.neerslag-magazine.nl/magazine/artikel/369/ | titel = Onder de loep genomen: Waterreuzen | auteur = Merel (maart 2004)- Eveline Stegeman-Broos}}</ref><ref>Genieten van de natuur - De Grote Spinnende Watertor - [http://genietenvannatuur.blogspot.nl/2009/08/grote-spinnende-watertor.html Website]</ref>
 
==Taxonomie==
In 1762 plaatste [[Étienne Louis Geoffroy]] de kever in het tegelijkertijd door hem gecreëerde geslacht ''Hydrophilus'' ([[spinnende watertorren]]).<ref>{{aut|Geoffroy, E.L.}} (1762). [http://biodiversitylibrary.org/page/14715825 Histoire abregée des insectes: 180.]</ref><ref>Over de geldigheid van de naam ''Hydrophilus'' Geoffroy, 1762 zijn niet alle auteurs het eens omdat Geoffroy in zijn ''Histoire abregée'' niet de binominale nomenclatuur toepaste; sommigen schrijven de naam toe aan [[Otto Frederik Müller|O.F.Müller]], 1764. [[Fauna Europaea]] volgt die laatste visie niet, en die opvatting is hier gevolgd.</ref> In 1775 hernoemde Linnaeus het geslacht ''Hydrophilus'' in ''Hydrous''<ref>{{aut|Linnaeus, C.}} (1775). [http://biodiversitylibrary.org/page/27410457 Dissertatio entomologica: 7.]</ref> en onder die naam is dat geslacht lange tijd bekend gebleven. De hernoeming was echter onnodig, en ''Hydrous'' wordt nu beschouwd als een overbodige naam en als een junior synoniem van ''Hydrophilus''.
 
De grote spinnende watertor behoort tot de familie van de [[spinnende waterkevers]] (Hydrophilidae). Deze groep van kevers telt ongeveer 3000 verschillende soorten die verdeeld worden in bijna 170 [[geslacht (biologie)|geslachten]]. De waterkevers zijn niet de enige in het water levende kevers, ook de [[waterroofkevers]] (Dytiscidae) waartoe de [[geelgerande waterroofkever]] behoort leven als larve en als volwassen kever voornamelijk onder het wateroppervlak.
 
Het geslacht ''[[Hydrophilus]]'' wordt vertegenwoordigd door 21 soorten waarvan de meeste aanmerkelijk kleiner blijven dan de grote spinnende watertor. Een uitzondering is de 'gewone' [[spinnende watertor]] (''Hydrophilus aterrimus''), die een sterk gelijkende lichaamsbouw heeft en een lichaamslengte bereikt van 32 tot 43 millimeter. De ''grote'' spinnende watertor wordt 34 tot 47 mm lang en er is dus enige overlap waardoor sommige exemplaren van beide soorten lastig op naam te brengen zijn.
 
=== Synoniemen ===
De soortgrote spinnende watertor is verschillende keren beschreven onder namen die nu als synoniemen worden beschouwd:<ref name="BIOL">{{Citeer web | url = http://www.biolib.cz/en/taxon/id5017/ | titel = ''Hydrophilus piceus'' | auteur = Biolib}}</ref><ref name = "FaunEur" />
* ''Hydrophilus ruficornis'' {{aut|De Geer}}, <small>1774</small>
* ''Hydrophilus viridicollis'' {{aut|Redtenbacher}}, <small>1844</small>
* ''Hydrophilus niger'' {{aut|Eichler}}, <small>1876</small>
* ''Hydrophilus angustior'' {{aut|Rey}}, <small>1885</small>
* ''Stethoxus plicifer'' {{aut|Bedel}}, <small>1891</small>
* ''Hydrous turkestanus'' {{aut|Kuwert}}, <small>1893</small>
 
{{Clearboth}}
Regel 172 ⟶ 174:
{{References|2=2}}
===Bronnen===
* {{nl}} - H. Bellmann & W.R.B. Heitmans - Insecten van Europa - Grote spinnende watertor (''Hydrophilus piceus'') - [http://wbd.etibioinformatics.nl/bis/insecten.php?selected=beschrijving&menuentry=soorten&id=489 Website]
* {{nl}} - Bernhard Grzimek - Het leven der dieren Deel II: Insecten - Uitgeverij Het Spectrum, Antwerpen - 1970 - ISBN 90 274 8621 2
* {{en}} - Slimane Bouzid & ܆mit Incekara - Distributional Notes on Northeastern Algerian Hydrophilidae (Coleoptera), with Three New Records - [http://journals.tubitak.gov.tr/zoology/issues/zoo-06-30-3/zoo-30-3-11-0510-2.pdf Website]
* {{de}} - Karl Wilhelm Harde & František Severa - '''Kosmos Käferführer - Die Käfer Mitteleureuopas''' - Pagina 134 - Datum: 1981-2006 - Uitgeverij Kosmos - ISBN 978 3440 10617 4
* {{nl}} - H. Bellmann & W.R.B. Heitmans - Insecten van Europa - Grote spinnende watertor (''Hydrophilus piceus'') - [http://wbd.etibioinformatics.nl/bis/insecten.php?selected=beschrijving&menuentry=soorten&id=489 Website]
 
}}