Elektrodeloze lamp: verschil tussen versies

In tegenstelling tot alle andere elektrische [[gasontladingslamp]]en, die een elektrische verbinding door de lampomhulling heen hebben om [[Vermogen (natuurkunde)|vermogen]] aan het licht gevende deel van de lamp toe te voeren, wordt in een '''elektrodeloze '''(elektrische)''' lamp''' het vermogen om licht op te wekken, overgedragen door middel van een niet -elektrisch geleidende verbinding, bijvoorbeeld door een ([[Elektromagnetische straling|(elektro)]])[[Magnetisch veld#Elektromagnetisme|magnetisch]] of een [[elektrisch veld]]. Er worden hier twee soorten elektrodeloze lampen beschreven, de eerste soort gebaseerd inkoppeling van het vermogen door magnetische velden in een [[fluorescentielamp]], waarbij het meeste zichtbare licht wordt opgewekt door [[Ultraviolet|uv]]-straling, die door botsingen van voornamelijk kwikatomen, die door het magneetveld versneld worden ontstaat, welk uv door inwendig [[fluorescentie|fluorescerende]] lagen wordt omgezet in zichtbaar licht, en een tweede gebaseerd op inkoppeling van het vermogen door middel van elektromagnetische [[microgolf|microgolven]], en van binnen gevuld met direct in het zichtbare licht gebied optisch stralende atomen of moleculen, zoals zwavel, kwik, of [[halogenide]]n, en meestal zonder extra fluorescentielagen.

[[Bestand:Hauksbee_Generator.JPG|{{largethumb}}|Generator volgens Hauksbee, Uit: ''Physico Mechanical Experiments'', 2e ed, Londen 1719]]. In 1705 demonstreerde de Engelse wetenschapper [[Francis Hauksbee]] dat een met [[statische elektriciteit]] opgeladen glazen ballon, (door de ballon snel rond te draaien statisch op te laden, dooren zijn hand tegen de draaiende ballon aanertegenaan te houden), en vrijwel vacuüm getrokken (als bij een barometer), en gevuld met [[kwik]], zoveel licht opwekt dat er bij te lezen isvalt. Rond 1891 demonstreerde [[Nikola Tesla]] in zijn laboratoria in New York fluorescente en gloeilampen, die draadloos van vermogen werden voorzien. Daarna patenteerde hij een systeem dat licht en vermogen distribueerde gebaseerd op die principes. InUit een lezing op 20 mei 1891 voor de AIEE, "Experiments with Alternating Currents of Very High Frequency and Their Application to Methods of Artificial Illumination",<ref>[http://www.tfcbooks.com/tesla/1891-05-20.htm AIEE-lezing Tesla 20 mei 1891]</ref> en onder andere inuit US patent 454622<ref>[http://worldwide.espacenet.com/publicationDetails/originalDocument?CC=US&NR=454622A&KC=A&FT=D&ND=3&date=18910623&DB=EPODOC&locale=en_EP Patentaanvraag Tesla]</ref> en inuit vele andere publicaties uit die tijd in zowel de technische als de populaire pers, blijkt Tesla's leidende rol in het technische veld van draadloze verlichting.

Op een elektrodeloze lamp werd in 1960 [[Octrooi|patent]] aangevraagd door William Bell en Arnold Bloom werkzaam bij het [[Canada|Canadese]] bedrijf Varian Associates.<ref>[http://v3.espacenet.com/origdoc?DB=EPODOC&IDX=US3109960&F=0&QPN=US3109960 Patentaanvraag Varian ass]</ref> Deze lamp werd in opdracht van de [[National Aeronautics and Space Administration|NASA]] ontwikkeld, en werd aangestuurd door [[triode]]s. De lamp werd gebruikt om stabiele [[spectrum|spectraallijnen]] op te wekken voor materiaalonderzoek.

</ref> aangevraagd op elektrodeloze lampen, die vanqua constructie vrijwel identiek zijn aan de hieronder beschreven inductielampen van Osram en [[Koninklijke Philips|Philips]].

Philips introduceerde het QL-inductieverlichtingssysteem, dat op 2,65&nbsp;MHz werkt, in 1990 in Europa en in 1992 in de Verenigde Staten van Amerika. Philips vroeg ook nog patent aan op een speciale schakeling<ref>[http://worldwide.espacenet.com/publicationDetails/biblio?DB=EPODOC&II=1&ND=3&adjacent=true&locale=en_EP&FT=D&date=20020416&CC=US&NR=6373198B1&KC=B1 Patentaanvraag Gielen]</ref> om langere verbindingskabels tussen generator en lamp mogelijk te maken, maar dit principe werd nooit toegepast. Sinds 2010 worden de Philips inductielampenPhilipsinductielampen onder de naam Nedap en QLCompany verkocht, en zijn alle 6zes modellen dimbaar tussen 50 en 100% vermogen.

QLCompany heeft de knowhow en productiemachines van Philips overgenomen, en [[Nedap]] bleef de (nu dimbare) generatoren maken (1-10 VDC signaal10V-gelijkspanningssignaal). [[Panasonic Corporation|Matsushita]] had in 1992 ook al inductieverlichtingssystemen. Intersource Technologies heeftkondigde in 1992 een inductieverlichtingssysteem aan, de E-lamp aangekondigd, datdie vanaf 1993 in grote aantallen op de Amerikaanse markt verkrijgbaar zou zijn, en zou werken op 13,6&nbsp;MHz. Dit systeem is echter nooit van de grond gekomen. [[General Electric]] produceert sinds 1994 de Genura-inductielampen met relatief laag vermogen, met geïntegreerd voorschakelapparaat en werkend op 2,6&nbsp;MHz. Osram startte de productie van de Endura-inductielampen in 1996. Inmiddels zijn er een aantal andere fabrikanten begonnen met de productie van inductielampen, voornamelijk in het vermogensbereik tussen 20 watt en 400 watt.

In 1971 werd ook een ander type elektrodeloze lamp, waaraan vermogen toegevoerd wordt door middel van [[microgolf|microgolven]], en die bedoeld is voor het uitharden van [[Lak (houtbewerking)|lak]]ken door middel van [[Ultraviolet|uv]]-straling, door FusionUV Systems op de markt gebracht. Dit soort lampsystemen is nog steeds volop in productie, gevoed door betrouwbare en universele ''[[Solid state (elektronica)|solid state]] lamp drivers''. Een verdere ontwikkeling van dit lamptype is de zwavellamp, waarvan het concept in 1990 bedacht is door ingenieur Michael Ury, natuurkundige Charles Wood, en hun collega's in 1990. De lamp iswerd verder ontwikkeld door Fusion Lighting (USA) met ondersteuning van het US Department of Energy. Fusion Lighting issloot in 2002 gesloten en de patenten zijnwerden in licentie gegeven aan de [[LG Group]]. Sinds 2006 wordt dit type lamp door LG onder de naam PLS (Plasma Lighting System) op de markt gebracht.

Meer recent heeft het Britse bedrijf Ceravision microgolfplasmalampen ontwikkeld geschikt voor vermogens tussen 100 watt en 5&nbsp;kW. Deze worden sinds 2010 geproduceerd, de microgolven worden opgewekt door een magnetron. In 2012 heeftbracht [[Topanga]] elektrodeloze plasmalampen op de markt gebracht, die door een ''[[Halfgeleider (vastestoffysica)|solid state]] [[Radiogolf|RF]] drivers'' worden gevoed, maar waarvan in 2014 niets meer wordtwerd vernomen.