Lijst van vaktermen in de vestingbouwkunde: verschil tussen versies

== A ==

[[Bestand:Grave kanon.JPG|thumb|Affuit voor de stadspoort te [[Grave (plaats)|Grave]]]]

 

;[[Acces]]: Toegang tot het achter een [[inundatie]] gelegen land in de vorm van een hoog terreingedeelte, dijk, kade, land-, spoor- of waterweg.

[[Bestand:Namur Citadelle 05.JPG|thumb|[[Citadel van Namen]]]]

[[Bestand:Nieuwpoort vestingwerken.jpg|thumb|Bastions in [[Nieuwpoort (Zuid-Holland)|Nieuwpoort]], met precies in het midden het courtine]]

 

;[[Caponnière]]: Plek waar flankerend geschut opgesteld kon worden in een [[Vesting (verdedigingswerk)|vesting]] die gebouwd is volgens het [[polygonaal stelsel]].

;[[Courtine]]: Wal tussen twee [[bolwerk]]en in.

;[[Couvre-face]]: Voor de facen van een [[bastion]], in de [[gracht]] gelegen pijlvormige wal. Niet te verwarren met een halve maan, dat is een eilandje in de gracht. Een couvre-face bestaat enkel uit een wal.

;Croisade: Kruising van verbindingsgalerijen.

;[[Cunette]]: Extra diepe geul in het midden van een [[Vesting (verdedigingswerk)|vestinggracht]]. Bedoeld als hindernis voor vijandelijke troepen die door de [[gracht]] proberen te waden.

 

== D ==

 

;[[Damsluis (inundatie)|Damsluis]]: Een damsluis voorkomt dat water uit een inundatiegebied stroomt of voorkomt dat bepaalde stukken land tijdens inundatie onder water komen te staan.

 

== E ==

 

;Écoute of luistergalerij: Galerij bedoeld om de werkzaamheden van de vijand te beluisteren.

== O ==

[[Bestand:Naarden vesting-oorbom.jpg|thumb|Oorbommen in [[Naarden]] Vesting]]

 

;[[Onderwal]]: Lage wal gelegen voor de hoofdwal van een [[vesting (verdedigingswerk)|vesting]] en bedoeld voor de nabijheidsverdediging van een vesting. Vanaf de onderwal konden soldaten met musketvuur aanstormende vijandelijke soldaten bestoken. De onderwal kwam in het [[Nieuw Nederlands Vestingstelsel]] niet meer voor omdat het een vesting uiterst kwetsbaar maakte; wanneer de onderwal eenmaal veroverd was kon men vrij gemakkelijk de hoofdwal ondermijnen aangezien verticale verdediging bij een vestingwal niet mogelijk is. In Nederland is een voorbeeld van een onderwal te zien in de vestingwerken van [[Heusden (vestingstad)|Heusden]]. Een onderwal werd vroeger ook wel 'fausse-braye' genoemd.

 

== S ==

[[Bestand:Stelling van Amsterdam the Netherlands.svg|thumb|Stelling van Amsterdam]]

 

;[[Saillant (krijgskunde)|Saillant]]: Punt waar twee muren die de punt van een [[bastion]] vormen, elkaar raken.

;Saillanthoek of bolwerkshoek: Hoek waaronder de twee facen van een bastion elkaar raken.

;[[Schans (verdedigingswerk)|Schans]]: Klein type [[fort (vesting)|fort]], meestal van aarde. Kon op zichzelf staan of een ondersteunende functie in een [[linie]] vervullen.

;[[Schietgat]]: Ook: embrasure. Opening in een muur waardoor men vanuit een kasteel, vesting of bunker op de vijand kon schieten. Ook dient dit schietgat om relatief veilig de vijand te kunnen bespieden.

;[[Tenaille]]: Benaming voor twee verschillende onderdelen van een [[Vesting (verdedigingswerk)|vesting]]. Er kan een buitenwerk mee bedoeld worden waarvan de buitenste fronten niet bestaan uit (half)[[bastion]]s, zoals bij hoorn- of kroonwerken, maar uit een in en uitspringende, zigzaggende wal. Een ander werk dat ook tenaille wordt genoemd is een losse geknikte onderwal tussen twee [[bastion]]s in.

;Tenaillehoek: Ook wel de flankerende hoek genoemd. Dit is de hoek die de denkbeeldig in de richting van de courtine doorgetrokken facen van twee naast elkaar gelegen bastions met elkaar maken.

;[[Torenfort]]: Een type [[fort (vesting)|fort]] gebouwd in de late [[19e eeuw]]. De hoofdbouw van deze forten werd gevormd door massieve stenen torens waarin de logies van de soldaten waren ondergebracht. Deze torens stonden vrij op het fortterrein en werden meestal bekroond door sier[[kanteel|kantelen]]. De filosofie achter een torenfort was dat de ronde vorm het meeste [[Kanon (geschut)|kanonvuur]] zou af laten ketsen terwijl de toren zelf een enorme concentratie van verdedigend vuur zou kunnen herbergen. Deze bouwwerken raakten snel verouderd door de introductie van [[Kanon (geschut)|kanonnen]] met een [[Loop (vuurwapen)|getrokken loop]]. De meeste torens werden aangepast door er een beschuttende aarden wal omheen te leggen en door een aarden dekking op het dak aan te brengen. Voorbeelden van torenforten in Nederland die nu nog gezien kunnen worden zijn: [[Weesp]], [[Nieuwersluis]], [[Fort Honswijk]], [[Fort Everdingen]] en [[Fort Vuren]].

;[[Traverse (vesting)|Traverse]]: Aarden wal of andere beschutting die haaks op de hoofdwal staat om manschappen en geschut tegen vijandig flankvuur te beschermen.

;[[Valhek]]: Houten of ijzeren hekwerk ter afsluiting van een poortdoorgang, bevestigd in verticale sleuven in het poortgebouw waardoor het dicht (naar beneden) kon vallen.

;Versterken: Het van verdedigingswerken voorzien van een terrein of bewoonde plaats.

;Vuur: Een aantal uit een vuurwapen afgegeven schoten.

;Vuurlijn: De bovenrand van het binnentalud van een borstwering waar men net overheen kan vuren. Ook wel binnenkruin, voorkruin, vuurkruin, vuurkam genoemd.

;[[Stadswal|Wal]] of walmuur: Aarden of stenen muur ter verdediging van een stad of [[kasteel]].

;[[Waltoren (vestingwerk)|Waltoren]]: Toren in een [[Vesting (verdedigingswerk)|vestingmuur]], bedoeld als uitzichtpost, opslagplaats, of voor flankeringsvuur.

;[[Waterlinie]]: Aaneengesloten stelsel van [[inundatie]]s met [[Fort (vesting)|fort]]en die de [[acces]]sen en andere strategische plaatsen bewaken. Belangrijke waterlinies in Nederland zijn de [[Nieuwe Hollandse Waterlinie]], de [[Stelling van Amsterdam]] en de [[Grebbelinie]].

;[[Waterpoort]]: Een poort in een vestingmuur die een rivier of kanaal toegang biedt tot de stad.

;[[Weererker]]: een erker aan de muren van kastelen en aan de middeleeuwse vestingwerken van steden en weerkerken.

;[[Wolfskuil (verdedigingswerk)|Wolfskuil]]: Put of kuil met op de bodem puntige palen. Worden in groepen aangelegd.

 

[[Bestand:Zwaluwstaart.svg|thumb|Boven het ravelijn B in dit voorbeeld ligt een zwaluwstaart A]]

 

;Zool: Grondvlak van een embrasure, schietgat of schietsleuf.

;Zwalp: Constructie van planken en balken. Gebruikt voor het opleggen van niet in gebruik zijnde kanonlopen.

 

== Schema ==

 

{|

|width="600" valign="top"|

 

 

|width="600" valign="top"|

 

|}

 

Nummer 6 ontbreekt in het schema.

 

 

== Bronnen ==

* {{aut|LJ Morreau}}. Bolwerk der Nederlanden, 1979 Assen blz 335-338