Nieuwstadt: verschil tussen versies

'''Nieuwstadt''' ([[Limburgs]]: ''De Nuujsjtadt'') is een stadje in het midden van [[Limburg (Nederland)|Nederlands-Limburg]] met 3.345 inwoners. De plaats ontving in de 13e eeuw [[Lijst van Nederlandse plaatsen met stadsrechten|stadrechtenstadsrechten]] en kan dus historisch worden gezien als een [[stad]]. Nadat het in de [[16e eeuw]] werd opgenomen in het [[Opper-Gelre|Gelderse]] ambt [[Ambt Montfort (drostambt)|Montfort]], werd het in de [[Franse tijd in Nederland|Franse tijd]] een zelfstandige gemeente. In 1982 werd Nieuwstadt onderdeel van de gemeente [[Susteren]] en in 2003 van de gemeente [[Echt-Susteren]].

Nieuwstadt bezat enkele belangrijke uiterlijke kenmerken van een stad in de Middeleeuwen maar volgensis naar huidige begrippenmaatstaven nauwelijks een echte stad te noemen. Nieuwstadt is wel een typisch voorbeeld van een [[ville nouvelle]], een [[geplande stad]]. “Nouvelle villes” of “novae villae” zijn steden of dorpen die hun ontstaan danken aan ontginning door kolonisten, gelokt door een vorm van vrijheid die in het feodaal domein niet bestond. De stichter van een

dergelijk ville was steeds de eigenaar van een groot aantal stukken grond. Om van zijn ‘nieuwe stad’ een succes te maken gaf hij hen een ruime mate van vrijheid waardoor ze gespaard bleven van allerlei verplichtingen, karweien of herendiensten. Vaak moesten ze alleen maar een bepaalde vorm van belasting (‘cijns’ genaamd) betalen - vaak in natura - voor het stuk grond wat ze mochten bebouwen. Het gebied van de heer was opgedeeld in stukken grond die aan boeren waren toegewezen en elke boer besteedde al zijn tijd aan zijn ‘eigen’ stuk grond. In 1294 telde Nieuwstadt 314 ‘area’ (= hofsteden) ofwel kleine huissteden of huisplaatsen. Dat verklaart tevens wellicht dat men zelfs nu nog vaak spreekt van “de“ Nieuwstadt (en de Limburgse naam voor Nieuwstadt is “De Nuujsjtadt”), want die ‘nouvelles villes’ worden in heel Europa vaak vooraf gegaan door een lidwoord. Dat dit lidwoord voor Nieuwstadt vanaf het begin werd gebruikt blijkt uit tal van teksten.

Als Nieuwstadt al vestingstad genoemd kan worden dan blijft dat vestingkarakter beperkt tot natte grachten, muren en poorten. Het is onbekend hoe die muren er uiteruit zagen. Samenvattend kan men stellen dat Nieuwstadt de potentie had om een vestingstad te worden, maar de aanwezige elementen zijn in militair opzicht tot wel ergte beperkt om van een vestingstad te kunnen spreken. Het is net als bij de discussie over de stadsrechten: de componenten zijn in kiem aanwezig maar zijn nooit volgroeid. Misschien is het beter om over Nieuwstadt te spreken als een nederzetting met defensieve elementen, een goed verdedigbare nederzetting.

Tot 1715 bleef Nieuwstadt in [[Opper-Gelre|Spaans Gelders]] bezit. Daarna ging het over in het [[Staats-Opper-Gelre|Staats- Gelderse]] grondgebied van de [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden]]. Tijdens de Franse overheersing werd in [[1794]] Nieuwstadt een zelfstandige gemeente in het departement [[Nedermaas]]. Door een bepaling van het [[Congres van Wenen]] kreeg Nieuwstadt in [[1815]] uitbreiding. Door een grenscorrectie waarbij het riviertje 'de [[Roode beek]]' als grens werd bepaald, werd er een klein stukje Duitsland toegevoegd. Deze grens bestaat nog altijd. Op deze grens ligt een watermolen, de [[Millenermolen]], waarvan de voormalige [[oliemolen]] op de Duitse oever ligt; de [[korenmolen]] ligt op de Nederlandse oever, evenals het kasteel, [[Millen (Duitsland)|Haus Millen]].