Jan van Werth: verschil tussen versies

'''Jan van Werth''' ([[Duits]]: Johann Graf von Werth; foutief: ''Jan van Weert'')<ref>Deze persoon is in het verleden vaak verward met [[Jan van der Croon]], totdat de historicus [[Jozef Habets]] in 1865 definitief een einde aan de naamsverwarring maakte. Reeds in 1713 werden beide personen in beschrijvingen verwisseld. De reden van de vergissing was, dat beide personen een soortgelijke carrière hebben doorlopen, beiden zijn in [[Bohemen]] terechtgekomen en beiden werden in de adelstand verheven.</ref> ([[Kaarst]]-Büttgen, [[1591]] -– [[Benátky nad Jizerou]], [[12 september]] [[1652]]) was een [[Duitsland|Duits]] [[militair]] en [[veldheer]], die onder meer actief was in de [[Dertigjarige Oorlog]]. De toevoeging ''van Werth'' heeft betrekking op de [[Heerlijkheid Werth]]; niet op de stad [[Weert (stad)|Weert]], zoals later foutief werd aangenomen. Jan van Werth was van 1643 tot aan zijn dood [[burggraaf]] van [[Odenkirchen]] (thans [[Mönchengladbach]]).

Jan van Werth was een ruitergeneraal van eenvoudige komaf, die van 1620 tot 1648 actief was in de [[Dertigjarige Oorlog]]. In 1610 trad hij in dienst van [[Ambrogio Spinola]]. Hij klom omhoog tot de rang van officier. In 1620 nam hij deel aan de [[Slag op de Witte Berg]]. In 1621 trad hij in dienst van het [[Keurvorstendom Keulen]]. Bij de belegering van [[Jülich]] werd hij tot [[Kapitein (rang)|ritmeester]] bevorderd. Onder [[Johan 't Serclaes van Tilly]] streed hij voor de [[Katholieke Liga (1609)|Katholieke Liga]]. In 1634 boekte hij een overwinning op de Zweedse troepen bij [[Herrieden]] en werd daarop tot opperwachtmeester bevorderd. Verdere overwinningen op de Zweden volgden, en Jan werd bevorderd tot plaatsvervangend veldmaarschalk. Als dank voor zijn bewezen diensten werd Jan in 1635 beleend met goederen in [[Beieren]], de [[Oberpfalz]] en [[Bohemen]]. Hij inwerd toenvervolgens tot de adelstand van het [[Heilige Roomse Rijk]] verheven onder de naam: ''Johann Freiherr von Werth''.

In oktober 1635 sloot de protestantsgezinde hertog [[Bernard van Saksen-Weimar]] een bondgenootschap met de Fransen, die aldus bij de Dertigjarige Oorlog betrokken warenraakten. Tevergeefs belegerde Bernard de stad [[Luik (stad)|Luik]], en rukte daarop in de richting van Frankrijk. Jan boekte een dertigtal overwinningen op de Fransen, en kreeg alras de bijnaam ''Franzosenschreck''. Toen de Fransen in 1637 het [[fort Ehrenbreitstein]] bij [[Koblenz (Duitsland)|Koblenz]] bezetten, vreesde men een blokkade van de [[Rijn]]. Jans troepen rukten op vanuit [[Keulen (stad)|Keulen]] en belegerden de vesting. De uitgehongerde Fransen capituleerden op 28 juni 1637.

Op 3 maart 1638 werd Jan van Werth door hertog Bernard tijdens de [[Slag bij Rheinfelden]] gevangen genomengevangengenomen en naaraan Frankrijkde gebrachtFransen uitgeleverd. Op 24 maart 1642 werd hij uitgeruildgeruild tegen de Zweedse generaal [[Gustaf Horn]] en werd in triomf binnengehaald in een aantal Duitse steden. Nu nam hij dienst onder [[Ferdinand van Beieren]], en hij versloeg de Fransen op meerdereenkele plaatsen ten westen van de Rijn. Op 24 november 1643 overvalt hij de legers van Frankrijk en [[Saksen-Weimar|Weimar]] bij [[Tuttlingen (stad)|Tuttlingen]] en slaagt er daarbij vrijwel het complete leger gevangen te nemen. Nog in hetzelfde jaar wordt hij [[burggraaf]] van de burcht Odenkirchen ([[Mönchengladbach]]).

Op 31 maart 1644 werd Jan van Werth bevorderd tot [[generaal]] van de [[cavalerie]]. <ref>[https://archive.org/stream/ausgewaehltesch04veltgoog/ausgewaehltesch04veltgoog_djvu.txt Archive.org -– Jean de Werth (Jan van Werth) Generaal van de cavalerie]</ref> Hij boekte nog menige overwinning op de Zweden totdat in 1648 de Dertigjarige Oorlog werd beëindigd. In 1650 trok Jan zich terug op zijn [[Bohemen|Boheemse]] slot in [[Benátky nad Jizerou]], waar hij in 1652 stierf.