DeEen '''(haak-)bushaakbus''' (Engels:''(h)arquebus, hackbut'', [[Frans]]: ''arquebouse'') was een gladloops [[vuurwapen]] dat van de [[15e eeuw|15e]] tot de [[17e eeuw|17e]] eeuw werd gebruikt. Het was deeen voorganger van dehet [[musket]] en het [[roer (wapen)|vuurroer]]. enDe wasterm iets''haakbus'' kleinerbeschrijft danvele zijnhandvuurwapens voorgangers,in zodatde hetvijftiende en zestiende eeuw. De gemiddelde haakbus was gemakkelijker te dragen wasen af te vuren dan zijn voorganger, de [[handbus]]. Het wapen werd ontstoken met een [[lontlontslot]].
De Het wapenhaakbus schijnt zijn naam te danken aan de haak die aan de loop werd bevestigd en waarmee het wapen achter b.v. een muur kon worden vastgezet (ingehaakt) om de terugstoot op te vangen<ref>J. Vercoullie (1925), ''Beknopt etymologisch woordenboek der Nederlandsche taal'', P.H. Vermeulen, p. 119</ref>. Een andere theorie is dat het woord ''haakbus'' een vernederlandsing is van het Franse ''arquebouse'' (in plaats van andersom), waarbij '' arque-bouse'' zou staan voor ''boog-bus''. Met ''boog'' wordt in dit geval de lade van een kruisboog bedoeld. Het ligt voor de hand dat de eerste haakbussen zijn ontstaan door een loop (een bus) op de lade van een kruisboog te bevestigen<ref>H.F. Landolt (1861), ''Militair Woordenboek (2 dln.)'', A.W. Sijthoff, Leiden, p.224</ref>.
De haakbus bereikte grote bekendheid tijdens de [[Slag bij Pavia (1525)|Slag bij Pavia]] in [[1525]]. De nederlaag van Franse ridders als gevolg van een kogelregen afgevuurd uit haakbussen inspireerde andere legerleiders het wapen te gebruiken. Tot dan werden [[boog (wapen)|hand-]] en/of [[kruisboog|kruisbogen]] gebruikt. Hoewel de haakbus veel minder nauwkeurig was dan de handboog leverde het gebruik toch strategisch voordeel op: [[haakbusschutter]]s waren in veel grotere getale beschikbaar. Het opleiden van boogschutters (zeker de superieure Engelse boogschutters) duurde jaren en vereiste grote lichamelijke kracht, terwijl het leren gebruiken van een haakbus slechts enkele weken in beslag nam en geen tot weinig eisen stelde aan de bouw van een persoon.
De gemiddelde haakbus had moeite om een goed plaatharnas te doorboren. Haakbusschutters waren mede daardoor kwetsbaar voor cavalerie en zwaarbepantserde infanterie. In de [[16e eeuw]] begonnen muskettende zwaardere [[musket]]ten de haakbus langzaam te vervangen, behalve in landen als [[Japan]] en [[Korea]], waar het gebruik van vuurwapens sterk werd ingeperkt.
