Berkenkielwants: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Thijsdegraaf (overleg | bijdragen)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
{{Taxobox insect
| w-naam = ''Elasmostethus interstinctus''
| type=dier
| afbeelding=Buntetitelweergave Blattwanze = ''Elasmostethus interstinctus.jpg''
| status =
| rijk=[[Dierenrijk|Animalia]] (Dieren)
| rl-id =
| stam=[[Geleedpotigen|Arthropoda]] (Geleedpotigen)
| fossiel =
| onderstam=[[Zespotigen|Hexapoda]] (Zespotigen)
| afbeelding = Bunte Blattwanze Elasmostethus interstinctus.jpg
| klasse=[[Insecten|Insecta]] (Insecten)
| afbeeldingtekst = Berkenkielwants, ''Elasmostethus interstinctus''
| orde = [[Hemiptera]]
| onderorde = [[Wantsen|Heteroptera]] (Wantsen)
| familie = [[Kielwantsen|Acanthosomatidae]] (kielwantsen)
| geslacht ='' [[Elasmostethus]]''
| w-naam=''Elasmostethus interstinctus''
| soort =
| auteur=[[Carolus Linnaeus|Linnaeus]]
| taxon =
| datum=1758
| w-naam = ''Elasmostethus interstincus''
| auteur = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]]
| datum = 1758
| haakjes =
| origineel = ''
| afbeeldingII =
| afbeeldingIItekst =
| commons = Category: ''Elasmostethus interstinctus''
{{Commonscat| species = ''Elasmostethus interstinctus}}''
}}
De '''berkenschildwants''' (''Elasmostethus interstinctus'') is een [[wants]] uit de [[insecten]]-[[familie (biologie)|familie]] Acanthosomatidae, ook wel schildwantsen genoemd. Er zijn echter nog meer families met deze Nederlandse naam.
 
De '''berkenkielwants''' (''Elasmostethus interstinctus'') of berkenschildwants is een [[wants]] uit de familie [[kielwantsen]] (''Acanthosomatidae''). De naam ‘berkenschildwants’ leverde veel verwarring op met de ''[[Elasmucha grisea]]'', die berkenwants werd genoemd, terwijl ze ook nog tot dezelfde familie behoorden.
== Algemeen ==
Deze wants leeft zoals de naam al aangeeft alleen op de [[berk]], die ook als voedselplant gebruikt wordt want er worden plantensappen opgezogen. Ook de eitjes worden onder de bladeren of op de bloemen gelegd. De strenge winters worden overleefd doordat de wants tussen de bladeren onder de sneeuw een winterslaap houdt. Opmerkelijk is dat de lichaamssappen een soort '[[antivries]]' bevatten waardoor de wantsen pas bevriezen bij veel lagere temperaturen dan normaal, hierdoor kunnen ze in veel koudere gebieden leven. Het verspreidingsgebied ligt dan ook noordelijker dan dat van veel andere wantsen, zo komen ze voor in noordelijk [[Azië]] en noordelijk [[Europa (werelddeel)|Europa]] tot de poolgrens in [[Scandinavië]] en ook in het noorden van [[Noord-Amerika]] in [[Alaska]]. Ook in [[Nederland]], [[België]] en [[Groot-Brittannië]] is deze soort vrij algemeen.
 
== BeschrijvingUiterlijk ==
De berkenkielwants heeft een enigszins vlak schildvormig lichaam, waarvan de basiskleur groen is, met lichtgroene poten. De antennes zijn meestal groen en worden naar het uiteinde donker. Over de [[voorvleugel]]s ( hemelytra) loopt langs het schildje ([[scutellum]]) een brede rode band, die afbuigt langs membraan (doorzichtige deel van de voorvleugel). Het schildje is groen met een rode vlek aan de bovenkant. De onderkant loopt spits toe. Aan weerszijde van het membraan zitten vaak twee donkere vlekjes. De lengte is 8,5 – 11 mm.
Het lichaam is ongeveer 10 millimeter lang en enigszins schild-vormig en groen aan de bovenzijde, de buikzijde is geel. De zes pootjes zijn duidelijk zichtbaar en iets korter dan de twee gelede antennes die een donker uiteinde hebben. Op de rug zitten vaak twee bruine tot rode schuine strepen die elkaar aan de onderzijde van de rug kruisen, aan weerszijden zitten twee roodbruine vlekjes. Bij sommige exemplaren is echter een afwijkende lijnen- of landkaarttekening te zien.
De [[nimf (biologie)|nimfen]] zijn groen met rood op het achterlichaam. De heel jonge nimfen hebben een donkere kop en halsschild.
 
== Gelijkende soorten ==
*Uit grote delen van Europa is nog een tweede ''Elasmostethus''-soort bekend: ''De [[kamperfoeliekielwants]] (''Elasmostethus minor]]''). Deze lijkt als twee druppels water op ''E. interstinctus'' en is alleen zeker daarvan te onderscheiden door nauwkeurig de buikzijde van de laatste achterlijfsegmenten te bekijken (op foto'sfoto’s doorgaansis nietdat alleen met een scherpe foto mogelijk). De nimfen van ''E. minor'' ontwikkelen zich monofaag aan [[rode kamperfoelie]], maar de imagines kunnen vliegen en dus ook dwalen.
*Tot op zekere hoogte lijkt de soort ook op de [[berkenwantsgewonde broedwants]] (''Elasmucha grisea '') maar er zijn enkele verschillen;
**de gewonde broedwants heeft geen zwart-wit [[connexivum]] (aan de zijkant zichtbare deel achterlijf).
Tot op zekere hoogte lijkt de soort ook op de [[berkenwants]] (''Elasmucha grisea '') maar er zijn enkele verschillen;
**de weerszijden van de voorkant van het lichaamhalsschild zijn gepunt en iets donkerder van kleur, bij de berkenwants zijn deze niet gepuntrond.
*de berkenschildwants heeft ''geen'' rijen zwarte vlekjes aan weerszijden van de rug;
*Van de eveneens inheemse soort [[meidoornkielwants]] (''Acanthosoma haemorrhoidale'') is de berkenkielwants te onderscheiden omdat bij de berkenkielwants de zijpunten van het halsschild iets minder groot zijn en zwartig zijn (i.p.v. rood), omdat hij kleiner is en omdat het membraam licht is (i.p.v. geheel rood). Het schildje ([[scutellum]]) van de meidoornwants is geheel groen (i.p.v. groen met een rode vlek).
*de weerszijden van de voorkant van het lichaam zijn gepunt en iets donkerder van kleur, bij de berkenwants zijn deze niet gepunt.
 
== Verspreiding en gedrag ==
Van de eveneens inheemse soort ''[[Acanthosoma haemorrhoidale]]'' (geen Nederlandse naam) is de berkenschildwants te onderscheiden doordat eerstgenoemde een geelgroene, stekelachtige punt op de buikzijde heeft en gemiddeld iets groter wordt.
Vooral in het noordelijk- en middengedeelte van [[Europa (werelddeel)|Europa]] is het een algemene wants in het zuiden is hij veel zeldzamer. Naar het oosten toe is hij verspreid tot in [[Klein Azië]] en [[Siberië]]. Ook in [[Noord-Amerika]] komt hij voor.
De soort leeft in [[berk|berken]] ([[ruwe berk]] (''Betula pendula''), [[zachte berk]] (''Betula pubescens'')) en [[els (geslacht)|elzen]] ([[Zwarte els]] (''Alnus glutinosa''), [[Witte els]] of grauwe els (''Alnus incana) ''). Slechts zelden zie je de volwassen wantsen op andere bomen. Behalve aan de bladeren zuigen nimfen en volwassen wantsen vooral aan de rijpende zaden. De volwassen wants overwintert in de [[strooisellaag]] en de paring vind plaats in het voorjaar. In mei en juni worden er maximaal 24 eieren gelegd op de bovenkant van de bladeren.
 
== Nimfen in verschillende stadia ==
== Voortplanting ==
<gallery>
De eitjes worden rond mei gelegd en komen rond augustus uit. De [[Nimf (biologie)|nimfen]] blijven enige tijd bij elkaar en zijn in het begin nog rond en vleugelloos. De kleur is groen, maar de voorzijde is zwart en op de rug zitten kleine zwarte, witomrande vlekjes in een brede rode lengtestreep.
Bestand:Elasmostethus_interstinctus_nimf_3_10-7-2014.JPG|Berkenkielwants (Elasmostethus interstinctus) nimf]]
Bestand:Elasmostethus_interstinctus_3_10-8-2014.JPG|Berkenkielwants (Elasmostethus interstinctus) nimf]]
Bestand:Elasmostethus_interstinctus_2_7-8-2014.JPG|Berkenkielwants (Elasmostethus interstinctus) nimf]]
</gallery>
 
== Externe linkslink ==
*[http://waarneming.nl/soort/info/8506 Foto’s en beschrijving op Waarneming.nl]
* [http://www.bioimages.org.uk/HTML/T15562.HTM Foto's van de berkenschildwants.]
{{Appendix|2=
{{Commonscat|Elasmostethus interstinctus}}
*{{de}} Ekkehard Wachmann, Albert Melber, Jürgen Deckert: Wanzen. Band 4: Pentatomomorpha II: Pentatomoidea: Cydnidae, Thyreocoridae, Plataspidae, Acanthosomatidae, Scutelleridae, Pentatomidae. u. a.)
 
}}
[[Categorie:Wants]]