Vedische tijd: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
aanv. |
|||
Regel 23:
===De invasietheorie===
{{hoofdartikel|Arische invasietheorie}}
De "arya" worden in de ''Veda's'' omschreven als een strijdlustig volk. Bijgestaan door oorlogszuchtige goden als [[Indra (mythologie)|Indra]] of [[Agni]], binden ze in door paarden getrokken strijdwagens de strijd aan. De conflicten met de "dasa", die zich in "
In de 20e eeuw, na de ontdekking van de Harapppabeschaving, kwam het idee op dat deze beschaving door Indo-Arische invallers ten val was gebracht. Dit idee werd nog in 1947 mogelijk geacht door de Britse archeoloog [[Mortimer Wheeler]], die opgravingen in [[Harappa]] deed.
Regel 29:
Pas in de tweede helft van de 20e eeuw raakte het idee dat Indo-Ariërs met een gewelddadige invasie het subcontinent veroverden achterhaald. Taalkundig (filologisch) onderzoek wees eerder op een geleidelijke verspreiding, mogelijk in verschillende migratiegolven die uit kleine groepen (stammen) bestonden. Oorspronkelijke bewoners zoals "dasa" namen de taal en cultuur van deze "arya" over of integreerden erin. Bovendien werd ontdekt dat in de ruïnes van de Harappabeschaving vrij weinig sporen van een gewelddadige vernietiging voorkwamen. In plaats daarvan leken de bewoners hun steden zelf geleidelijk de rug toe te hebben gekeerd.<ref>Kaey (2000), p134-136</ref>
==Afkomst en begin van de Vedische cultuur==
[[File:IE_expansion.png|thumb|350px|De mogelijke verspreiding van [[Indo-Europese talen]] tussen 4000 en 1000 v.Chr., vanuit de [[Pontisch-Kaspische steppe]] ten noorden van de [[Zwarte Zee|Zwarte]] en [[Kaspische Zee]].]]
===Herkomst van de Indo-Ariërs===
De meest waarschijnlijke oorsprong van de Indo-Europese talen is in de steppes ten noorden van de [[Zwarte Zee|Zwarte]] en [[Kaspische Zee]].<ref>Strazny (2000), p163</ref> Dankzij archeologische vondsten in het zuiden van Rusland en Centraal-Azië is bekend dat hier in het 4e millennium v.Chr. de zogenaamde [[Koergancultuur]] heerste. De bewoners waren veehoudende [[nomaden]] die het paard
Een opvolger van de Koergancultuur, de [[Sroebnacultuur]], wordt geassocieerd met de voorouders van sprekers van [[Indo-Iraanse talen]].<ref name="Kulke & Rothermund (2004), p32" /> Rond 2100 v.Chr. moeten de Indo-Ariërs zich van de [[Iraanse talen|Iraniërs]] hebben afgescheiden. Het Sanskriet vertoont grote overeenkomsten met het [[Avestisch|Oud-Iraans]], de taal van de ''[[Avesta (literatuur)|Avesta]]'', het heilige schrift van de [[zoroastriërs]], dat rond dezelfde tijd als de ''Veda's'' ontstond. Het oudste historische bewijs voor de Vedische Ariërs komt niet uit India of Centraal-Azië, maar uit [[Anatolië]]. Het gaat om [[kleitablet]]ten gevonden in [[Hattusa]], de hoofdstad van het [[Hettieten]]rijk, waarin rond 1380 v.Chr. de namen van Vedische goden en fragmenten Sanskriet voorkomen. Dit suggereert een directe culturele band of gemeenschappelijke culturele afkomst tussen de Vedische Ariërs en Anatolië.<ref>Thapar (2004), p433; Kulke & Rothermund (2004), p34; Pletcher (2010), p60</ref>
In de oudste van de ''Veda's'', de ''[[Rig Veda]]'', zijn geografische aanwijzingen te vinden over de manier waarop de Indo-Ariërs het subcontinent binnen trokken. In oudere delen van het werk worden de rivieren "Kubha" ([[Kabul (rivier)|Kabul]]) en "Suwastu" ([[Swat (rivier)|Swat]]) in het tegenwoordige grensgebied tussen Pakistan en [[Afghanistan]] genoemd. Dit gebied was tussen 1500 en 500 v.Chr. toneel van de [[Gandhara-grafcultuur]], die wordt gekenmerkt door een sterke ontwikkeling van [[begravingsrite]]n, vuuraltaren, de
===Overgang van de Harappacultuur===
Regel 71:
===Vedische mythologie===
De vier ''Veda's'' bevatten voornamelijk religieuze hymnen en voorschriften. Als de oudste delen werkelijk rond 1600 v.Chr. ontstonden, betekent dit dat ze duizend jaar lang mondeling doorgegeven werden. De priesters hadden echter een goede reden de tekst zeer nauwkeurig door te geven: bij het uitspreken van de sacrale tekst was het onontbeerlijk dat de juiste woorden, zelfs uitspraak en intonatie gebruikt werden. De Vedische literatuur is echter omvangrijker dan alleen de ''Veda's''. De ''[[Brahmana's (geschriften)|Brahmana's]]'' zijn commentaren op en handleidingen bij de rituelen uit de ''Veda's''. De ''
Hoewel in al deze geschriften aanwijzingen gevonden zijn over de Vedische cultuur en maatschappelijke ontwikkeling, bevatten ze geen integrale visie op het verleden, in de vorm van een complete [[kosmologie]] of [[mythologie]]. De [[hindoeïstische mythologie|Vedische mythologie]] is voornamelijk afkomstig uit de ''[[Purana's]]'' en de twee grote epen, de ''[[Mahabharata]]'' en de ''[[Ramayana]]''. Ook deze bronnen werden pas rond 500 v.Chr. schriftelijk vastgelegd,<ref>Kaey (2000), p182</ref> en in tegenstelling tot de ''Veda's'' dragen ze de sporen van intensieve herwerking. Er zijn honderden ''Purana's'', elk bestaande uit duizenden verzen, waarvan 18 werken (de "[[mahapurana's]]") als de belangrijkste worden ervaren. Ten eerste bevatten ze voorschriften voor aanbidding van, offeren aan, en lofzangen op verschillende godheden. Er zijn ook commentaren op de ''Veda's'', vertellingen over de handelingen van de goden, en beschrijvingen van het hiernamaals.
Regel 85:
De ''Ramayana'' is veel korter dan de ''Mahabharata'' en speelt zich verder naar het oosten af, in de centrale Gangesvlakte en de [[Vindhyagebergte|Vindhyaheuvels]]. Hoewel in het epos verwijzingen naar plaatsen over heel India voorkomen, zijn dit vrijwel zeker latere interpolaties. De vele [[parallel]]len met bijvoorbeeld de [[Jataka]]verhalen uit de [[Pali Canon|boeddhistische traditie]] duiden erop dat de ''Ramayana'' werd samengesteld uit verschillende fragmenten van eerdere vertellingen.<ref>Thapar (2004), p415</ref> In tegenstelling tot de ''Mahabharata'' speelt de ''Ramayana'' zich af in een maatschappij waarin het koningschap centraal staat. De hoofdpersoon, [[Rama]], is de erfgenaam van de troon van de stadstaat [[Ayodhya]], maar wordt met zijn vrouw [[Sita (godin)|Sita]] verbannen naar de wildernis. Sita wordt ontvoerd door de demonenkoning [[Ravana]], maar met behulp van de apenkoning [[Hanuman]] weet Rama de demonenkoning te verslaan en zijn vrouw te bevrijden. Sita dient echter haar onschuld (maagdelijkheid) aan te tonen alvorens de overwinnaars terugkeren naar Ayodhya, waar Rama de troon bestijgt. Zijn heldhaftigheid en rechtvaardigheid worden gezien als voorbeeld van ideaal hindoeïstisch koningschap.
[[File:Early Vedic Culture (1700-1100 BCE).png|thumb|350px|Verspreiding van de Vedische cultuur in de vroege Vedische periode (1700-1100 v.Chr.). De pijlen geven de richting van de latere verspreiding aan.<ref>Kaart gebaseerd op: Schwartberg (1992); Staal (2008); Witzel (1987, 1999)</ref>]]
===Geografie van de Vedische literatuur===
Achter sommige namen of vertellingen gaat mogelijk een historische achtergrond schuil, want in sommige gevallen hebben archeologische opgravingen een vertelling bevestigd. In de ''Mahabharata'' is [[Hastinapura]] bijvoorbeeld de hoofdstad van de Kaurava's. De stad lag op de [[Doab (landtong)|doab]] tussen de [[Ganges (rivier)|Ganga]] en de [[Yamuna]] en werd volgens een vertelling vernietigd door een grote vloed. Dit wordt archeologisch gestaafd door sporen van een grote vloed die rond 800 v.Chr. moet hebben plaatsgevonden. Aan de hand hiervan schat men dat als de Bharata-oorlog op een historisch conflict berust, dit rond 900-950 v.Chr. moet hebben plaatsgevonden.<ref>Thapar (2004), p411; Kaey (2000), p146</ref>
De geografie van de ''Rig Veda'' beperkt zich tot het noordwesten van het subcontinent: naast de tegenwoordige Pakistaans-Afghaanse grensstreek ook de "sapta-sindhu", het gebied van de zeven rivieren: de [[Indus (rivier)|Indus]] en zijn vijf zijrivieren, samen met de later opgedroogde [[Sarasvati (rivier)|Sarasvati]]. Dit gebied was waar de Indo-Ariërs zich aanvankelijk gevestigd moeten hebben en waar ze voor het eerst de overstap van een semi-nomadisch bestaan naar vaste woonplekken en landbouw moeten hebben gemaakt.<ref>Kaey (2000), p146; Kulke & Rothermund (2004), p39; Stein (2010), p49</ref> In de andere drie ''Veda's'' worden ook gebieden oostelijker in de Gangesvlakte genoemd. Dit laat zien dat de aryanisatie in de loop der tijd naar het oosten verspreidde; de oostelijkere gebieden waren eenvoudig nog niet bekend toen de ''Rig Veda'' werd vastgelegd. De verder naar het oosten gelegen [[Yamuna]] wordt slechts enkele malen genoemd in de ''Rig Veda''.
In de tussen 900 en 600 v.Chr. ontstane ''
==
===Sociale organisatie===
De "arya" uit de vroege Vedische periode waren ingedeeld in stammen ("vish"). De stam bestond uit verschillende groepen samen optrekkende families), zogenaamde "grama". Interessant is dat de betekenis van het woord "grama" na de omslag naar sedentaire landbouw veranderde: hoewel het aanvankelijk een nomadische groep families inhield, werd het in de latere Vedische bronnen voor een dorp gebruikt.
Regel 101 ⟶ 102:
De samenleving was sterk [[Patriarchaat (sociologie)|patriarchaal]] georganiseerd. Rechtspraak vond plaats op basis van [[weergeld]], waarbij de strafmaat afhing van de sociale status van de benadeelde persoon.<ref name="Pletcher62"/>
===Vedische religie===
De goden die in de ''Veda's'' en ''Purana's'' centraal staan worden ook in het tegenwoordige hindoeïsme nog aanbeden, maar zijn daarin tot bijrollen teruggedrongen. De belangrijkste Vedische god was [[Indra]], een oorlogsgod die volgens de ''Veda's'' met zijn bliksemschicht en strijdwagen de "dasa" en hun vestigingen vernietigde. [[Agni]] is een vuurgod, die hielp het oerwoud te ontginnen en het vuuroffer overzag. Ook Agni heeft in de ''Veda's'' weinig geduld met de "dasa", wiens vestigingen hij plat brandde. Mogelijk geeft dit inzicht in de wijze waarop de "arya" oorlog voerden. Andere belangrijke goden waren [[Surya]], de zonnegod, en [[Varuna]], de goddelijke rechter.
Het offerritueel was het moment waarop de stam samenkwam om de welgezindheid van de goden te verwerven. Meestal bestonden de offers uit vee of paarden, hoewel soms [[mensenoffer]]s voorkwamen. Seks, fysieke competitie, gokspelen en de consumptie van "[[soma]]", een drank die waarschijnlijk [[hallucinatie]]s opriep, speelden allemaal een rol bij de rituelen.<ref>Stein (2010), p48</ref> De rituelen konden alleen geleid worden door de priesters. Deelname vereiste dat men zich eerst aan een [[purificatie]]ritueel onderwierp, maar hing ook af van iemands positie binnen de sociale hiërarchie. De Vedische voorschriften zijn extreem gedetailleerd. Een offer kon alleen succesvol zijn als de priester de hymnen en spreuken op de juiste manier uitsprak, de deelnemers "rein" waren, en aan andere gedetailleerde vereisten werd voldaan, zoals de oriëntatie van het altaar of de [[dissectie]] van het offer. De strikte voorschriften van de Vedische religie brachten de studie van [[meetkunde]] en [[astronomie]] op gang in de klassieke Indische wetenschap, en droegen tegelijkertijd bij aan het ontstaan van het Indiase [[kastenstelsel]].<ref>Thapar (2004), p170</ref>
Een belangrijk ritueel was [[aswamedha]], het paardenoffer. Het paard symboliseerde kracht en viriliteit, en de macht van de stamleider. De beschrijving van het aswamedha-ritueel bevat een passage waarin de vrouw van het stamhoofd seks heeft met het offerpaard, om zijn viriliteit te symboliseren. Later lijkt dit gebruik niet meer te zijn nageleefd. In plaats daarvan werd het paard losgelaten, waarna het gebied waar het doorheen liep door de stam geclaimd moest worden. Als dit al aan een andere stam behoorde moest deze worden onderworpen. Pas nadat al het land daadwerkelijk geconfisqueerd was, vond het offer zelf plaats. Dit laat zien hoe de perceptie van leiderschap veranderde nadat het seminomadisch voor een sedentair bestaan was verwisseld. In sedentair verband overstijgt het leiderschap de stam- en familierelaties, en wordt de macht van de leider afgemeten aan de hoeveelheid land die hij beheerst.<ref>Thapar (2004), p166</ref>
<!---
==Late Vedische cultuur==
===Overstap naar sedentaire landbouw===
Met de overstap naar een sedentair bestaan kon de stamleider zijn gezag minder met militaire overwinningen onderbouwen. In plaats daarvan zal hij zich vaker tot de priesters gericht hebben voor het succesvol uitvoeren van offerrituelen, die zijn status bevestigden.<ref>Thapar (2004), p164</ref>
===Urbanisatie in de Gangesvlakte===
===Ontstaan van de eerste staatjes===
[[File:Late Vedic Culture (1100-500_BCE).png|thumb|350px|]]
[[File:Mahajanapadas (c. 500 BCE).png|thumb|350px|De locatie van de zestien [[mahajanapada's]] rond 500 v.Chr..<ref>Kaart gebaseerd op: Kenoyer (1995); Raychaudhuri (1972); Schwartzberg (1992); Singh (2009)</ref>]]
===Brahmanisme en sramanisme===
--->
Regel 118 ⟶ 128:
*{{en}}{{aut|Bryant,E.}}; '''2001''': ''In Quest of the Origins of Vedic Culture: The Indo-Aryan Migration Debate'', Oxford University Press, ISBN 978-0195169478.
*{{en}}{{aut|Keay, J.}}; '''2000''': ''India, a History'', HarperCollins, ISBN 0-8021-3797-0.
*{{en}}{{aut|Kenoyer, J.M.}}; '''1995''': ''Interaction Systems, Specialised Crafts and Culture Change: The Indus Valley Tradition and the Indo-Gangetic Tradition in South Asia'', in: {{aut|Erdosy, G.}}: ''The Indo-Aryans of Ancient South Asia: Language, Material Culture, and Ethnicity'', Walter de Gruyter, ISBN 9783110144475.
*{{en}}{{aut|Kulke, H & Rothermund, D.}}; '''2004''': ''A History of India'', Routledge (''4th ed.''), ISBN 0-203-39126-8.
* {{en}}{{aut|Osborne, M.}}; '''2004''': ''Southeast Asia, An Introductory History'', Allen & Unwin (''9th ed.''), ISBN 1-74114-448-5.
*{{en}}{{aut|Pletcher, K.}}; '''2010''': ''The History of India'', The Rosen Publishing Group, ISBN 1615301224.
*{{en}}{{aut|Parpola, A.}}; '''1998''': ''Aryan Languages, Archaeological Cultures, and Sinkiang: Where Did Proto-Iranian Come into Being and How Did It Spread?'', in: {{aut|Mair, V.H.}}: ''The Bronze Age and Early Iron Age Peoples of Eastern and Central Asia'', Institute for the Study of Man, ISBN 0-941694-63-1.
*{{en}}{{aut|Raychaudhuri, H.C.}}; '''1972''': ''Political History of Ancient India: From the Accession of Parikshit to the Extinction of the Gupta Dynasty'', University of Calcutta.
*{{en}}{{aut|Schwartzberg, J.E.}}; '''1992''': ''A Historical Atlas of South Asia'', University of Oxford Press
*{{en}}{{aut|Singh, U.}}; '''2009''': ''A History of Ancient and Medieval India: From the Stone Age to the 12th Century'', Longman, ISBN 978-81-317-1677-9.
*{{en}}{{aut|Staal, F.}}; '''2008''': ''Discovering the Vedas: Origins, Mantras, Rituals, Insights'', Penguin, ISBN 9780143099864.
* {{en}}{{aut|Stein, B.}}; '''2010''': ''A History of India'' (2nd ed.), Blackwell, ISBN 978-1-4051-9509-6.
*{{en}}{{aut|Strazny, P.}}; '''2000''': ''Dictionary of Historical and Comparative Linguistics'', Routledge (''1 ed.''), ISBN 978-1-57958-218-0.
*{{en}}{{aut|Thapar, R.}}; '''2004''': ''Early India: From the Origins to AD 1300'', University of California Press, ISBN 0520242254.
*{{en}}{{aut|Witzel, M.}}; '''1987''': ''On the localisation of Vedic texts and schools (Materials on Vedic Śākhās, 7)'', in: {{aut|Pollet, G.}} (ed.): ''India and the Ancient world. History, Trade and Culture before A.D. 650.'', P.H.L. Eggermont Jubilee Volume.
*{{en}}{{aut|Witzel, M.}}; '''1999''': ''Aryan and non-Aryan Names in Vedic India. Data for the linguistic situation, c. 1900- 500 B.C.'', in: {{aut|Bronkhorst, J. & Deshpande, M.}} (eds.): ''Aryans and Non-Non-Aryans, Evidence, Interpretation and Ideology'', Harvard Oriental Series, Opera Minora '''3'''.
}}
| |||