k Heer van Robaais heeft de pagina Phenakistiscoop hernoemd naar Fenakistiscoop over een doorverwijzing: De "ph" wordt niet meer gebruikt in bastaardwoorden sinds 1947
[[Bestand:Phenakistoscope 3g07690b.gif|thumb|right|200px|Gesimuleerde weerspiegeling van de schijf hierboven]]
Een '''phenakistiscoop''' of '''fenakistiscoop''' (van het [[Grieks]] ''phenax, -akos'' « bedrieger » en ''skopein'' « zien ») is een [[Animatie (media)|animatie]]-toestel waarmee bewegende beelden kunnen worden getoond. Dit toestel werd in [[1831]] gelijktijdig door de Belg [[Joseph Plateau]] en de Oostenrijker [[Simon Stampfer]] uitgevonden. Het was een voorloper van de [[zoötroop]] en lag aan de basis van de uitvinding van de [[Cinematograaf (filmtoestel)|cinematograaf]]. Plateau bouwde verder op het werk van [[Michael Faraday|Faraday]] voor deze uitvinding. Plateau zou het woord voor zijn uitvinding niet zelf verzonnen hebben en hij gebruikte aanvankelijk ook het woord ''phenakisticoopfenakisticoop'' in plaats van ''phenakistiscoopfenakistiscoop''. Een praktisch identiek toestel ([[stroboscoop]] genoemd) werd onafhankelijk van Plateau door de Oostenrijker [[Simon Stampfer]] ontwikkeld in dezelfde periode.
De phenakistiscoopfenakistiscoop gebruikt het verschijnsel van [[persistentie]] of lichtnawerking op het [[netvlies]] om met behulp van een beperkt aantal tekeningen een illusie van bewegende beelden te genereren.
Een phenakistiscoopfenakistiscoop bestaat uit twee schijven die op eenzelfde as zijn bevestigd. De eerste schijf heeft een reeks gleuven aan de rand, terwijl op de tweede schijf tekeningen van een bepaalde actie zijn geplaatst op concentrische cirkels. Wanneer men het toestel voor een spiegel houdt en door de gleuven kijkt terwijl men de schijven voldoende snel laat draaien, krijgt men de illusie van bewegende beelden.
De nieuwigheid ten opzichte van het wiel van Faraday bestond erin dat beide schijven in dezelfde richting draaiden en dat Plateau niet telkens hetzelfde beeldje op de schijf plaatste maar ze telkens een beetje liet verschillen om zo een beweging te realiseren.
De phenakistiscoopfenakistiscoop werd op de markt gebracht onder verschillende benamingen, waaronder ''phantasmascoopfantasmascoop'' en ''fantoscoop''. Gedurende twee jaar is het toestel populair geweest, tot aan de uitvinding van de [[zoötroop]] door [[William George Horner]]. Dit laatste toestel had twee voordelen: men had geen spiegel nodig en, wat nog belangrijker was, het kon bekeken worden door meer dan een persoon tegelijk.
==Zie ook==
Regel 18:
== Externe link ==
* [http://www.mhsgent.ugent.be/nl-plat5.html Museum voor de Geschiedenis van de Wetenschappen] (Universiteit van Gent)
* [http://courses.ncssm.edu/gallery/collections/toys/html/exhibit07.htm Plaatje van een phenakistiscoopfenakistiscoop]
* [http://www.gdv.informatik.uni-frankfurt.de/lehre/ws2003/Folien/AM&MM/Optisches%20Spielzeug.ppt Optisches Spielzug] - met voorbeelden van animaties
