Trekschuit: verschil tussen versies

Het schip werd voortgetrokken door de [[snikjong]], ook wel [[jagertje]] genoemd, en de handeling heet [[jagen (schip)|jagen]]. Het pad waarlangs de jager loopt, noemt men [[jaagpad]]. De lijn werd aan scheepszijde veelal op enige hoogte aan een mast vastgemaakt zodat deze over bosschages en dergelijke heen liep. Op scherpe hoeken, kruisingen van vaarten en dergelijke stonden [[rolpaal (paal)|rolpalen]] waar de lijn buitenom werd geleid, om te voorkomen dat het schip de kant in werd getrokken.<ref>Frans Prins e.a.: Punterbouw Schreur, 11 generaties punterbouwers. Giethoorn 2008, blz. 77.</ref> Op het schip was een kajuit waarin de passagiers plaats namen.

Als natuurlijke waterwegen al geschikt waren voor trekvaarttrekschuiten, dan vergde de aanleg van een jaagpad, rolpalen, steigers en dergelijke nog een zekere investering. Daarnaast zijn in de loop van de eeuwen verschillende kanalen[[trekvaart]]en speciaal voor dedit trekvaartvervoer gegraven. De kosten en opbrengsten kwamen meest voor rekening van de steden, maar er waren ook wel particuliere investeerders bij betrokken. De steden aan weerszijden van een verbinding stelden samen eisen aan schippers en schepen op, bepaalden de tarieven en een dienstregeling. Daarna werden sommige schippers bij vergunning aan de regeling gebonden en andere buitengesloten. De schepen waren meestvaak gemeenschappelijk beziteigendom van een [[Gilde (beroepsgroep)|gilde]], waarvoor een aanzienlijk entreegeld betaald moest worden, maar ze werden ook wel door individuele schippers geëxploiteerd. Doorgaande verbindingen bestonden niet: rond 1800 moest men onderweg van Rotterdam naar Amsterdam overstappen in Delft, Leidschendam, Leiden en Haarlem.<ref>Filarski, p. 12.</ref>

Het ontstaan van de trekschuit wordt in verband gebracht met de opening van het kanaal [[Willebroek]] - [[Brussel (stad)|Brussel]] in 1561. Bekend is dat [[Willem van Oranje]] in 1577 met een trekschuit over dit kanaal reisde. Ook is bekend dat in 1582 bij Leiden reizigersvervoer per trekschuit plaats vond. De oudst bekende akte voor reizigersvervoer per trekschuit dateert uit 1618 van de route Brussel - Antwerpen. In het gewest [[Holland]], [[Friesland]] en in [[Stad en Lande]] werden na 1632 veel trekvaarten gegraven.<ref>G. J. Schutten: Verdwenen Schepen, de houten beroepsvaartuigen, vrachtvaarders en vissersschepen van de Lage Landen, Zutphen 2007, ISBN 9789057304866 , blz. 167.</ref>

InVan debegin [[17e eeuw|17ezeventiende]] entot in de [[18e19e eeuw|negentiende eeuw]] waren erwerden in dezede gewestenwaterrijke delen van de Nederlanden veel verbindingen die met trekschuiten werden onderhouden. TotStatistische degegevens komstzijn vanover dedeze [[spoorweg]]enperiode inzo degoed [[19eals eeuw]]niet wasvoorhanden. deEr trekschuitbestaat deeen meestschatting comfortabelevan enhet regelmatige wijzemarktaandeel van transport tussen de stedenvervoersvormen enin dorpende dietweede methelft [[trekvaart]]envan warende verbonden.zeventiende Heteeuw: is68% één vanmet de voorloperstrekschuit, van26% modernmet [[openbaarde vervoer]]beurtvaart geweest:en de6% schuitover voerland.<ref>Filarski, volgensp. dienstregeling45.</ref> enIn nam1808 iedereentelde meemen die392 bereidtrekschuiten was omin het vastgelegdehele bedragland.<ref>Filarski, tep. betalen57.</ref>

Vervoer over land was in het drassige westen en noorden van de Nederlanden lange tijd geen concurrent van betekenis. Dat veranderde met de aanleg van de [[Rijksstraatweg]]en begin negentiende eeuw, waardoor [[diligence]]s aan belang konden winnen. Daarnaast leed de trekschuit in deze periode reputatieverlies, zodat rond 1835 "een fatsoenlijk man" alleen nog met de trekschuit ging als het niet anders kon. Vier jaar daarna werd in Nederland de eerste spoorweg geopend, langs het drukst bevaren traject van de trekschuit: Amsterdam - Haarlem. Op het water kreeg de trekschuit concurrentie van de [[stoomboot]] en diverse rederijen openden diensten voor passagiersvervoer. In de loop van de negentiende eeuw verdrongen trein en stoomboot de trekschuit bijna geheel uit het vervoer. Alleen op plaatsentrajecten waar geen spoorwegen lagen en waarvoor de investering van stoomboten niet lonend was, kon de trekschuit zich nog enige tijd handhaven., maar aan het eind van die eeuw was de trekschuit verdwenen.

{{Appendix}}|2=