|
[[Bestand:SDInsigna.jpg|thumb|125px|Mouwkenteken van de Sicherheitsdienst]]
De '''''Sicherheitsdienst''''' ('''SD''') evolueerde tussen [[1931]] en [[1945]] van een bescheiden [[Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij]] (NSDAP)-inlichtingendienst tot de [[Geheime dienst|staatsinlichtingendienst]] van [[nazi-Duitsland]] met 51 hoofdafdelingen en 519 regionale afdelingen, enkele duizenden agenten en enkele tienduizenden informanten.
==Achtergrond==
[[Bestand:Bundesarchiv Bild 146-1969-054-16, Reinhard Heydrich.jpg|thumb|Reinhard Heydrich, hoofd van de SD]]
De ''Sicherheitsdienst'' werd in [[maart]] [[1931]] door [[Heinrich Himmler]] onder de naam ''Ic-Dienst'' opgericht. De voorloper van de SD was werkzaam vanuit een appartement en rapporteerde rechtstreeks aan Heinrich Himmler. Voordat de Duits nationaalsocialisten aan de macht kwamen was het doel van de ''Ic-Dienst'' om politieke tegenstanders in de gaten te houden, de veiligheid van de nazipartijleiders te garanderen en interne partij-opstanden te voorkomen.
Met de machtsovername van de nazi’s in Duitsland in [[1933]] was de dienst bekend als de ''SD-Amt'' en ontstond er een zekere competitie met de ''[[Sturmabteilung]]'' (SA). Op [[9 juni]] [[1934]] werd één enkele partij-informatiedienst opgericht, de zogenaamde Sicherheitsdienst (SD), waarbij de ''SD-Amt'' de basis was en onder het bevel van [[Reinhard Heydrich]] stond.
De SD groeide uit tot een invloedrijke partij-organisatie waar de ''[[Schutzstaffel]]'' (SS) en de nationaalsocialistische regering gretig gebruik van maakte. De SD werkte nauw samen met de ''[[Sicherheitspolizei und SD|Sicherheitspolizei]]'' (de [[Gestapo]] en de [[Kriminalpolizei]]).
Tussen de Sicherheitsdienst en de Gestapo waren veel overeenkomsten. Beide geheime diensten stonden onder leiding van dezelfde personen (Reinhard Heydrich was de bevelhebber van de SD en de ''Gestapo'' en rapporteerde aan Heinrich Himmler, die chef van de Duitse Politie was; de zogenaamde ''Chef der Deutschen Polizei im Reichsministerium des Innern'') en ook hielden beide organisaties zich bezig met dezelfde taken. Toch kan worden gesteld dat de ''Sicherheitsdienst'' veelal de informatie verzamelde terwijl de ''Gestapo'' en tot op een zekere hoogte de ''Kriminalpolizei'', de uitvoerende diensten waren.
In [[1938]] groeide de SD van een partij-informatiedienst tot de inlichtingendienst van de Duitse staat die tevens ondersteuning gaf aan de Gestapo en samenwerkte met de Duitse Administratie van Binnenlandse Zaken. Zo werd de SD belast met het observeren van politieke tegenstanders van het [[nazi-Duitsland|Derde Rijk]], het voorzien van politiek nieuws uit het binnen- en buitenland, het verzamelen van de indrukken van de burgers op politieke beslissingen, het voorbereiden van [[sabotage]]-acties en opstanden in het buitenland. Om deze taak te volbrengen werd een netwerk van medewerkers opgericht in het Derde Rijk en de gebieden die nazi-Duitsland annexeerde of bezette. Om de eigen Duitse bevolking te controleren werden de NSDAP-''Blockleiter'' (laagste niveau van de NSDAP hiërarchie) ingezet.
De SD-organisatie zelf bestond uit enkele duizenden agenten. De verzamelde informatie werd twee- tot driemaal per week gerapporteerd in alle SD-afdelingen en overhandigd aan de belangrijkste staatslieden en partijfunctionarissen. De SD hield zich ook bezig met het beoordelen van hogere officieren en partijleiders op hun politieke betrouwbaarheid.
Vanaf [[27 september]] [[1939]] werd de Sicherheitsdienst centraal gecoördineerd vanuit het ''[[Reichssicherheitshauptamt]]'' (RSHA) en onderverdeeld in twee kantoren; het ''Inland-SD'' kantoor (bekend als ''Amt III'') voor binnenlandse aangelegenheden en het ''Ausland-SD'' kantoor (bekend als ''Amt VI'') voor buitenlandse aangelegenheden. Reinhard Heydrich nam het bevel op zich tot hij werd vermoord in [[1942]]. Op [[30 januari]] [[1943]] nam [[Ernst Kaltenbrunner]] de leiding over en rapporteerde, zoals Heydrich, rechtstreeks aan Heinrich Himmler. Kaltenbrunner bleef op post tot het einde van de [[Tweede Wereldoorlog]].
==Organisatie==
| 