|
blue waffle enal
{{Zijbalk onderlichaam vrouw}}
De '''vagina''' of '''schede''' is het inwendige deel van het [[geslachtsorgaan]] dat bij vrouwelijke dieren (waaronder de [[mens]]) de [[baarmoeder]] met de buitenkant van het lichaam verbindt. Het uitwendige deel wordt [[vulva]] genoemd.
De vagina is geschikt om de [[penis]] in te brengen bij de [[geslachtsgemeenschap]] of ''coïtus''. Als daar een zwangerschap uit voorkomt, is de vagina een deel van het [[geboortekanaal]] bij de [[bevalling]].
Vagina is een [[Latijn]]s woord dat onder andere de [[Schede (zwaard)|schede]] van een zwaard betekent.
== Anatomie van de menselijke vagina ==
[[Bestand:Vulva labeled.jpg|miniatuur|menselijke vagina (geschoren)]]
[[Bestand:Vagina -- A vaginal opening B clitoris.png|miniatuur|A. vaginale opening B. clitoris, geschoren]]
[[Bestand:Vagina,anus,perineum_(detail).jpg|rechts|miniatuur|Een vagina, perineum en anus (onderaan) met [[schaamhaar]]]]
De vagina is een acht tot tien centimeter lange elastische buisvormige structuur, omgeven door [[spieren]]. In ontspannen toestand is de vagina gesloten en liggen de voor- en achterwand tegen elkaar aan waardoor het in dwarse doorsnede een H-vormige [[spleet]] vormt. Bovenin de vagina bevindt zich het schedegewelf (''fornix uteri'') die de [[baarmoederhals]] (''cervix uteri'') omgeeft. Onderaan wordt de vagina begrensd door de [[hymenale ring]], kleine resten van het [[maagdenvlies]] (''hymen'').
De vagina is bedekt met een [[glycogeen]]rijk meerlagig niet-verhoornd plaveisel[[epitheel]]. Hierdoor is de binnenkant van de vagina gewoonlijk roze, zoals alle [[slijmvliezen]] bij [[zoogdieren]]. De spierlaag is dun aanwezig.
Tussen de vaginaspierlaag en omgevende organen, zoals de [[urineblaas|blaas]] met [[plasbuis]] (''urethra'') en de [[endeldarm]] (''rectum''), is bindweefsel aanwezig (het ''paracolpium'') met bloedvaten, zenuwen en bekkenbodemspieren. Tussen het [[endeldarm|rectum]] en de vagina wordt dit het [[septum rectovaginale]] genoemd.
Als een vrouw rechtop staat, is de vaginale buis in een achterwaarts omhoogstaande positie gericht en vormt een hoek van iets meer dan 90 graden met de baarmoeder ([[uterus]]).
=== Afscheiding ===
In de vagina wordt afscheiding geproduceerd, de zogenaamde [[vaginale afscheiding]] (''[[fluor vaginalis]]''). De afscheiding bestaat uit slijm geproduceerd door de baarmoedermond (''ostium uteri''), afgestoten epitheel van de vagina. Deze [[cel (biologie)|cellen]] in de vagina bevatten glycogeen (zie boven). Dit wordt omgezet in [[melkzuur]] (''[[lactaat]]'') door de [[lactobacillus]]. Deze [[bacterie|bacteriën]], ook wel de '''Flora van Döderlein''' genoemd, zorgen ervoor dat door middel van lactaatproductie de [[zuurgraad]] van de vagina voldoende laag (dus enigszins zuur) blijft. Deze zuurgraad zorgt er, samen met de slijmproductie uit de baarmoedermond voor, dat er geen bacteriën die [[infectie]]s in de [[baarmoeder]] en de [[buikholte]] kunnen veroorzaken, de vagina binnen kunnen dringen. De afscheiding is normaliter [[reuk]]loos en geeft geen klachten. Daarom heet hij ook wel [[fluor albus]] (witte afscheiding, niet te verwarren met [[witte vloed]]). De hoeveelheid is afhankelijk van de [[menstruatiecyclus]]; halverwege de cyclus, rond de eisprong ([[ovulatie]]), neemt de afscheiding toe, daarna weer af.
Afscheiding kan ook toenemen bij [[seksuele opwinding]]. Door verhoogde bloedtoevoer ontstaat [[Congestie (bloedsomloop)|congestie]] van [[bloed]] en daardoor komt vocht door de wand van de vagina (''transsudatie''). Verder wordt afscheiding geproduceerd door verhoogde afgifte door de [[klieren van Bartholin]] (zie [[vulva]]) bij de vaginaopening.
== Seksualiteit en de menselijke vagina ==
Bij vrouwen die geen geslachtsgemeenschap hebben gehad wordt de vagina omrand door het [[maagdenvlies]] ([[Maagdenvlies|hymen]]). 'Vlies' is hierbij echter een verkeerde benaming. Het maagdenvlies is niet gesloten; er zit een opening in waardoor er bloed tijdens de [[menstruatie]] naar buiten kan. Als het hymen te groot is voor penetratie van de vagina zal het maagdenvlies inscheuren, waarbij bloed kan vrijkomen, en wat pijnlijk kan zijn. Dit inscheuren kan ook gebeuren door sport of gebruik van [[tampon (menstruatie)|tampon]]s.
Sommige vrouwen hebben een zeer gevoelige [[erogene zone]] binnen hun vagina, genaamd de [[G-plek]] of G-spot, waarmee zij een [[orgasme]] kunnen bereiken. Voor de meeste vrouwen is echter stimulering van de [[clitoris]] nodig om tot een orgasme te komen. Dit stimuleren kan met een vinger ([[vingeren]]). Dat kan de vrouw zelf doen. Een partner kan de clitoris likken met de [[tong (anatomie)|tong]] (''[[cunnilingus]]'' of beffen). Om het verspreiden van [[geslachtsziekte]]n te voorkomen bestaan voor de laatste variant zogenaamde ''[[beflapje]]s'', gemaakt van [[latex]] en voorzien van een aangename [[reuk]]. Een andere manier van stimulatie van de clitoris is met behulp van een [[vibrator]]. Verder bestaat er ook de houding van de [[venusvlinder]].
Zoals voor alle woorden die met [[seksualiteit]] te maken hebben zijn er in de taal vele [[Bedekte termen om over seks te praten|alternatieve woorden]] voor ''vagina''.
== Onderzoek en de vagina ==
[[Vaginaal toucher]] is onderzoek van de inwendige geslachtsorganen waarbij met één of twee vingers in de schede, met de andere hand op de buikwand, op de tast de grootte en ligging van de baarmoeder met de baarmoederhals worden gevoeld. Soms is het mogelijk ook iets van de eierstokken te voelen en als het onderzoek pijnlijk is kan worden bepaald waar die pijn dan zit. Met behulp van het [[speculum (geneeskunde)|speculum]] kan een arts de binnenkant van de vagina en buitenkant van de baarmoedermond inspecteren. Daarbij kan er ook een [[uitstrijkje (baarmoederhals)|uitstrijkje]] van de baarmoedermond, en/of kweken van de vagina gemaakt.
== Vagina tijdens de bevalling ==
Tijdens een bevalling wordt de vagina opgerekt (tot wel tien centimeter in diameter), zodat de [[baby]] er doorheen kan. Dit oprekken gebeurt door het hoofdje van de baby zelf. Na de bevalling herstelt de vagina zich tot de oorspronkelijke omvang. Als de bevalling snel gaat kan de vaginawand inscheuren doordat het weefsel niet de tijd krijgt op te rekken. Soms loopt de scheur verder over het [[perineum]] naar de kringspier van de anus, waardoor een [[totaalruptuur]] kan ontstaan. Om ernstig inscheuren te voorkomen zal men in dat geval de vagina zijwaarts richting bil inknippen zodat het niet verder kan scheuren richting anus. Dit wordt een [[episiotomie]] genoemd. Na de bevalling wordt een scheur en/of knip gehecht.
== De vagina en cultuur ==
Vanwege de functie in de [[seksualiteit|menselijke seksualiteit]] wordt de vagina in de meeste culturen beschouwd als een van de [[intiem lichaamsdeel|intieme lichaamsdelen]] van het vrouwelijk lichaam en wordt daarom met een zekere schroom behandeld in de dagelijkse sociale omgang. In de pornografie heeft dit geslachtsdeel net daarom vaak een grote en expliciete rol.
{{Appendix|Literatuurverwijzingen}}
{{Commonscat|Vaginas}}
{{Navigatie voortplantingssysteem}}
{{woordenboek}}
[[Categorie:Geslachtsorgaan]]
[[Categorie:Latijn]]
| 