Perkament: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
Regel 2:
'''Perkament''' (ook als verfijnde vorm: ''velijn'', ''[[vellum]]'') is een dun papierachtig materiaal, gemaakt van huid van kalveren, koeien, geiten, schapen, konijnen of ezels. Perkament is genoemd naar de stad [[Pergamum]] in Klein-Azië. Daar is het echter niet uitgevonden, maar wel verbeterd. Perkament is met name bekend als schrijfmateriaal voor [[handschrift (document)|handschriften]].
Het oudste perkament dateert van 2700 jaar voor Christus
Perkament van kalfshuid had de beste kwaliteit. Vaak werd het purperrood geverfd en beschreven met zilver- of goudkleurige inkt; het was daardoor duurder dan andere perkamentsoorten. Deze soort wordt ook wel ''vellum'' (velijn) genoemd.
Regel 11:
# Een dier werd geslacht en de huid werd eraf gehaald.
# De huid werd langdurig geweekt in stromend water om het zacht en schoon te maken.
# De huid werd in [[Calciumhydroxide|kalkwater]] gelegd, waardoor de haarwortels en vleesresten los kwamen te zitten.
# Haarresten en vleesresten werden voorzichtig verwijderd met behulp van een sikkelvormig mes.
# De huid werd opgespannen op een houten raam, waardoor het een glad oppervlak kreeg.
# Nog eenmaal werd het perkament afgeschraapt en ten slotte gepolijst met [[puimsteen]] en kalk.
# Het perkament werd op maat gesneden en net als papyrus tot heel lange stroken aan elkaar geplakt en om een stokje gerold tot een [[boekrol]] (Latijn: ''volumen''), ofwel dubbelgevouwen tot een boek[[katern]]. Aan elkaar genaaide katernen noemde men een ''codex''. De laatste vorm kwam in zwang vanaf circa 100 na Christus en was een eeuw later de meest gangbare boekvorm geworden.
Regel 21:
Het perkament heeft twee kanten, de ene kant was oorspronkelijk de haarzijde, de andere de vleeszijde. De haarzijde is ruwer dan de vleeszijde en ook iets donkerder van kleur. In een middeleeuws boek werden over het algemeen in een boek twee haarzijden tegen elkaar gelegd, daarna twee vleeszijden, twee haarzijden, etc. Als het boek wordt opengeslagen, worden dus twee dezelfde zijden tegenover elkaar zichtbaar.
Een voordeel van perkament boven papyrus was dat men bij perkament geen last had van verticaal lopende vezels aan de achterkant. Beide zijden konden dus makkelijker beschreven worden, hetgeen materiaal bespaarde. Een nadeel was dat perkament van nature opkrult, vooral in de hoeken
== Gebruik van perkament ==
Veel
Vaak maakte men bij het schrijven gebruik van hulplijntjes, die gemaakt werden door aan weerszijden van elk vel met een speld een verticale rij gaatjes in het materiaal te prikken. Dan trok men met de botte kant van een mes of loodstift horizontale lijnen tussen de gaatjes en ook een paar verticale lijnen, om in kolommen te kunnen werken.
Perkament werd soms ook hergebruikt. De oude tekst werd eraf geschraapt
Oud perkament werd ook gebruikt voor het inbinden van nieuwere boeken. Men noemt zulke "hergebruikte" delen ''membra disjecta '' (verworpen delen).
Regel 34:
Omdat perkament doorschijnend is, wordt het tevens gebruikt in lampen. Het werd zelfs gebruikt in ramen.
Aan het eind van de Middeleeuwen werd perkament door
Perkament wordt ook tegenwoordig nog voor joodse [[thora]]rollen gebruikt
{{Commonscat|Parchments}}
| |||