Boekovina: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Versie 43277639 van Janrog (overleg) ongedaan gemaakt - BTNI
Labradorus (overleg | bijdragen)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 5:
De '''Boekovina''' ([[Roemeens]]: ''Bucovina''; [[Oekraïens]]: Буковина, ''Bukovyna''; [[Duits]]: ''Buchenland''; [[Pools]]: ''Bukowina'', de naam betekent "Beukenland") is een historische regio, die nu ongeveer voor de helft in [[Roemenië]] ligt en voor de helft in [[Oekraïne]]. De oppervlakte is 10.442 km². Het gebied ligt deels in en deels ten oosten van de [[Karpaten]] en het wordt van noordwest naar zuidoost doorsneden door de rivieren de [[Proet]] en de [[Siret (rivier)|Siret]]. Langs de noordgrens stroomt de [[Dnjestr]]. De grootste plaatsen zijn [[Tsjernivtsi]] in Oekraïne, [[Suceava (stad)|Suceava]] in Roemenië. Een belangrijke stad was Czernowitz (thans Tsjernivtsi).
 
De beroemdste [[Trekpleister (toerisme)|trekpleistertrekpleisters]] van de Boekovina zijn, afgezien van het bosrijke berglandschap, vijf aan de buitenkant met [[fresco (schilderterm)|fresco]]'s beschilderde kloosters. Deze zijn alle te vinden in de Roemeense Boekovina: in Voroneţ, Moldoviţa, Humor, Arbore en Suceviţa. Deze 15de- en 16de-eeuwse kloosters zijn opgenomen in de [[Werelderfgoedlijst]] van de [[UNESCO]] (zie ''[[Kerken in Moldavië]]''). Daarnaast is de oude hoofdstad Czernowitz, nu Tsjernivtsi, een in laat 19de eeuwse Habsburg-Oostenrijkse stijl gebouwde stad met nog steeds een Midden-Europese allure.
 
==Geschiedenis==
De Boekovina staat pas sinds het einde van de 18e eeuw onder die naam bekend. Tot dan toe vormde het gebied het noordelijk deel van het [[vorstendom Moldavië]]. Dit Moldavië was een vazalstaat van het [[Ottomaanse Rijk]], toen de [[Hertogdom Boekovina|Boekovina]] in [[1775]] door het [[Habsburgse monarchie|Habsburgse Oostenrijk]] werd veroverd. Aanvankelijk stond het onder militair bestuur, maar in [[1786]] werd het bij [[Galicië (Oost-Europa)|Galicië]] (een andere Oostenrijkse verovering) gevoegd. Er volgde een periode van immigratie van verschillende kanten: [[Oekraïners|Roethenen]], verschillende groepen Duitsers, [[joden]] en kleinerekleine aantallen Hongaren, Polen, Armenen, Slowaken, Grieken, Turken en [[Roma (volk)|Roma]] voegden zich bij de Roemenen die er woondendaarbij. In [[1849]] kreeg de Boekovina een eigen status als Oostenrijks [[Kroonland (Oostenrijk)|kroonland]]. Toen in [[1867]] de [[Oostenrijk-Hongarije|Oostenrijks-Hongaarse Dubbelmonarchie]] ontstond, bleef de Boekovina bij het ''Oostenrijkse'' deel of [[Cisleithanië]]; het werd het oostelijkste gewest van het keizerrijk en het enige waar Roemenen woonden (de andere Roemenen in Oostenrijk-Hongarije kwamen onder het ''Hongaarse'' deel of [[Transleithanië]]).
 
Terwijl het centrale gezag te maken had met de nationale ambities van zowel de Roemenen als de Roethenen (die elkaar getalsmatig ongeveer in evenwicht hielden), beleefde de Boekovina een culturele bloeiperiode. In [[1875]], de 100e verjaardag van de Oostenrijkse overheersing, kreeg de hoofdstad Czernowitz een Duitstalige universiteit. De Duitsers en de joden speelden een grote rol in het culturele en economische leven. Geen gebied in het rijk telde een zo groothoog percentage joden onder zijn inwoners. De Duitstalige dichter [[Paul Celan]] (pseudoniem voor Antschel) was een van hen.
 
Aan het eind van de [[Eerste Wereldoorlog]] viel Oostenrijk-Hongarije uiteen: het [[Verdrag van Saint-Germain (1919)]] wees de Boekovina in zijn geheel toe aan Roemenië.
 
==Bevolkingssamenstelling==
Tussen de beide wereldoorlogen zou de Boekovina Roemeens blijven. Aan de vooravond van de [[Tweede Wereldoorlog]] bepaalden nazi-Duitsland en de [[Sovjet-Unie]] in de geheime protocollen van het [[Molotov-Ribbentroppact]] dat [[Bessarabië]] door de sovjets mocht worden ingelijfd, maar zij vielen op [[26 juni]] [[1940]] na een ultimatum ook de Boekovina binnen. Roemenië werd gedwongen zowel de noordelijke Boekovina als [[Bessarabië]] en het [[Hertsagebied]] af te staan. Tussen [[1941]] en [[1944]] wist Roemenië het met Duitse hulp te heroveren en vonden er grootschalige jodenvervolgingen plaats. De joodse inwoners van de Boekovina werden in groten getale naar [[Transnistrië]] gedeporteerd om daar om te komen.
Schattingen uit de late 18de eeuw geven een aandeel van driekwart Roemenen onder de bevolking aan. De vele migraties veranderden dat aanzienlijk zoals uit onderstaande tabel blijkt.
Roemenen Oekraïeners 'Duitsers' Totaal
* 1848 209.293 55,4 % 108.907 28,8 % 59.381 15,8 % 377.581
* 1869 207.000 40,5 % 186.000 36,4 % 118.364 23,1 % 511.000
* 1880 190.005 33,4 % 239.960 42,2 % 138.758 24,4 % 568.723
* 1890 208.301 32,4 % 268.367 41,8 % 165.827 25,8 % 642.495
* 1900 229.018 31,4 % 297.798 40,8 % 203.379 27,8 % 730.195
* 1910 273.254 34,1 % 305.101 38,4 % 216.574 27,2 % 794.929
 
N.B. onder 'Duitsers' werd Duitstaligen verstaan, en dat was met inbegrip van degenen die [[Jiddisch]] spraken. In 1910 vormden zij de meerderheid (96.000) van de 168.000 inwoners die Duits in brede zin als hun omgangstaal opgaven. Zij woonden vooral in de steden en dan weer met name in Czernowitz, waar zij de relatieve meerderheid vormden.
Na de oorlog, in [[1947]] ([[Vrede van Parijs (1947)|Vrede van Parijs]]) werd de splitsing van de Boekovina bevestigd. [[Cernăuți]], zoals Czernowitz in de Roemeense tijd heette, werd bij de Oekraïense SSR gevoegd, de twee volgende steden, [[Suceava_(stad)|Suceava]] en [[Rădăuți]], bleven Roemeens. Van de etnische lappendeken die de Boekovina anderhalve eeuw was geweest, was weinig meer over. De zuidelijke Boekovina is sindsdien Roemeenser geworden en de noordelijke Oekraïenser.
 
Tussen de beide wereldoorlogen zou de Boekovina Roemeens blijven en werd van overheidswege een roemeniseringpolitiek doorgevoerd. Aan de vooravond van de [[Tweede Wereldoorlog]] bepaalden nazi-Duitsland en de [[Sovjet-Unie]] in de geheime protocollen van het [[Molotov-Ribbentroppact]] dat [[Bessarabië]] door de sovjetsSovjet-Unie mocht worden ingelijfd, maar zijdeze vielenviel op [[26 juni]] [[1940]] na een ultimatum ook de Boekovina binnen. Roemenië werd gedwongen zowel de noordelijke Boekovina als [[Bessarabië]] en het [[Hertsagebied]] af te staan. Tussen [[1941]] en [[1944]] wistkreeg Roemenië het met Duitse hulp te heroverenterug en vonden er grootschalige jodenvervolgingen door Roemeense fascistische milties plaats. De joodse inwoners van de Boekovina werden in groten getale naar [[Transnistrië]] gedeporteerd om daar om te komen.
 
Na de oorlog, in [[1947]] ([[Vrede van Parijs (1947)|Vrede van Parijs]]) werd de splitsing van de Boekovina bevestigd. [[Cernăuți]], zoals Czernowitz in de Roemeense tijd heette, werd bij de Oekraïense SSR gevoegd, de twee volgende steden, [[Suceava_(stad)|Suceava]] en [[Rădăuți]], bleven Roemeens. Roemenen die met de overheid verbonden waren geweest werden uitgewezen. Duitsers waren inmiddels al geëvacueerd. Van de etnische lappendeken die de Boekovina anderhalve eeuw was geweest, was weinig meer over. De zuidelijke Boekovina is sindsdien Roemeenser geworden en de noordelijke Oekraïenser. Zo verdween het multiculturele karakter waar dit gebied om bekend stond
 
Sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie maakt de noordelijke Boekovina deel uit van de republiek Oekraïne.
 
{{Appendix|1=Literatuur|2=
* ''Hannes Hofbauer en Viorel Roman 1997:, Bukowina - Bessarabien - Moldawien. Wien: Promedia'', 1997.
* C. Cordon, An der Zeiten Ränder, Czernowitz und die Bukowina, Wenen 2002.
* K. Scharr, Die Landschaft Bukowina. Das Werden einer Region an der Peripherie 1774-1918,. Wenen 2010.
}}
{{Navigatie historische regio's Roemenië}}