Datief: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→‎Hedendaags voorkomen: Voorbeelden vervangen door verwijzing naar eigenlijk artikel
k →‎Versteende vormen: Beknopter, exact hetzelfde staat feitelijk al hogerop
Regel 19:
Met name het geschreven Nederlands kent het stelselmatig gebruik van de datief als aparte vorm nog in één geval: dat van ''hun'' versus ''hen''. Hun is in de regel het [[persoonlijk voornaamwoord]] derde persoon [[meervoud (taal)|meervoud]] voor de datief zonder voorzetsel, ''hen'' is voor alle andere gevallen. Dit is echter een kunstmatige regel die in de [[17e eeuw]] is opgelegd en geen basis heeft in de [[natuurlijke taal]]. Vrijwel iedereen gebruikt in de gesproken taal ''hun'' en ''hen'' dan ook door elkaar, of vervangt beide vormen door ''ze''. Dit in ogenschouw genomen kan worden gesteld dat het hedendaagse gesproken Nederlands geen datief kent. In plaats daarvan zijn accusatief en datief samengevallen tot één [[object (taalkunde)|objectsvorm]] die ook het [[voorzetselvoorwerp]] omvat.
 
=== Versteende vormen ===
In een vrij groot aantal versteende uitdrukkingen is de datief nog wel te vinden, zoals ''in den beginne'', ''bij monde van'' of ''ter bestemde plaatse''.
 
Regel 48:
*''bij deze(n)''
 
De datiefvormen van het bepaald lidwoord worden in de regel (actief gebruik van de datief levert hier ''in den regel'' op) samentrokken met het voorzetsel ''te'': ''te'' + ''den'' → ''ten'', ''te'' + ''der'' → ''ter'' (vgl. het Duitse ''zur''). Dit voorzetsel komt nog steeds vrijwel altijd in combinatie met een (versteende) datief voor:
 
* ''ter zee''
* ''ten tijde van''
 
Hoewel het gebruik van de datief opgehouden heeft een stelselmatig onderdeel van het Nederlands te zijn is het aantal overblijfselen zeker niet gering. Soms zijn dezede vormen echterook verbasteringen, waarbij het [[woordgeslacht]] niet al te serieus genomen wordt:
 
* ''ter harte'' in plaats van ''het hart'' → *''ten harte''