Normandische verovering van Engeland: verschil tussen versies

 

 

Hoewel Willems belangrijkste rivalen nu definitief van het toneel waren verdwenen, werd hij in de daaropvolgende jaren nog steeds met opstanden geconfronteerd. Pas na 1072 zat hij veilig op zijn troon. De landerijen van de weerstand biedende Angelsaksische en in vooral in het noorden en oosten Deense elite werd in beslag genomen; een deel van deze elite ging in ballingschap. Om zijn nieuwe koninkrijk beter te kunnen controleren, gaf Willem overal aan zijn volgelingen land in leen. Ook liet hij door het hele land [[kasteel|kastelen]] op militair strategische plaatsen bouwen. Andere effecten van de Normandische verovering waren de introductie van een ander rechtssysteem, de introductie van [[Normandisch|Normandisch Frans]] als de taal van de [[elite]], en veranderingen in de samenstelling van de hoogste klassen, aangezien Willem als koning rechtstreeks landerijen in leen gaf. De invloed van de verovering op de agrarische klassen en het dorpsleven verliep geleidelijker: de belangrijkste verandering schijnt de formele afschaffing van de [[slavernij]] te zijn geweest; die al dan niet aan de invasie gelinkt kan worden. De structuur van de overheid zelf veranderde niet zo veel, dit aangezien de nieuwe Normandische bestuurders veel van de oude Angelsaksische regeringsvormen overnamen.

==Achtergrond==

[[Bestand:Normandie.svg|thumb|375px|Kaart van Normandië.]]

Hertog Willem van Normandië beweerde dat koning Eduard hem de troon had beloofd en dat Harold had gezworen dat hij het hiermee eens was;<ref name=BatesWilliam73>{{Aut|D. Bates}}, ''William the Conqueror'', Stroud, 2001, pp. 73-77.</ref> Koning [[Harald III van Noorwegen]], algemeen bekend als Harald Hardrada, betwistten ook de opvolging. Zijn aanspraak op de troon was gebaseerd op een overeenkomst tussen zijn voorganger [[Magnus I van Noorwegen]] en de eerdere Engelse koning, [[Hardeknoet]], waarbij was afgesproken dat indien een van beide zonder erfgenaam zou sterven, de andere zowel Engeland als Noorwegen zou erven.<ref name=Death188>{{Aut|N. Higham}}, ''The Death of Anglo-Saxon England'', Stroud, 2000, pp. 188-190.</ref><ref> Hardeknoet was de zoon van koning [[Knoet de Grote]] en Emma van Normandië, en was dus een halfbroer van Eduard de Belijder. Hij regeerde van 1040-1042, en stierf kinderloos.</ref><ref name=Hardeknoet>{{Aut|S. Keynes}}, art. Harthacnut, in {{Aut|M. Lapidge - J. Blair - S. Keynes - D. Scragg}} (edd.), ''Blackwell Encyclopaedia of Anglo-Saxon England'', Malden, 2001, pp. 229–230.</ref> Hardeknoets vader, [[Knoet de Grote]] had Æthelreds zoon [[Edmund II van Engeland|Edmund Ironside]] verslagen en in 1016 de Engelse troon opgeëist. Hij was in het huwelijk getreden met Æthelreds weduwe, Emma.<ref name=Conquest84>{{Aut|R. Huscroft}}, ''The Norman Conquest: A New Introduction'', New York, 2009, p. 84.</ref> Na de dood van Hardeknoet in 1042, was Magnus gestart met de voorbereidingen voor een invasie van Engeland. Deze werden pas na zijn dood in 1047 gestopt.<ref name=Stenton423>{{Aut|F.M. Stenton}}, ''Anglo-Saxon England'', Oxford, 1971³, pp. 423-424.</ref>

 

 

Andere personen met aanspraken op de Engelse troon kwamen later in actie. De eerste was [[Edgar Ætheling]], een achterneef van [[Eduard de Belijder]] en in vaderlijke lijn een afstammeling van koning [[Edmund II van Engeland|Edmund Ironside]]. Hij was de zoon van [[Edward Ætheling|Eduard De balling]], een zoon van Edmund Ironside. Hij werd geboren in [[Hongarije]], waar zijn vader na de verovering van Engeland door de [[Knoet de Grote]] uiteindelijk was terecht gekomen. Na de uiteindelijke terugkeer van zijn familie in Engeland en de dood van zijn vader in 1057,<ref name=Huscroft96>{{Aut|R. Huscroft}}, ''The Norman Conquest: A New Introduction'', New York, 2009, pp. 96-97.</ref> had Edgar vanuit erfelijk perspectief veruit de sterkste erfelijke aanspraak op de troon, maar mede omdat hij toen Eduard de Belijder stierf slecht ongeveer dertien of veertien jaar oud was en ook omdat hij geen machtige familie had die hem in zijn aanspraken steunde, werd hij door de [[Witan]] gepasseerd.<ref name = Huscroft132>{{Aut|R. Huscroft}}, ''The Norman Conquest: A New Introduction'', New York, 2009, pp. 132-133.</ref>

 

Een andere kanshebber was [[Sven II van Denemarken]], die als kleinzoon van [[Sven Gaffelbaard]] en neef van [[Knoet de Grote]] ook aanspraak op de Engelse troon kon maken.<ref name=Stafford86> {{Aut|P. Stafford}}, ''Unification and Conquest: A Political and Social History of England in the Tenth and Eleventh Centuries'', Londen, 1989, pp. 86-87.</ref> Hij wachtte echter tot 1069, voordat hij in actie kwam.<ref name = Bates103>{{Aut|D. Bates}}, ''William the Conqueror'', Stroud, 2001, pp. 103-104.</ref> Tenslotte kan men de aanvallen van [[Tostig Godwinson]] in het begin van 1066 als een poging zien de Engelse troon te bemachtigen, maar na zijn nederlaag tegen de graven [[Edwin van Mercia|Edwin]] en [[Morcar van Northumbria]] en de desertie van de meeste van zijn volgelingen verbond hij zijn lot met dat van Harald Hardrada.<ref name=Thomas33>{{Aut|H.M. Thomas}}, ''The Norman Conquest: England after William the Conqueror'' (''Critical Issues in History''), Lanham, 2007, pp. 33-34.</ref>

==Tostig Godwinsons invallen en de Noorse invasie ==

 

Koning Harald Hardrada viel Noord-Engeland in het begin van september binnen. Hij beschikte over een vloot van meer dan 300 schepen en ongeveer 15.000 man man. Haralds leger werd nog verder versterkt door de troepen van Tostig, die na zijn eerdere avonturen zijn steun gaf aan de poging van de Noorse koning om de Engelse troon te bemachtigen. Oprukkend naar York, slaagde de Noren er in deze stad te bezetten na eerst op 20 september tijdens de [[slag bij Fulford]] een noord-Engels leger onder leiding van de graven Edwin van Mercia en Morcar van Northumbrië te hebben verslagen.<ref name=Harold154>{{Aut|I. Walker}}, ''Harold the Last Anglo-Saxon King'', Gloucestershire, 2000, pp. 154-158.</ref> De twee graven waren onmiddellijk naar de plaats van de Noorse invasie getrokken om daar de Noorse strijdkrachten tegemoet te treden. Zij hadden niet gewacht totdat koning Harold uit het zuiden had kunnen komen. Hoewel Harold II van Engeland met Edwin en Morcars zuster, [[Ealdgyth, dochter van Earl Ælfgar|Ealdgyth]], was getrouwd, is het mogelijk dat de twee graven Harold wantrouwden en vreesden dat de koning van plan was Morcar te vervangen door zijn broer Tostig. Het eindresultaat was dat hun troepen werden vernietigd en dat het Noord-Engelse leger niet meer in staat was om verder deel te nemen aan de rest van de campagnes van 1066, hoewel de twee graven zelf de strijd overleefden.<ref name=Marren65>{{Aut|P. Marren}}, ''1066: The Battles of York, Stamford Bridge & Hastings'' (''Battleground Britain''), Barnsley, 2004, pp. 65-71.</ref>

 

==Normandische invasie==

===Normandische voorbereidingen en samenstelling van de strijdkrachten===

 

 

De chroniqueur [[Willem van Poitiers]] meldt dat Willem van Normandië toestemming van [[paus Alexander II]] kreeg voor de invasie; dit werd aangeduid door een pauselijke banier. Daarnaast kreeg hij ook diplomatieke steun van andere Europese heersers. Hoewel Alexander zijn pauselijke goedkeuring gaf nadat de verovering was gelukt, zijn er geen andere bronnen die over pauselijke steun voorafgaande aan de invasie reppen.<ref>{{Aut|R. Huscroft}}, ''The Norman Conquest: A New Introduction'', New York, 2009, pp. 120-123: "Het [[tapijt van Bayeux]] toont mogelijk een pauselijke banier die door Willems troepen wordt gedragen, maar deze banier wordt als zodanig in het tapijt niet genoemd."</ref> Willems leger verzamelde zich in de [[zomer]] terwijl er ondertussen in Normandië een invasievloot werd gebouwd. Hoewel zowel leger als vloot begin augustus gereed waren, zorgde volgens de officiële lezing tegenwind ervoor dat de schepen pas eind september uit Normandië konden vertrekken. Waarschijnlijk waren er echter andere redenen voor deze vertraging, waaronder rapporten van inlichtingendiensten uit Engeland die onthulden dat Harolds troepen langs de Engelse zuidkust werden ingezet. Willem zou er de voorkeur aan geven hebben om de invasie te vertragen totdat hij verzekerd was van een ongehinderde landing.<ref name=Huscroft120> {{Aut|R. Huscroft}}, ''The Norman Conquest: A New Introduction'', New York, 2009, pp. 120-123.</ref>

===Normandische landing en Harolds mars zuidwaarts===

De Normandiërs staken een paar dagen na de overwinning van Harolds over naar Engeland. Mede omdat Harold zeemacht nu verspreid was, hadden zij een rustige overtocht. Op 28 september landden zij bij [[Pevensey]] in [[Sussex (graafschap)|Sussex]]. In [[Hastings (Engeland)|Hastings]] liet Willem een houten kasteel opzetten. Van daaruit werden plundertochten in de nabije omgeving uitgevoerd.<ref name=Bates79>{{Aut|D. Bates}}, ''William the Conqueror'', Stroud, 2001, pp. 79-89.</ref> Dit zorgde voor de benodigde aanvoer van proviand voor mens en paard. Aangezien een groot deel van de omringende landerijen in eigendom was van Harold en zijn familie, verzwakten deze plundertochten Willems tegenstander en maakten zij de kans groter dat Harold zou aanvallen met als doel om zo snel mogelijk een einde aan deze plundertochten te maken.<ref name=Marren98>{{Aut|P. Marren}}, ''1066: The Battles of York, Stamford Bridge & Hastings'' (''Battleground Britain''), Barnsley, 2004, p. 98.</ref>

 

Over de omvang en de samenstelling van Harolds leger zijn geen betrouwbare, eigentijdse bronnen overgeleverd. Twee Normandische bronnen geven cijfers van een leger van respectievelijk 1,2 miljoen en 400.000 man, maar dat is natuurlijk flauwekul.<ref name=Lawson128>{{Aut|M.K. Lawson}}, ''The Battle of Hastings: 1066'', Stroud, 2002, p. 128.</ref> Hedendaagse historici zijn met cijfers gekomen die variëren van 5.000 tot 13.000 man voor Harolds leger bij Hastings,<ref name=Lawson130>{{Aut|M.K. Lawson}}, ''The Battle of Hastings: 1066'', Stroud, 2002, pp. 130-133.</ref> de meeste schattingen zijn het echter eens over een aantal van de tussen de 7.000 en 8.000 Engelse troepen.<ref name=Gravett28>{{Aut|C. Gravett}}, ''Hastings 1066: The Fall of Saxon England'' (''Campaign'' 13), Oxford, 1992, pp. 28-34.</ref><ref name=Marren105>{{Aut|P. Marren}}, ''1066: The Battles of York, Stamford Bridge & Hastings'' (''Battleground Britain''), Barnsley, 2004, p. 105.</ref> Deze mannen zouden een mix zijn geweest van de ''[[fyrd]]'', de militie die voornamelijk was samengesteld uit voetvolk, en de ''[[Húskarl|huiskerels]]'', de persoonlijke troepen van de koning en andere hoge edelen. Ook zij vochten voornamelijk te voet. Het belangrijkste verschil tussen de twee zat hem in hun bescherming tegen schot- en steekwonden; de ''huiskerels'' waren beter beschermd dan de ''fyrd''. Hoewel er wel een kleine groep bij de slag aanwezig was, lijkt het Engelse leger niet veel gebruik te hebben gemaakt van boogschutters.<ref name=Gravett28/> Van weinig individuele Engelsen is bekend dat zij bij Hastings hebben gevochten; de meest bekende zijn wel Harolds broers [[Gyrth]] en [[Leofwine Godwinson|Leofwine]].<ref name=Gravett20 /> Van 18 andere genoemde personen kan redelijkerwijs worden aangenomen dat zij in het leger van Harold hebben gevochten tijdens de slag bij Hastings, daaronder nog twee andere familieleden van Harold.<ref name = Marren107>{{Aut|P. Marren}}, ''1066: The Battles of York, Stamford Bridge & Hastings'' (''Battleground Britain''), Barnsley, 2004, p. 107. Van deze genoemde personen stierven er acht in de slag - Harold, Gyrth, Leofwine, Godric de sheriff, Thurkill van Berkshire, Breme, en iemand die alleen wordt genoemd als de "zoon van Helloc".</ref>

===Hastings===

 

Na deze gebeurtenis veinsden de Normandiërs tot twee keer een zogenaamde [[terugtocht (militair)|terugtocht]], dit om de de Engelsen te verleiden nogmaal de achtervolging in te zetten en de Normandische cavalerie zo de kans te geven hen opnieuw aan te vallen.<ref name=Huscroft127>{{Aut|R. Huscroft}}, ''The Norman Conquest: A New Introduction'', New York, 2009, pp. 127-128.</ref> De beschikbare bronnen zijn meer verward over de gebeurtenissen in de namiddag, maar het lijkt erop dat de beslissende gebeurtenis de dood van Harold is geweest. Over hoe hij stierf doen tegenstrijdige verhalen de ronde. [[Willem van Jumièges]] geeft aan de Harold door hertog Willem zelf werd gedood. Volgens anderen geeft het tapijt van Bayeux aan dat Harold stierf nadat hij een pijl in zijn oog had gekregen, maar dit kan ook een latere aanpassing van het tapijt zijn geweest om het te laten voldoen aan de 12e-eeuwse verhalen dat Harold aan de gevolgen van een pijlwond aan zijn hoofd was gestorven.<ref name=Huscroft129>{{Aut|R. Huscroft}}, ''The Norman Conquest: A New Introduction'', New York, 2009, p. 129.</ref> Andere bronnen vertellen dat niemand precies weet hoe Harold is overleden; het strijdgewoel rond de koning was zo dichtbezet met mensen dat de soldaten niet hadden kunnen zien wie de fatale klap uitdeelde.<ref name=Marren137>{{Aut|P. Marren}}, ''1066: The Battles of York, Stamford Bridge & Hastings'' (''Battleground Britain''), Barnsley, 2004, p. 137.</ref> [[Willem van Poitiers]] tenslotte geeft helemaal geen details over de dood van Harold's.<ref name = Gravett77>{{Aut|C. Gravett}}, ''Hastings 1066: The Fall of Saxon England'' (''Campaign'' 13), Oxford, 1992, p. 77.</ref>

 

Op 25 december 1066 werd Willem in [[Westminster Abbey]] door Ealdred, de aartbisschop van York, tot koning van Engeland uitgeroepen en gekroond.<ref>{{Aut|C. Gravett}}, ''Hastings 1066: The Fall of Saxon England'' (''Campaign'' 13), Oxford, 1992, p. 84: "De kroning werd wel ontsierd toen de Normandische troepen, die buiten de abdij waren gestationeerd geluiden hoorden. Zij interpreteerden de toejuichingen voor de nieuwe koning als de geluiden van een gevecht. Daarop begonnen zij de nabijgelegen huizen af te branden."</ref> De nieuwe koning probeerde zich met de resterende Engelse adel te verzoenen door Morcar, Edwin en [[Waltheof II van Northumbria|Waltheof, de graaf van Northumbria]], in hun graafschappen te bevestigen. Ook gaf hij enige landerijen in leen aan Edgar Ætheling. Willem bleef tot maart 1067 in Engeland. Daarna keerde hij terug naar Normandië. Wel nam hij de minder betrouwbaar geachte Engelsen in quasi-gevangenschap met zich mee naar [[hertogdom Normandië|Normandië]], daaronder Stigand, Morcar, Edwin, Edgar Ætheling en Waltheof.<ref name=Huscroft138>{{Aut|R. Huscroft}}, ''The Norman Conquest: A New Introduction'', New York, 2009, pp. 138-139.</ref>

==Engels verzet==

===Eerste opstanden===

 

In mei werd Willems vrouw [[Mathilde van Vlaanderen]] in de [[Westminster Abbey|abdij van Westminster]] tot koningin van Engeland gekroond, een belangrijk symbool van Willems internationale statuur. Later in het jaar begonnen Edwin en Morcar met de steun van de Welsh een opstand in Mercia, terwijl [[Gospatric, graaf van Northumbria|Gospatric]], de nieuw benoemde graaf van Northumbria,<ref>{{Aut|R. Huscroft}}, ''The Norman Conquest: A New Introduction'', New York, 2009, pp. 142-144: "Gospatric had dit ambt, na de dood van [[Copsi]], die Willem in 1067 had benoemd, van Willem gekocht. Copsi werd in 1068 vermoord door [[Osulf II van Bamburgh|Osulf]], zijn rivaal voor de macht in Northumbria."</ref> een opstand in Northumbria aanvoerde, het noordelijke gebied dat op dat moment nog niet door de Normandiërs was bezet. Deze opstanden stortten alle al snel in, nadat Willem zich er tegen aan had bemoeid. Willem de Veroveraar bouwde vervolgens ook in het noorden kastelen, die hij van garnizoenen voorzag, zoals hij dit eerder ook al in het zuiden had gedaan.<ref name=Douglas214>{{Aut|D.C. Douglas}}, ''William the Conqueror: The Norman Impact Upon England'', Berkeley, 1964, pp. 214-215.</ref> Edwin en Morcar onderwierpen zich opnieuw, terwijl Gospatric naar Schotland vluchtte, net als Edgar Ætheling en zijn familie, die mogelijk ook bij deze opstanden betrokken was.<ref name=Williams24>{{Aut|A. Williams}}, ''The English and the Norman Conquest'', Ipswich, 2000, pp. 24-27.</ref> Ondertussen voerden Harolds zonen, die hun toevlucht in [[Ierland (land)|Ierland]] hadden gezocht, vanuit zee overvallen uit op de kusten van [[Somerset (graafschap)|Somerset]], [[Devon]] en [[Cornwall]].<ref name=Williams20>{{Aut|A. Williams}}, ''The English and the Norman Conquest'', Ipswich, 2000, pp. 20-21.</ref>

===Revoltes in 1069===

Vroeg in 1069 werd de nieuw geïnstalleerde Normandische graaf van Northumbria, [[Robert van Komen|Robert de Comines]], samen met enkele honderden soldaten, die hem vergezelden, afgeslacht bij [[Durham (graafschap)|Durham]]; bij deze Northumbrische opstand sloten Edgar, Gospatric, [[Siward Schuur]] en andere opstandelingen, die hun toevlucht in Schotland hadden genomen, zich aan. De kastelein van York, Robert FitzRichard, werd verslagen en gedood, en de rebellen belegerden het Normandische kasteel in [[York (Engeland)|York]]. Hierop haastte Willem de Veroveraar zich met een leger naar het noorden, waar hij de rebellen buiten York versloeg en tot in de stad achtervolgde. Daar moordde hij vervolgens de inwoners uit en maakte op deze manier een einde aan de opstand.<ref name=Williams27>{{Aut|A. Williams}}, ''The English and the Norman Conquest'', Ipswich, 2000, pp. 27-34.</ref> Hij bouwde een tweede kasteel in York, versterkte de Normandische krachten in Northumbria en keerde daarna terug naar het zuiden. Een volgende lokale opstand werd verpletterd door het garnizoen van York.<ref name=Williams27 /> Harold's zonen lanceerden een tweede reeks overvallen vanuit Ierland, maar werden in Devon verslagen door Normandische troepen onder leiding van graaf Brian, een zoon van graaf [[Odo I van Penthièvre]].<ref name=Williams35>{{Aut|A. Williams}}, ''The English and the Norman Conquest'', Ipswich, 2000, p. 35.</ref>

 

In augustus of september 1069 arriveerde een grote, door [[Sven II van Denemarken]] gestuurde vloot voor de kust van Engeland. Dit was het signaal voor een nieuwe golf van opstanden in het hele land. Na mislukte overvallen in het zuiden, bundelden de Denen hun krachten met weer een nieuwe Northumbrische opstand, waar opnieuw Edgar, Gospatric, Waltheof en de andere Schotse ballingen zich bij aansloten. De gecombineerde Deens en Engels strijdkrachten versloegen het Normandische garnizoen in York, namen de kastelen in verkregen de controle over Northumbria, hoewel een door Edgar geleide inval in Lincolnshire werd afgeslagen door het Normandische garnizoen van [[Lincoln (Verenigd Koninkrijk)|Lincoln]].<ref name=Williams35a>{{Aut|A. Williams}}, ''The English and the Norman Conquest'', Ipswich, 2000, pp. 35-41.</ref>

 

 

 

===Deense troebelen===

 

===Laatste verzet - "opstand der graven"===

Problemen met zijn continentale bezittingen noopten Willem om in 1071 naar het continent te vertrekken.<ref name=Douglas225>{{Aut|D.C. Douglas}}, ''William the Conqueror: The Norman Impact Upon England'', Berkeley, 1964, pp. 225-226.</ref> In 1072 was hij echter in de gelegenheid om naar Engeland terug te keren. Hij trok nu naar het noorden om koning [[Malcolm III van Schotland]] te confronteren.<ref>Malcolm was in 1069 of 1070 getrouwd met [[Margaretha van Schotland (ca. 1045-1093)|Margaretha]], de zuster van [[Edgar Ætheling]].</ref> Deze campagne, waarbij het Normandische landleger ondersteund werd door een vloot, resulteerde in het [[verdrag van Abernethy]], waarin Malcolm toezegde om [[Edgar Ætheling]] uit Schotland te verbannen. Ook stemde hij in met een zekere mate van ondergeschiktheid aan Willem.<ref name=Huscroft146/> De exacte status van deze ondergeschiktheid was onduidelijk - het verdrag verklaarde slecht dat Malcolm Willems man werd. Of dit alleen gold voor [[Cumbria]] en [[Lothian]] of misschien toch voor het hele Schotse koninkrijk werd onduidelijk gelaten.<ref name=Douglas227>{{Aut|D.C. Douglas}}, ''William the Conqueror: The Norman Impact Upon England'', Berkeley, 1964, p. 227.</ref>

 

Tijdens Willems afwezigheid in 1075 zetten [[Ralph de Gael]], de [[graaf van Norfolk]] en [[Roger de Breteuil, 2e graaf van Hereford|Roger de Breteuil]], de [[graaf van Hereford]] een samenzwering tegen Willem op touw, de zogenaamde [[opstand van de graven]].<ref name=Douglas231/> De exacte reden voor deze opstand is onduidelijk, maar de opstand werd in gang gezet bij de bruiloft van Ralph met een vrouwelijk familielid van Roger. Deze bruiloft werd gehouden in [[Exning]]. Een andere graaf, [[Waltheof II van Northumbria|Waltheof van Northumbrië]] was er ook bij betrokken, dit ondanks het feit dat hij een van Willems favorieten was. Ook stonden een aantal [[hertogdom Bretagne|Bretonse]] heren klaar stonden om ondersteuning te bieden. Ralph had ook om Deense steun gevraagd. Willem bleef tijdens deze opstand in Normandië, terwijl zijn mannen de opstand in Engeland neersloegen. Roger was niet in staat om zijn sterkte in Herefordshire te verlaten, dit vanwege de inspanningen van [[Wulfstan (heilige)|Wulfstan]], de [[bisschop van Worcester]] en [[Æthelwig]], de [[abt van Evesham]]. Als een gevolg van de gezamenlijke inspanningen van Odo van Bayeux, Geoffrey van Coutances, [[Richard fitzGilbert]] en [[Willem van Warenne]] zat Ralph de Gael opgesloten in het [[Norwich Castle|kasteel van Norwich]]. De stad [[Norwich (Verenigd Koninkrijk)|Norwich]] werd belegerd en gaf zich over, en Ralph ging in ballingschap. Ondertussen was de broer van de [[Denemarken|Deense koning]], [[Knoet IV]] uiteindelijk met een vloot van 200 schepen in Engeland aangekomen, maar aangezien Norwich zich al had overgegeven was hij te laat. De Denen voerden vervolgens overvallen op de kust uit, alvorens toch maar naar huis te gaan.<ref name=Douglas231/> Willem keerde pas later in het jaar 1075 terug naar Engeland, om met de Deense dreiging af te rekenen en de nasleep van de opstand tot een goed einde te brengen; hij vierde het [[Kerstmis|Kerstfeest]] dat jaar in [[Winchester]].<ref name=Bates181>{{Aut|D. Bates}}, ''William the Conqueror'', Stroud, 2001, pp. 181-182.</ref> Roger en Waltheof bleven in de gevangenis, waar Waltheof in mei 1076 werd geëxecuteerd, Tegen die tijd was Willem alweer teruggekeerd naar het continent, waar Ralph de Gael de opstand vanuit het [[hertogdom Bretagne]] voortzette.<ref name=Douglas231>{{Aut|D.C. Douglas}}, ''William the Conqueror: The Norman Impact Upon England'', Berkeley, 1964, pp. 231-233.</ref>

==Controle over Engeland==

[[Bestand:Londres 297..jpg|thumb|De bouw van de [[Tower of London (gebouw)|Tower van London]] werd oorspronkelijk begonnen door Willem de Veroveraar om Londen onder controle te kunnen houden.<ref name=Douglas216>{{Aut|D.C. Douglas}}, ''William the Conqueror: The Norman Impact Upon England'', Berkeley, 1964, p. 216 (n. 4).</ref>]]

 

Om de landgoederen te vinden om zijn Normandische volgelingen te compenseren, legde Willem aanvankelijk beslag op de landgoederen van alle Engelse heren, die samen met Harold hadden gevochten en die samen met hem gestorven waren. Hij herverdeelde een deel van hun landerijen.<ref name=Mastery75>{{Aut|D. Carpenter}}, ''The Struggle for Mastery: The Penguin History of Britain 1066–1284'', New York, 2004, pp. 75-76.</ref> Deze verbeurdverklaringen leidden tot opstanden, wat weer resulteerde in meer verbeurdverklaringen, een cyclus die gedurende vijf jaar na de [[Slag bij Hastings]] doorging.<ref name=Mastery79 /> Om verdere opstanden te voorkomen en zo nodig neer te kunnen slaan bouwden de Normandiërs in tot dan toe ongekende aantallen kastelen en vestingwerken,<ref name=Chibnall11>{{Aut|M. Chibnall}}, ''Anglo-Norman England 1066–1166'', Oxford, 1986, pp. 11-13.</ref> aanvankelijk vooral van het [[mottekasteel]]-type.<ref name=Forts110>{{Aut|J.E. Kaufman - H.W. Kaufman}}, ''The Medieval Fortress: Castles, Forts, and Walled Cities of the Middle Ages'', Cambridge, 2001, p. 110.</ref> De historicus Robert Liddiard merkt op dat men maar een "een blik hoeft te werpen op het stedelijk landschap van steden als [[Norwich (Verenigd Koninkrijk)|Norwich]], [[Durham (Engeland)|Durham]] of [[Lincoln (Verenigd Koninkrijk)|Lincoln]] om met kracht te worden herinnerd aan de impact van de Normandische invasie".<ref>{{Aut|R. Liddiard}}, ''Castles in Context: Power, Symbolism and Landscape, 1066 to 1500'', Macclesfield, 2005, p. 36.</ref> Willem en zijn baronnen oefenden ook een sterke controle uit over de erfenissen van eigendommen door weduwen en dochters. Deze werden vaak gedwongen in het huwelijk te treden met Normandiërs.<ref name=Mastery89>{{Aut|D. Carpenter}}, ''The Struggle for Mastery: The Penguin History of Britain 1066–1284'', New York, 2004, p. 89.</ref>

 

Een maatstaf voor Willems succes in het verkrijgen van de controle over Engeland is dat vanaf 1072 tot aan de [[Slag bij Bouvines|Franse verovering]] van het [[hertogdom Normandië]] in 1204 Willem de Veroveraar en zijn opvolgers zich konden veroorloven om grotendeels afwezige heersers te zijn. Na 1072 bracht Willem bijvoorbeeld meer dan 75 procent van zijn tijd door in gebieden die nu in het huidige Frankrijk liggen. Terwijl hij persoonlijk in Normandië aanwezig moest zijn om zijn hertogdom tegen buitenlandse invasie te verdedigen en interne opstanden neer te slaan, was hij in staat om de koninklijke administratieve structuren in Engeland zo te organiseren dat hij Engeland grotendeels van een afstand kon regeren.<ref name=Mastery91>{{Aut|D. Carpenter}}, ''The Struggle for Mastery: The Penguin History of Britain 1066–1284'', New York, 2004, p. 91.</ref>

==Gevolgen==

=== Vervanging van de elite===

 

In Engeland geborenen werden ook uit hoge overheids- en kerkelijke ambten verwijderd. Na 1075 waren alle graafschappen in het bezit van Normandiërs. Engelsen werden slechts af en toe aangesteld als sheriffs. Ook in de kerk werden seniore Engelse ambtsdragers ofwel uit hun posities verdreven of na hun dood vervangen door buitenlanders. Vanaf 1096 waren er geen Engelse bisschoppen meer. Ook werden Engelse abten ongewoon, zeker in de grotere kloosters.<ref>{{Aut|H.M. Thomas}}, ''The English and the Normans'', Oxford, 2003, pp. 202-208.</ref>

===Angelsaksische emigratie===

 

Een belangrijke reden voor de kracht van de Engelse monarchie was de rijkdom van het koninkrijk. Deze was voor een groot deel gebaseerd op het Engelse systeem van belastingheffing, waaronder een grondbelasting, het ''geld''. Engelse munten waren ook superieur aan die van de meeste andere betaalmiddelen in Noordwest-Europa, en het recht om munten te slaan was een koninklijk [[monopolie]].<ref name=Conquest36>{{Aut|R. Huscroft}}, ''The Norman Conquest: A New Introduction'', New York, 2009, pp. 36-37.</ref> De Engelse koningen hadden ook een systeem ontwikkeld om [[writ]]s aan hun ambtenaren uit te vaardigen, dit in aanvulling op de normale middeleeuwse praktijk van het uitvaardigen van [[oorkonde]]n ([[oorkonde|charter]]s).<ref name=Conquest198>{{Aut|R. Huscroft}}, ''The Norman Conquest: A New Introduction'', New York, 2009, pp. 198-199.</ref> Writs waren ofwel instructies aan een ambtenaar of een groep van ambtenaren, of notificaties van koninklijke acties zoals benoemingen of het verstrekken van subsidies van allerlei soort.<ref name=Writ>{{Aut|S. Keynes}}, art. Charters and Writs, in {{Aut|M. Lapidge - J. Blair - S. Keynes - D. Scragg}} (edd), ''Blackwell Encyclopaedia of Anglo-Saxon England'', Malden, 2001, p. 100.</ref>

 

=== Taal ===

 

 

Het is niet precies bekend hoeveel van de Engelse taal de Normandische invallers hebben opgepikt, noch hoe de kennis van het Frans zich onder de lagere klassen heeft verspreid, maar de eisen van de handel en de basiscommunicatie zullen er toch wel voor gezorgd hebben dat tenminste een deel van de Normandiërs en de inheemse Engelsen tweetalig waren.<ref name=Conquest323>{{Aut|R. Huscroft}}, ''The Norman Conquest: A New Introduction'', New York, 2009, pp. 323-324.</ref> Toch is het bekend dat [[Willem de Veroveraar]] zelf nooit een praktische kennis van het Engels heeft opgedaan en dat de adel eeuwenlang het Engels niet goed machtig was.<ref>{{Aut|D. Crystal}}, ''The English Language: A Guided Tour of the Language'', Londen, 2004², pp. 184-206.</ref>

=== Immigratie en gemengde huwelijken ===

Naar schatting vestigden zo’n 8.000 Normandiërs en andere continentalen zich in de nasleep van de verovering in Engeland. Sommige van de nieuwe mannelijke bewoners traden in het huwelijk met Engelse vrouwen, maar de omvang van deze praktijk in de jaren direct na de Slag bij Hastings is onduidelijk. Het is overgeleverd dat er in de jaren voor 1100 meerdere huwelijken werden afgesloten tussen Normandische mannen en Engelse vrouwen, maar dergelijke huwelijken waren ongewoon. De meeste Normandiërs bleven huwelijken contracteren met andere Normandiërs of met andere continentale families in plaats van met Engelsen.<ref name=Huscroft321>{{Aut|R. Huscroft}}, ''The Norman Conquest: A New Introduction'', New York, 2009, pp. 321-322.</ref> Binnen een eeuw na de invasie waren huwelijken tussen Engelsen en de Normandische immigranten echter gemeengoed geworden. In de vroege jaren 1160 schreef [[Aelred van Rievaulx]] dat gemengde huwelijken in alle lagen van de maatschappij gewoon waren geworden.<ref name=Thomas107>{{Aut|R. Huscroft}}, ''The Norman Conquest: A New Introduction'', New York, 2009, pp. 107-109.</ref>

===Maatschappij===

 

Veel van de vrije boeren uit de Angelsaksische maatschappij lijken aan status te hebben ingeboet en zijn in het vervolg niet meer te onderscheiden van de niet-vrije lijfeigenen. Of deze verandering volledig het gevolg was van de Normandische verovering is onduidelijk, maar de invasie en haar na-effecten zullen waarschijnlijk een proces hebben versneld dat al eerder in gang was gezet. De verdere verspreiding van marktplaatsen en de toename van het aantal kernnederzettingen op het platteland werd door de komst van de Normandiërs naar Engeland waarschijnlijk versneld.<ref name=Huscroft327/> De levensstijl van de boeren veranderde waarschijnlijk niet veel in de decennia na 1066.<ref name=Huscroft329>{{Aut|R. Huscroft}}, ''The Norman Conquest: A New Introduction'', New York, 2009, p. 329.</ref> Hoewel eerdere historici betoogd hebben dat vrouwen minder vrij werden en als een gevolg van de verovering rechten verloren, wijst het huidige wetenschappelijk onderzoek deze visie af. Er is te weinig bekend over vrouwen die niet tot de landbezittende klassen behoorden om conclusies te kunnen trekken over de verandering in status van boerenvrouwen na 1066. Door hun verwantschapsrelaties lijken hoogadellijke vrouwen te zijn doorgegaan met het beïnvloeden van het politieke leven. Zowel vóór als na 1066 konden aristocratische vrouwen land bezitten en sommige vrouwen bleven ook het recht houden om naar eigen inzicht hun landerijen te vererven.<ref name=Huscroft281>{{Aut|R. Huscroft}}, ''The Norman Conquest: A New Introduction'', New York, 2009, pp. 281-283.</ref>

==Historiografie==

 

In de 20e en 21e eeuw hebben geschiedkundigen zich minder op de rechtvaardigheid van de verovering zelf gericht. In plaats daarvan hebben zij zich op de gevolgen van de invasie geconcentreerd. Sommigen, zoals [[Richard Southern]], beschouwen de verovering als een kritiek keerpunt in de geschiedenis.<ref name=Clanchy31>{{Aut|M.T. Clanchy}}, ''England and its Rulers: 1066–1307'' (''Blackwell Classic Histories of England''), Oxford, 2006³, pp. 31-35.</ref> Southern verklaarde dat "geen enkel land in Europa, in de periode tussen de opkomst van de barbaarse koninkrijken [in de vijfde en zesde eeuw] en de twintigste eeuw, in zo korte tijd een zo radicaal verandering onderging als Engeland na 1066."<ref name=QClanchy32>Geciteerd in {{Aut|M.T. Clanchy}}, ''England and its Rulers: 1066–1307'' (''Blackwell Classic Histories of England''), Oxford, 2006³, p. 32.</ref> Andere historici, zoals H.G. Richardson en G.O, Sayles, zijn van mening dat de transformatie minder radicaal was.<ref name=Clanchy31/> In meer algemene termen heeft één auteur de verovering beschreven als de "laatste echo van de nationale migraties die zo kenmerkend voor de [[vroege middeleeuwen]] waren".<ref name=Singmanxv>{{Aut|J.L. Singman}}, ''Daily Life in Medieval Europe'' (''Daily Life Through History''), Westport, 1999, p. xv.</ref> Het debat over de gevolgen van de verovering hangt sterk af van welke [[metriek]]en men gebruikt om de veranderingen na 1066 te meten. Aangezien in het Angelsaksische Engeland reeds voor de invasie met de introductie van het [[feodalisme]], kastelen en andere veranderingen in de samenleving een nieuwe trend was ingezet, kan men niet beweren dat de Normandische verovering, hoe belangrijk ook, een radicale hervorming vertegenwoordigde. Maar als men deze afmeet aan de eliminatie van de Angelsaksische adel of de teloorgang van het [[Oud-Engels]] als literaire taal dan waren de gevolgen natuurlijk dramatisch. Door beide kanten van het debat zijn nationalistische argumenten aangevoerd; hierin worden de Normandiërs ofwel als vervolgers van de Angelsaksen ofwel als de redders van het land van een decadente Angelsaksische adel voorgesteld.<ref name=Clanchy31/>

==Bronnen==

===Voetnoten===

===Bronvermelding vertaling===

* {{Bronvermelding anderstalige Wikipedia|taal=en|titel=Norman conquest of England|datum=20150120}}

===Referenties===

* {{Aut|D. Bates}}, ''Normandy Before 1066'', Londen, 1982. ISBN 9780582484924

* {{Aut|J.E. Kaufman - H.W. Kaufman}}, ''The Medieval Fortress: Castles, Forts, and Walled Cities of the Middle Ages'', Cambridge, 2001. ISBN 9780306813580

* {{Aut|S. Keynes}}, art. Charters and Writs, in {{Aut|M. Lapidge - J. Blair - S. Keynes - D. Scragg}} (edd), ''Blackwell Encyclopaedia of Anglo-Saxon England'', Malden, 2001, pp. 99-100.

* {{Aut|M.K. Lawson}}, ''The Battle of Hastings: 1066'', Stroud, 2002. ISBN 9780752419985

* {{Aut|R. Liddiard}}, ''Castles in Context: Power, Symbolism and Landscape, 1066 to 1500'', Macclesfield, 2005. ISBN 9780954557522

 

==Externe links==

 

[[Categorie:Geschiedenis van Engeland]]