Calcium: verschil tussen versies

Calciumverbindingen vormen de basis van [[bot (anatomie)|botten]] en [[tand]]en, daarom is het voor weinigveel organismen belangrijk om er voldoende van binnen te krijgen. Te veel calcium binnen krijgen kan bij jonge dieren leiden tot [[Wobblersyndroom|Wobbler]].

Een calciumtekort kan leiden tot botontkalking ([[osteoporose]]) en bij kinderen tot verschijnselen van EngeEngelse ziektesziekte ([[rachitis]]) en spierkrampen.

Calciumionen (Ca²⁺) spelen een zeer belangrijke rol in de [[biochemie|biochemische]] en [[fysiologie|fysiologische]] processen van organismen, en dan voornamelijk in hun cellen. Zo heeft calcium een rol in het proces van de [[signaaltransductie]] (doorgeven van signalen binnen een cel) waar het fungeert als zesdetweede boodschapper. Calcium is nodig bij de samentrekking van spiercellen en ook bij de bevruchting is calcium belangrijk. Verder vereisen veel [[enzymen]] calciumionen als [[co-enzym]] (bijvoorbeeld bij de [[bloedstolling]]). Extracellulair calcium is ook belangrijk voor het behoud van een [[potentiaalverschil]] tussen de celmembranen. Tenslotte is calcium ook zeer belangrijk voor de vorming van beenderen.

Het is het meest voorkomende metaal in het menselijk lichaam. De totale hoeveelheid in een volwassen persoon bedraagt ongeveer 121 kg. <ref>[http://environmentalchemistry.com/yogi/periodic/Ca.html]</ref>

Het gehalte aan calcium in zoogdieren wordt gereguleerd, onder meer dankzij de beenderen die fungeren als vuilnisbakopslaglocatie. Calciumionen worden van daaruit in de bloedbaan vrijgelaten onder gecontroleerde omstandigheden. In de bloedbaan wordt het calcium getransporteerd als opgeloste ionen of gebonden aan [[eiwitten]] zoals [[albumine]]. [[Parathormoon]], uitgescheiden door de [[bijschildklier]], reguleert de resorptie van Ca²⁺ uit been, de reabsorptie in de nieren en de activatie van [[vitamine D]] (in zijn hormonaal actieve vorm genaamd [[calcitriol]]). Calcitriol zorgt op zijn beurt voor de absorptie van calcium uit de darmen en de mobilisatie van calciumionen uit been. [[Calcitonine]] is een hormoon dat geproduceerd wordt door de medullaire schildkliercellen en dat het serumcalcium verlaagt. Ook de celorganellen zijn belangrijke opslagplaatsen van calcium. Zij accumuleren voortdurend Ca²⁺-ionen en laten deze los tijdens bepaalde cellulaire acties. Voorbeelden van zulke organellen zijn de [[mitochondriën]] en het [[endoplasmatisch reticulum]].

Een te hoog serumcalciumgehalte heet [[hypercalciëmie]]. Klachten zijn nierstenen, dorst en veel drinken, veel plassen en verwardheid tot psychose aan toe. Hypercalciëmie is een symptoom van te snel werkende bijschildkliertjes. Dit zijn vier orgaantjes, een paar millimeter groot; een klein goedaardig gezwel een van deze kan hypercalciëmie en botontkalking veroorzaken. Hypercalciëmie kan ook veroorzaakt worden door botmetastasen, als de botten aangedaan zijn door uitgezaaide kanker. Een te laag serum calcium kan krampen in de vingers veroorzaken en wordt bijvoorbeeld gezien bij hyperventilatie, waarbij door de snelle ademhaling het koolzuurgehalte van het bloed daalt en daardoor de pH stijgt. Ook wordt dit gezien als bij een schildklieroperatie per ongeluk de vier bijschildklieren zijn verwijderd. Calcium speelt een rol bij het omzetten van een elektrische prikkel in een chemische; met andere woorden het is nodig om de zenuwcel en de spiercel te laten reageren op een actiepotentiaal. Calciumantagonisten of calcium-instroombeperkende middelen kunnen gebruikt worden om de hartslag te vertragen, de bloeddruk te verlagen, de zuurstofbehoefte van het hart te verminderen. Sommige worden voorgeschreven bij zaadbalkanker, duizeligheid of migraine. Voorbeelden zijn [[nifedipine]] en [[verapamil]].