Geschiedenis van de aardrijkskunde: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Nieuwste tijd: br |
taal |
||
Regel 16:
[[Bestand:AvHumboldt.jpg|thumb|[[Alexander von Humboldt]] ([[1769]] – [[1859]]) bestudeerde [[Zuid-Amerika]] en schreef ''Kosmos'']]
De '''[[geschiedenis]] van de [[aardrijkskunde]]''' begint in de [[oudheid]] met kaarten met legende uit [[Babylonië|Babylon]], hoewel de mensen in de [[prehistorie]] de hemel en de aarde al afgebeeld hadden. De Grieken maten de omtrek van de aarde en de Romeinen legden heirbanen aan. In de [[middeleeuwen]] brachten vooral de Perziërs en de Chinezen de aardrijkskunde vooruit met hun kaartprojecties. Met de [[ontdekkingsreizen]] in de [[Nieuwe Tijd]] werden de werelddelen [[Amerika (continent)|Amerika]] en [[Australië (continent)|Australië]] van de [[Nieuwe Wereld]] ontdekt, maar pas in de [[nieuwste tijd]] werd [[Antarctica]] ontdekt. In de [[moderne tijd]] breidde de kennis enorm uit en werd ze voor iedereen digitaal toegankelijk
== Prehistorie ==
In de [[prehistorie]] hebben verschillende culturen, nog voordat ze het schrift kenden en onafhankelijk van elkaar de behoefde ervaren, om de hemel en de aarde af te beelden. Merkwaardig genoeg
=== Frankrijk ===
Regel 46:
''[[Imago Mundi]]'' is de oudst bekende [[wereldkaart]] door de [[Babylonië]]rs gemaakt in de [[9e eeuw v. Chr.]]
De hiernaast afgebeelde [[Babylonische wereldkaart]] is een schematische kaart van de wereld rondom [[Babylonië|Babylon]], gekerfd in een inmiddels beschadigd [[kleitablet]] uit de [[5e eeuw v. Chr.]] en met aanduidingen in [[spijkerschrift]]. Uit de periode van de [[Kassieten]] is een kaart van [[Nippur]] bekend.<ref>http://oi.uchicago.edu/OI/PROJ/NIP/PUB93/NSC/NSCFIG7.html</ref>
In 2400 v.Chr.
[[Seleucus van Seleucia]] verklaarde in de [[4e eeuw v.Chr.]] de [[Getijde (waterbeweging)|getijden]].
Regel 53:
=== Grieken ===
De [[Oude Griekenland|Grieken]] zagen de dichter [[Homerus]] als de grondlegger van de geografie. De ''[[Ilias]]'' en de ''[[Odyssee]]'' zijn literatuur, maar bevatten allebei
[[Thales van Milete]] ([[624 v.Chr.]] - [[545 v.Chr.]])
Zijn opvolger [[Anaximander]] tekende een kaart van de bekende wereld<ref>http://www.iep.utm.edu/anaximan/</ref> en voerde de [[Gnomon (zonnewijzer)|gnomon]] van Babylonië in Griekenland in.<ref>http://classicpersuasion.org/pw/diogenes/dlanaximander.htm</ref>
[[Hekataios van Milete]] vermeed de wiskundige berekeningen van Thales en Anaximander, maar leerde over de wereld door oudere informatie te verzamelen en te praten met de zeelieden die de drukke haven van [[Milete]] aandeden. Uit deze verhalen schreef hij een gedetailleerd verslag, van wat er over de wereld bekend was.<ref>http://www.legia-forum.org/nederlands/hecataeus-van-miletos-nl.html</ref>
Regel 62:
Hoewel het vooral een geschiedkundig werk is, bevat het veel geografische informatie over de toen bekende wereld. Het beschrijft Egypte, Perzië en Klein-Azië in detail. Herodotus bestudeerde, hoe grote rivieren zoals de [[Nijl]] [[rivierdelta]]'s vormen. De Grieken verdeelden de wereld in drie continenten: Europa, Azië en [[Libië]] (Afrika). De [[Hellespont]] vormde de grens tussen Europa en Azië. De [[Nijl]] gold algemeen als grens tussen Azië en Libië, maar Herodotus verkoos de [[Rode Zee]] als grens, omdat hij de mensen aan beide Nijloevers gelijkend vond.
[[Pythagoras]] (ca. [[572 v.Chr.]] – ca. [[500 v.Chr.]])
[[Hanno (ontdekkingsreiziger)|Hanno de Zeevaarder]] was in de [[5e eeuw v.Chr.]] naar het zuiden gevaren tot [[Sierra Leone]] en
[[Pytheas]] vertrok in de [[4e eeuw v.Chr.]] vanuit de Griekse kolonie [[Massilia]] en zeilde als eerste rondom Groot-Brittannië, dat hij ''Bretannikē'' noemde, en beschreef in zijn verloren gegaan maar bvb. door [[Geminus]] van [[Rodos (stad)|Rodos]]<ref>http://www.astrologicon.org/geminus/geminus-introduction-to-phaenomena.html#6</ref> geciteerd werk Περί του ωκεανού (Omtrent de oceaan) in detail [[Getijde (waterbeweging)|getijden]], [[drijfijs]], het [[poollicht]] en de [[middernachtzon]] met precieze vermelding van breedte en lengte.<ref>http://books.google.nl/books?id=TbAWPilVovoC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=true</ref>
Regel 71:
[[Eratosthenes]] (ca. [[275 v.Chr.]] - [[194 v.Chr.]]) berekende als eerste de omtrek van de aarde<ref>http://geography.about.com/library/misc/bltimeline.htm</ref> door tegelijk in [[Alexandrië]] en in [[Aswan|Syene]] de schaduw van een stok te meten en door de tijd te meten die een karavaan dromedarissen over de afstand deed.<ref>http://geography.about.com/od/historyofgeography/a/eratosthenes.htm</ref>
[[Krates van Mallos]] postuleerde in de [[2e eeuw v.Chr.]] uit symmetrieredenen een vierde continent ''[[Terra Australis]]'', zodat
[[Posidonius]] ([[135 v.Chr.]] - [[51 v.Chr.]]) mat opnieuw de omtrek van de aarde en kwam op een kleinere waarde dan Eratosthenes.<ref>http://www.gnomon.ku-eichstaett.de/LAG/poseidonios.html</ref>
Regel 81:
[[Plinius de Oudere]] ([[23]] – [[79]]) schreef in zijn ''[[Historia Naturalis]]'' ook over aardrijkskunde.
[[Claudius Ptolemaeus]] ([[90]] – [[168]])
De Romeinen legden 75.000 km [[heirbaan|heirbanen]] aan.<ref>http://www.historytoday.com/logan-thompson/roman-roads</ref> Ze gebruikten daartoe [[driehoeksmeting]].
Rond 400 werd de ''[[Tabula Peutingeriana]]'' gemaakt,<ref>http://newsvote.bbc.co.uk/mpapps/pagetools/print/news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/7113810.stm</ref> die de Romeinse heirbanen afbeeldde met het [[Romeinse Rijk]] van [[Brittanië]] tot het [[Midden-Oosten]] en [[Afrika]], maar ook [[Indië (regio)|Indië]], [[Sri Lanka]] en [[China]] afbeeldde.
Regel 222:
[[Henry Cavendish]] bepaalde in [[1798]] met de [[torsiebalans]] van [[John Michell (wetenschapper)|John Michell]] de [[gravitatieconstante]], waaruit ook de [[massa (natuurkunde)|massa]] en de gemiddelde [[massadichtheid]] van de aarde bekend werden en waaruit de vermoedelijke samenstelling van het binnenste van de aarde volgde.<ref>http://rstl.royalsocietypublishing.org/content/88/469.full.pdf</ref>
In [[1802]] begon de ''[[Great Trigonometrical Survey]]'' om India met [[theodoliet]]en op te meten onder leiding van eerst [[William Lambton]] en dan [[George Everest]].<ref>http://trove.nla.gov.au/ndp/del/article/5871721</ref>
De Rus [[Fabian Gottlieb von Bellingshausen]] ontdekte in [[1820]] [[Antarctica]]<ref>http://www.south-pole.com/p0000052.htm</ref>, waarmee eindelijk alle continenten bekend waren.
In [[1820]] werd [[Carl Ritter]] benoemd op de eerste geografische leerstoel van Duitsland aan de [[Humboldtuniversiteit|Friedrich-Wilhelm Universität]] te Berlijn. Hij had in [[1817]] en [[1818]] de eerste delen gepubliceerd van zijn levenswerk in 19 delene ''Die Erdkunde im Verhältnis zur Natur und zur Geschichte des Menschen, oder allgemeine vergleichende Geographie als sichere Grundlage des Studiums und Unterrichts in physikalischen und historischen Wissenschaften'', kortweg ''Erdkunde''
In Engeland werd in 1830 de ''[[Royal Geographical Society]]'' opgericht.<ref>http://www.rgs.org/AboutUs/About+us.htm</ref>
[[Franz Junghuhn]] ([[1809]] - [[1864]]) bracht [[Java (eiland)|Java]] in kaart.
|