Wikipedia

Mongolië: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Kaitowhynot (overleg | bijdragen)
3 bewerkingen
k Wijzigingen door Kaitowhynot (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Dexbot
Regel 32:
 
== Geschiedenis ==
=== Onafhankelijkheid ===
n de jaren 1200 van de Derde Era (III) sloten de Koningen van Gondor een bondgenootschap met de Noordmannen van Rhovanion die ook verbonden waren aan de Drie Huizen van de Edain van de Eerste Era.
Op 1 december 1911 verklaarde een onafhankelijke regering van [[Buiten-Mongolië]] het land autonoom van het revolutionaire [[Republiek China (1911-1928)|China]], maar deze autonomieverklaring werd niet door China erkend. Toen een Mongoolse delegatie het echter voor elkaar kreeg om Mongolië onder Russische bescherming te plaatsen (1912) zag de Chinese regering ervan af om Mongolië opnieuw te annexeren. Direct na de onafhankelijkheid werd de ''Bogd Haan'' (een [[tulku]]) [[Jebtsundamba]] ''koetoektoe'' (priester-koning) van Mongolië. In 1913 sloot het land een [[verdrag van Urga|verdrag]] met [[Tibetaanse Autonome Regio|Tibet]] inzake wederzijdse steun.
 
Tijdens de [[Eerste Wereldoorlog]] trachtte de Chinese generaal Soe (bijgenaamd 'Kleine Soe' vanwege zijn kleine gestalte) tevergeefs om Mongolië weer onder Chinees gezag te brengen. Een groep pro-Russische jonge Mongolen, onder leiding van [[Chorloogijn Tsjoibalsan|Tsjoibalsan]], wisten Soe en zijn mannen in 1919 uit Mongolië te verdrijven.
De Eerste Lijn der Koningen Edit
In het jaar 2509 III riep de stadhouder van Gondor, Cirion, een stam van de Noordmannen, de Éothéod, om hulp. De heer van de Éothéod, Eorl de Jonge, luisterde naar deze oproep en samen met de Gondorianen versloegen ze in de Slag om het Veld van Celebrant de Wagenrijders en de Orks van Mordor op het Veld van Celebrant. Als dank hiervoor gaf de stadhouder de Éothéod de velden van Calendhorn. De koning van het volk, Eorl de Jonge, nam dit dankbaar aan en liet zijn volk hier wonen. Hierna zweerde hij ook de Eed van Eorl de Jonge, hij en zijn erfgenamen zouden Gondor altijd te hulp schieten als het er om vroeg.
 
Op 4 februari 1921 viel Mongolië in handen van een Baltische aristocraat: baron [[Roman von Ungern-Sternberg]]. Generaal Von Ungern, die meende een reïncarnatie te zijn van een lamaïstisch heerser, trad op als dictator en verdreef koetoektoe Jebtsundamba. Op 1 maart 1921 stichtten jonge revolutionaire Mongolen in het Russische [[Kjachta]], nabij de Mongoolse grens de ''[[Mongoolse Volkspartij]]''. De oprichters, [[Zamcarano]], [[Chorloogijn Tsjoibalsan|Tsjoibalsan]], [[Horloogyin Dandzan|Dandzan]] en [[Soeche Bator Damdin|Soeche Bator]], streefden naar een pan-Mongoolse staat (dat wil zeggen hereniging met de Mongoolse gebieden die in Sovjet-Rusland en China lagen), naar socialisme en nationalisme.
In de regeerperiode van Helm Hamerhand kwam een Donkerlander, die claimde dat hij van Koning Fréawine afstamde, naar Edoras en kwam in de raad van de Koning. Op een dag in het jaar 2758 ging de Donkerlander, genaamd Freca, met vele van zijn mannen naar Edoras. Hier eiste hij dat zijn zoon, Wulf, ulf met de dochter van Helm zou trouwen. Dit wilde Helm niet en Freca beledigde hem. Na de vegadering gingen de twee mannen over de velden wandelen en Helm gaf de Donkerlander een klap met zijn vuist. Freca viel bewusteloos neer en stierf kort daarna.
 
Met behulp van het Russische [[Rode Leger (Sovjet-Unie)|Rode Leger]] wisten zij in juli 1921 een einde te maken aan de bezetting van Mongolië door de [[Witten (leger)|Witte Legers]] van Ungern-Sternberg. De koetoektoe Jebtsundamba werd in zijn waardigheid hersteld, hoewel zijn macht drastisch werd ingeperkt. Held van de nieuwe staat was de stenograaf Soeche Bator, één der oprichters van de '' Mongoolse Volkspartij'', en tevens één van haar bestuurders. De Mongoolse Volkspartij werd de belangrijkste factor in de samenleving. In 1923 overleed de nationale held, Soeche Bator, op dertigjarige leeftijd. De revolutionairen van de Mongoolse Volkspartij doopten de hoofdstad ''Urga'' (Oerga) om in ''Ulaanbaatar'' (Oelan Bator), wat 'Rode held' betekent.
In het jaar 2758 werd Rohan bestormd door Donkerlanders en de koning, Helm Hammerhand, zocht toen toevlucht in het beroemde Helmsdiepte. De Donkerlanders hadden de hulp van de Kappers van Umbar die bij de Voorden van de Isen geland waren. Zijn zoon Haleth bleef in Edoras en verdedigde het. Hij stierf voor de poorten van Medasuld. Hierna brak de Koude Winter aan en er was maar weinig voedsel in Helmsdiepte en op een dag probeerde Háma, zoon van Helm, tegen de wil van Helm uit de belegering te breken. Het mislukte en hij stierf met vele andere. Helm werd hierna wreed en grimig door zijn verdriet en zijn honger. Vanuit de grote vesting van Helmsdiepte had hij vele geslaagde uitvallen. In een van zijn uitvallen vroor hij dood. Na een jaar kwamen de versterkingen uit Gondor en Dunharg, dit was echter al te laat voor Helm.
 
=== Volksrepubliek Mongolië ===
De eerste lijn der koningen hield het 249 jaar vol, totdat de beroemde Helm Hammerhand, stierf. Hij had geen zoons meer, ze waren allebei vermoord door de Donkerlanders, en zijn neef Fréaláf Hildeson begon de tweede lijn der koningen, wat het vol zou houden tot het einde van III.
Op 20 mei 1924 overleed de koetoektoe Jebtsundamba en werd de '[[Volksrepubliek Mongolië]]' uitgeroepen. De naam van de Mongoolse Volkspartij werd veranderd in ''Mongoolse Revolutionaire Volkspartij'' (MRVP; Mongoolse afk. MAKN), die een duidelijk links en socialistisch programma aannam, hoewel nog niet [[marxisme|marxistisch]]. De voorzitter van de ''Grote Staatshural'' (parlement) werd het staatshoofd van het land. In de loop van de jaren dertig werden Sovjet-kritische en niet-communistische elementen in de MRVP uitgerangeerd.
 
In 1935 verklaarde [[Peljidiyn Gendoen|Gendoen]], een oud-premier en lid van de MRVP, dat het sovjet-economische systeem ([[Centraal geleide economie|plan-economie]]) niet geschikt was voor Mongolië. Dit leidde tot zijn val en in 1937 werd hij terechtgesteld. De partij en de staat werden gezuiverd. Dit ging gepaard met de opkomst van maarschalk [[Chorloogijn Tsjoibalsan]], een keiharde [[stalinisme|stalinist]]. Tsjoibalsan en diens aanhangers vernietigden een groot deel van de kloosters van het lamaïsme en maakte het gelovigen moeilijk om hun geloof te praktiseren. Daarnaast verdwenen veel monniken en nonnen in gevangenkampen. Ook intellectuelen werden gevangengezet en hard aangepakt. Vanaf halverwege de jaren dertig werd de landbouw gecollectiviseerd en werd het de nomaden dusdanig moeilijk gemaakt, dat zij niet meer konden rondtrekken door het land. Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] vocht Mongolië aan de kant van de Sovjet-Unie.
De Tweede Lijn der Koningen Edit
Kort na deze gebeurtenis nam Saruman Isengard van Gondor over. Saruman werd met beide armen verwelkomd, en zijn hulp en macht zorgde ervoor dat Rohan kon herstellen van de invasie van de Donkerlanders.
 
In 1939 vond er een grensconflict plaats tussen het Mongoolse Leger en de Japanners (die de Mongoolse grens waren genaderd tijdens hun veldtocht tegen [[Kwomintang-China|China]]). De Mongolen werden bijgestaan door Russische troepen onder bevel van maarschalk [[Georgi Zjoekov (generaal)|Zjoekov]]. Dit korte gevecht leidde tot een zege voor het Mongoolse Leger (dat ten opzichte van het inwonertal vrij groot was). Op 9 augustus 1945 erkende China de onafhankelijkheid van Buiten-Mongolië, waardoor de spanningen met dat land afnamen.
Oorlog tegen de Aardmannen Edit
In de regeerperiode van Brytta Léofa, zoon van Fréaláf Hilderson, krijgt Rohan met een nieuwe vijand te maken. Want in de Oorlog tussen de Dwergen en de Aardmannen waren er vele van de Aardmannen uit de Nevelbergen, een soort van de Orks, ontsnapt. Een groot deel was naar de Witte Bergen gevlucht en terroriseerde Rohan. Brytta begon een oorlog tegen deze Aardmannen, die veel succesvoller was dan de oorlog met de Donkerlanders. Er werd gedacht dat alle aardmannen gedood waren toen Brytta stierf. Maar dit bleek niet zo te zijn toen zijn zoon, Walda, gedood werd door een Aardman bij Dunharg. Folca zweerde dat hij nooit meer zou jagen, hij was gek op jagen, voor alle orks uit Rohan waren verdreven. Na dertien jaar was het hem eindelijk gelukt en was er geen orks, of aardman, meer in zijn land. Folca reed geleek naar het Firien Woud om te gaan jagen. Het eerste beest dat hij zag was een beer dat hij wilde doden. Het lukte hem, maar hij stierf aan zijn wonden.
 
Tsjoibalsan, vanaf 1939 minister-president van het land, overleed in 1952. Zijn opvolger [[Tsedenbal]] voerde een gematigder beleid en er kwam langzaam maar zeker een einde aan het [[stalinisme]]. [[Sühbaataryn Yanjmaa|Sühbaataryn]], de weduwe van Soeche Bator, was van 1952 tot 1954 voorzitster van het presidium van de ''Grote Staatshural'' (= staatshoofd). In 1958 werd Tsedenbal secretaris-generaal van de MRVP. Tijdens het conflict tussen China en de Sovjet-Unie koos Mongolië voor de laatste, wat weer leidde tot spanningen tussen China en Mongolië. Veel keus had Mongolië ook niet: het was volledig (economisch) afhankelijk van de Sovjet-Unie.
De Oorlog om de Ring Edit
In 3014 III begon Saruman Théoden, de Koning van Rohan, te verzwakken. Saruman was inmiddels vervallen tot de duisternis. Hiervoor nam hij een man uit Rohan in dienst, genaamd Gríma Slangtong, om zijn adviseur te worden. In plaats van hem goed advies te geven vergiftigde hij hem en verzwakte hem zodat Saruman het land kon overnemen.
 
Vanaf de jaren zestig werd de Mongoolse cultuur weer opgewaardeerd en werd de rijke historie van het land opnieuw bestudeerd door geleerden, nadat het historisch onderzoek sinds het einde van de jaren twintig stil was gelegd. Op 11 juni 1974 ruilde Tsedenbal het eerste ministerschap voor het voorzitterschap van het presidium van de ''Grote Staatshural''. Hoewel Tsedenbal in [[1982]] werd herkozen als secretaris-generaal van de partij, werd hij in 1984 afgezet door een groep gematigde communisten onder leiding van [[Jambyn Batmönh]]. Tsedenbal werd ook afgezet als staatshoofd. Batmönth werd zowel voorzitter van de ''Grote Staatshural'' als secretaris-generaal van de MRVP.
De Eerste Slag om de Voorde van de Isen
 
=== Democratische revolutie en recente geschiedenis ===
In het einde van het jaar 3019 III had Saruman zijn voorbereidingen getroffen en viel vanuit Isengard Rohan aan. De Eerste Slag om de Voorde van de Isen werd gewonnen door de Rohirrim. Rohan had echter vele manschappen verloren, waaronder Théodred, zoon van Théoden. Hij werd geveld door orks. Rohan was nu leiderloos: Théoden was verzwakt, Théodred gesneuveld.
Na [[Michail Gorbatsjov]]s opkomst in het [[Kremlin van Moskou|Kremlin]] en diens [[perestrojka]] trachtte de staatsleiding in Mongolië om meer democratisering in te voeren. In 1989 werd Mongolië officieel een meerpartijenstaat.
 
In maart 1990 werd [[Gombojavyn Ochirbat]] partijleider van de MRVP en voorzitter van het presidium van de ''Grote Staatshural''. Deze laatste functie werd echter vervangen door die van president. 'volksrepubliek' in de landsnaam van Mongolië werd vervangen door 'republiek'. Bij de verkiezingen bleef de MRVP de grootste partij. Van 1996 tot 2000 was dat de MNDP (Mongoolse Nationaal Democratische Partij).
De Tweede Slag om de Voorde van de Isen en de Genezing van Théoden
 
In 1997 werd [[Natsagiyn Bagabandi]] (MRVP) president van Mongolië. De nieuwe leider van de MRVP werd [[Nambarin Enkhbayar]], die een groot hervormingsproces uitvoerde wat uiteindelijk leidde tot lidmaatschap van de [[Socialistische Internationale (1951)|Socialistische Internationale]]. In 2000 won de MRVP 72 van de 76 de zetels in de Grote Staatshural, en minimaliseerde aldus de oppositie. Dit kon gebeuren met slechts 55 procent van de stemming door het kiesmannenstelsel waarbij elk gebied een kandidaat voor het parlement aanlevert. In 2004 werden de verhoudingen weer gelijk getrokken, waardoor voor het eerst een coalitieregering Mongolië ging besturen. Al snel waren er echter strubbelingen in de Democratische alliantie, die in januari 2005 uit elkaar viel. De regering blijft echter vooralsnog doorregeren.
Een paar dagen later vond de Tweede Slag om de Voorde van de Isen plaats. In deze slag verloren de Rohirim de voorde en trokken zich terug naar Edoras, Helmsdiepte, Dunharg en Oost-Rohan. Kort hierna kwamen Gandalf, Aragorn, Legolas en Gimli naar Edoras. Gandalf bevrijde Théoden aan de betovering van Saruman en Gríma Wormtong. De vrouwen en kinderen werden naar Dunharg gestuurd en het leger reed naar de Voorde van de Isen, dit keer ging Théoden ook mee.
 
De Slag om de Hornburg
 
De overmacht van Saruman's leger was echter te groot en ze vluchtte naar Helmsdiepte. Gandalf verliet hun om meer soldaten te halen. In Helmsdiepte zelf bleken de zaken niet veel beter. De soldaten daar waren te oud of te jong. Maar met de verzamelde troepen van Helmsdiepte en Edoras hadden ze nog een kans. In de avond belegerde de troepen van Saruman de muren van Helmsdiepte. Na een zware belegering werd de muur opgeblazen en werd de Hornburg, het fort van Helmsdiepte, aangevallen. Maar opdat moment arriveerde de Rohirim uit de Westfold en West-Mark met Gandalf en Erkenbrand, ook de Huorns van Fangorn waren gekomen. De soldaten van Saruman waren verpletterd.
 
De Slag om de Velden van de Pelennor Terwijl de Rohirim zich tegen Saruman verdedigd hadden waren de Enten van Fangorn naar Isengard getrokken om wraak te nemen op de Tovenaar. Saruman zat opgesloten in zijn toren maar Mordor was Gondor binnen gevallen. Dit zou vallen als het niet snel hulp zou krijgen. Théoden verzamelde alle troepen uit Rohan en reed er naar toe. Voor Minas Tirith werd de Slag om de Velden van de Pelennor gevoerd. Théoden werd vermoord door de Tovenaar-Koning, die daarna zelf werd gedood door Éowyn en Merijn, en zijn neef Éomer volgde hem op. Samen met de nieuwe soldaten van Lebennin, de Zwanenridders en de Soldaten van Minas Tirith wonen ze de slag.
 
De Mensen van het Westen en de slag om Morannon
 
De overgebleven soldaten van Rohan en Gondor vormde samen met de Dúnedain-Dolers de Mensen van het Westen. Samen marcheerde ze naar de Zwarte Poort om Frodo de tijd te geven de Ene Ring te vernietigen. Toen alle hoop verloren leek lukte het Frodo eindelijk om zijn opdracht te voltooien. Sauron, de Zwarte Heer van Mordor, was verslagen en het Bondgenootschap van Rohan en Gondor werd vernieuwd.
 
Zie voor meer informatie over de Oorlog om de Ring: De Oorlog om de Ring.
 
De Derde Lijn der Koningen Edit
Éomer werd tot de koning van Rohan gekroond en de Derde Lijn begon. In de Vierde Era heerste er vrede in Midden-Aarde en werd alles herbouwd. De Oosterlingen van Rhûn en de Haradrim van Haradwaïth werden naar hun landen verdreven. Éomer en zij
 
== Geografie ==
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Mongolië"