[[Bestand:Dorische orde II.jpg|thumb|Detaillering hoofdgestel Griekse tempel in Dorische orde]] ▼Een '''lijst''' is een uitspringende strook of rand, meestal voorzien van een profilering. Wanneer er geen profilering aanwezig is spreken we van een [[Band (bouwkundig)|band]] of anders gezegd een band is een lijst zonder een profilering.
Een '''kroonlijst''' of '''deklijst''' is deeen bovenstehorizontale geprofileerdeband rand vanaan een [[hoofdgestel]] zoals ze oorspronkelijk voorkomt in de griekse- en romeinsebouwkunst. Een kroonlijst isbouwwerk, meestal uitspringend en geprofileerd of van versieringen voorzien. ▼Aan een gebouw zijn diverse lijsten en banden te ontdekken, deze lijsten of banden zijn er als regel voor verfraaiing, als overgang tussen twee verschillende materialen of als beeindiging of bekroning van een elementof tussen twee verchillende vlakken, denk aan een gevel en een dakvlak.
== = Kroonlijst in algemene zin === ▼In het kort beschreven passeren alphabethisch diverse lijsten de revue.
In brede zin is een kroonlijst een geprofileerde of versierde lijst aan de bovenzijde van een muur of ander belangrijk gebouwonderdeel, bijvoorbeeld een raam of portiek. <ref>[https://www.joostdevree.nl/bouwkunde2/begrippen_d_da_di.htm Bouwkundebegrippen]</ref>▼
== = Kroonlijst in de klassieke bouwkunst === ▼== Cordon ==
Een '''cordon''', het franse woord voor koord of band, is een uitspringende lijst aan een gevel. Een dergelijke lijst wordt wel gebruikt om de verdiepingen te markeren, soms worden ze ook gebruikt om de dorpels te verlengen. Door de schaduwwerking van de lijst wordt de horizontale geleding van een gevel benadrukt. In de romaanse bouwperiode werden deze lijsten als getande banden uitgevoerd.
== Daklijst ==
Een '''daklijst''' is een lijst bovenaan een muur en aan de dakvoet van een dak, meestal van hout of steen gemaakt. Een daklijst steekt vaak iets uit en kan rijk gedecoreerd en geprofileerd zijn. Ook de plank die de zijkant van een overstekend plat dak afsluit wordt daklijst genoemd.
Bij een molen worden de balken waarop de spantbenen van de kap rusten daklijst genoemd.
== Kroonlijst ==
▲Een '''kroonlijst''' of '''deklijst''' is de bovenste geprofileerde rand van een [[hoofdgestel]] zoals ze oorspronkelijk voorkomt in de griekse- en romeinsebouwkunst. Een kroonlijst is meestal uitspringend en geprofileerd of van versieringen voorzien.
▲=== Kroonlijst in algemene zin ===
▲In brede zin is een kroonlijst een geprofileerde of versierde lijst aan de bovenzijde van een muur of ander belangrijk gebouwonderdeel, bijvoorbeeld een raam of portiek.<ref>[https://www.joostdevree.nl/bouwkunde2/begrippen_d_da_di.htm Bouwkundebegrippen]</ref>
▲=== Kroonlijst in de klassieke bouwkunst ===
In de [[klassieke bouwkunst]] vormt de kroonlijst de bekroning van het [[hoofdgestel]]. Onder de kroonlijst rekent men gewoonlijk zowel het [[geison]] of corona alsook de afsluitende [[cimaas|gootlijst]] of sima. Omdat het Latijnse ''corona'' ook letterlijk met kroonlijst kan worden vertaald, kan de term kroonlijst soms verwarring opleveren.
Bestand:Polk County Courthouse (Nebraska) 3.jpg
</gallery>
== Waterlijst ==
Een '''waterlijst''' is een uitspringende rand met een hellend bovenvlak (afzaat), waarlangs het hemelwater wordt afgevoerd. De lijst is aan de onderkant voorzien van een waterhol om te voorkomen dat het aflopende water op de gevel terecht komt.
Een waterlijst bestaat meestal uit horizontale bakstenen of natuurstenen blokken die met een overstek op of in een muur van een gebouw of bouwwerk zijn aangebracht.
Een waterlijst kan ook van metaal zoals aluminium of gemoffeld staal zijn gemaakt. Vooral als de muur van het bouwwerk op een bepaalde hoogte iets inspringt is het aanbrengen van een waterlijst van belang.
== Windveer ==
[[Afbeelding:Cattenbroek Helena 1862.JPG|thumb|left|Boerderij met windveer]]
Een '''windveer''' is (vaak) een houten lijst, aangebracht langs een schuin dakvlak, die ervoor zorgt dat wind en regen niet onder de dakbedekking kunnen komen, ongeacht of deze uit riet dan wel uit dakpannen bestaat. Een windveer hoeft niet te worden aangebracht als de gevel boven het dak uitsteekt. Een pannendak kan op twee manieren aansluiten op een windveer; met gevelpannen die over de veer grijpen of met een veholen gootje achter de windveer die onder de pannen loopt met een opstaand kantje en over de veer grijpt met een platte of ronde kraal.
▲[[Bestand:Dorische orde II.jpg|thumb|Detaillering hoofdgestel Griekse tempel in Dorische orde]]
De windveer bevindt zich gewoonlijk onder het [[waterbord]] en kan bestaan uit een eenvoudige plank die de daklijst volgt.
Omdat de windveer erg opvalt wordt ze vaak heel mooi afgewerkt. Bij middeleeuwse houten huizen was ze dikwijls geschulpt, maar veel geraffineerder vormen zijn later in zwang geraakt. Bij 19e-eeuwse openbare gebouwen ziet men vaak zeer opvallend gesneden windveren, waaraan een [[sierspant]] met [[ajourwerk]] is toegevoegd. Men spreekt dan van [[chaletstijl]].
Bij Zaanse houten huizen is de windveer soms afgewerkt met golvende of druipende motieven.
{{Navigatie Griekse tempelbouw}}
{{Commonscat|Cornices}}
{{Appendix|2=
* {{Aut|E. J. Haslinghuis & H. Janse}}, ''Bouwkundige termen: Verklarend woordenboek van de westerse architectuur- en bouwhistorie''. Primavera Pers, 2005.
* {{Aut|M. Stokroos}}, Alles wat je altijd al wilde weten over monumenten en bouwstijlen. TOTH, 2006.
-------
;Referentie
{{References}}
}}
[[Categorie:Architectuur]]
[[Categorie:Oud-Griekse architectuur]]
| 