|
===Fabricage===
Het wordt in de gewenste vorm onder hoge druk geperst uit een mengsel van 92 % [[zand]], ca. 7 % [[ongebluste kalk]] en 1% water. De zo gevormde stenen, blokken of elementen (vormelingen) worden op een geheel stalen traversewagen gestapeld en in een autoclaaf geplaatst. Dit is een grote, liggende cilindervormige stoom/hardingsketel, die afgesloten kan worden.
De ketel wordt [[vacuüm]] gezogen en in plaats van lucht wordt er stoom in gelaten, bijvoorbeeld 8 tot 12 uur lang met een druk van 10 tot 12 atmosfeer en een temperatuur van 180 tot 200 °C. De tijdsduur en de druk zijn afhankelijk van het volume van de te verharden producten. Er treedt een [[chemische reactie]] op tussen de ongebluste kalk en het oppervlak van de zandkorrels. Het zo ontstane [[calciumhydrosilicaat]] zorgt ervoor dat de zandkorrels stevig aan elkaar hechten. Het zand neemt dus actief deel aan de verharding. Bij bijvoorbeeld metsel[[mortel (betontype)|specie]] en [[beton]] is zand slechts een [[vulmiddel]]. De [[dichtheid (natuurkunde)|dichtheid]] bedraagt ca. 1750 kg/m³ en door toevoeging van gemalen basalt kan de dichtheid worden verhoogd naar ruim 2200 kg/m³. De elementen worden dan hoogbouw- of massa-elementen genoemd.
===Producten===
Voor metselstenen bestaan er
* [[Waalformaat|Waal-]], [[Amstelformaat|Amstel-]] en [[Maasformaat]] (resp. 52, 72 en 82 mm hoog; muurdikte 102 mm en streklengte 214 mm)
*Metsel-, lijm- en vellingblokken voor muren, dik 67, 100, 120, 150 en 214 mm. (aangeduid als M, L of V blokken, bv M150, L100 of V100)
*Elementen voor de muurdiktes van 67, 100, 120, 150, 175, 200, 214, 240, 250 en 300 mm
De eerste Nederlandse kalkzandsteenfabriek was de ''Twentsche Kalkzandsteenfabriek'' te [[Oldenzaal]], uit [[1898]]. Tussen 1900 en 1945 verschenen er vijftien fabrieken, die niet alle een lange levensduur beschoren waren. In [[1903]] werd ''Loevestein'' te [[Vuren (dorp)|Vuren]] opgericht, in [[1904]] ''Arnoud'' te [[Hillegom]] , in [[1905]] ''Albino'' in [[Hoogersmilde]], en in [[1906]] ''Alba'' in [[Beekbergen]].
Aan het Begin van de 20e eeuw werd de ''Vereeniging van Nederlandsche Kalkzandsteenfabrikanten'' (VNK) opgericht, tegenwoordig ''Vereniging Nederlands Kalkzandsteenplatform'' geheten. <ref>[http://www.vnk.nl Vereniging Nederlands Kalkzandsteenplatform]</ref> In [[1947]] werd het ''Centraal Verkoopkantoor voor de Kalkzandsteenindustrie'' (CVK) gestart, dat in [[2003]] weer werd opgeheven. In [[1960]] werd een eigen laboratorium geopend dat in [[1966]] ''Stichting Research Centrum Kalkzandsteenindustrie'' (RCK) ging heten. In [[1963]] waren er 19 fabrieken bij het CVK aangesloten, die gezamenlijk 1,14 miljard stenen produceerden. Geleidelijk nam het aantal fabrieken af door overnames en fusies. Hierbij kwamen de fabrieken in handen van een drietal concerns: [[Calduran]], [[Silka]] (Xella) en [[MAKZ kalkzandsteen BV]].
Kalkzandsteenfabrieken staan in [[Kloosterhaar]] (Calduran Anker, gestart 1960), [[Hillegom]] (Xella Van Herwaarden, 1904), [[Hoogersmilde]] (Calduran Roelfsema Albino, 1905), [[Koningsbosch]] (Xella De Hazelaar), [[Huizen]] (Xella Kalkzandsteenfabriek Rijsbergen), [[Liessel]] (Xella Hoogdonk), [[Harderwijk (Gelderland)|Harderwijk]] (Calduran Harderwijk) en [[Oosterhout (Noord-Brabant)|Oosterhout]] (NBr) (MAKZ kalkzandsteen BV in 2006 gestart).
== Natuursteen ==
Volgens de '''[[petrologie]]''' is kalkzandsteen ook de benaming voor een sterk [[kalk]]houdende [[zandsteen]].<ref>[[Microsoft Encarta|Encarta Encyclopedie]], 1993-2002</ref> Om verwarring met geperste metselstenen te voorkomen, wordt vaak de term "zandige (of zandhoudende) kalksteen" gebruikt, maar afgaande op het percentage kwarts zou men soms beter de term "kalkhoudende zandsteen" kunnen gebruiken. <ref> Over '''zandige kalksteen''': "''In de praktijk (vooral buiten Nederland) wordt ook gesproken van kalkzandsteen. Omdat dit verwarring kan veroorzaken (kalkzandsteen is immers ook de benaming van een kunststeen), is hier gekozen voor de term ´zandige kalksteen´. In het geval van de Gobertange of de Balegemse steen kan inderdaad ook geologisch van een zandige kalksteen worden gesproken. In het geval van de Baumberger kalksteen is deze keuze niet geheel terecht, doordat in sommige variëteiten het hoofdbestanddeel kwarts is. In Duitsland wordt dan ook meestal van Baumberger Sandstein gesproken. Het feit dat de kalkrijke Baumberger kalksteen in Nederland in hoofdzaak voor sculpturen is toegepast, en deze steen werd bewerkt als [[Limburgse mergel|mergel]], verklaart de keuze voor de term `zandige kalksteen´.'' " Citaat uit de 'Bestekstermen Natuursteen', hoofdstuk "zandige kalksteen", zie [http://www.cultureelerfgoed.nl/sites/default/files/u6/Natuursteenbestek_Soorten.doc] </ref> Steensoorten die vaak als 'kalkzandsteen' worden betiteld zijn onder andere: [[Gobertange]], [[Balegemse steen]] of [[Ledesteen]], [[Baumberger steen]] en [[Portlandsteen]].
===Geschiedenis===
|
