Verlorenwasmethode: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
k r
Regel 1:
[[AfbeeldingBestand:Lost Wax-Model of apple in wax.jpg|thumb|1. Model van een appel in boetseerwas]]
[[AfbeeldingBestand: Lost Wax-Model of apple in plaster.jpg |thumb| 2. Een rubbermal, in dit geval met een gipsen afgietsel ]]
[[afbeeldingBestand:Lost Wax-Model of apple in paraffine.jpg|thumb|3. Een hol afgietsel in [[paraffine]]]]
[[AfbeeldingBestand: Lost Wax-Moldmaking of an apple.jpg|thumb|4. De vuurvaste vorm (opengewerkt) met wasafgietsel en kanalen. Goed zichtbaar is hier de eveneens vuurvaste vulling van de kern, en de roestvrijstalen kernsteunen, die ervoor zorgen dat de afstand tussen kern en buitenkant gelijk blijft]]
[[Bestand:Born bronze - Bronze casts.jpg|thumb|5. Vloeibaar brons van 1200°C wordt in de lege, drooggestookte gietvorm gegoten]]
[[AfbeeldingBestand:Lost Wax-Apple in bronze.jpg|thumb|6. De appel in brons, nog met gietkanalen]]
De '''verlorenwasmethode''' is een techniek om metalen en glazen voorwerpen te [[Gieten (metaalkunde)|gieten]]. Zij is ook bekend onder de Franse benaming '''''cire perdue''''' of in het Engels '''''lost wax'''''.
 
Regel 10:
Kleine producten met een hoge maatnauwkeurigheid en van middelgrote tot grote serie kunnen vervaardigd worden met de verlorenwasmethode.
 
Positieve vormen van het te maken product worden eerst van [[Was (substantie)|was]] gemaakt, in een [[spuitgieten|spuitgietmachine]], of met ''[[rapid prototyping]]''-technieken. Verschillende van die wasproducten worden aan een gietboom geplakt, een vertakte structuur van gietkanalen. De hele gietboom wordt vervolgens in meerdere stappen voorzien van een stevige [[keramiek|keramische laag]]. Op een middelhoge temperatuur en onder hoge druk wordt de was gesmolten en loopt hijhet uit de boom (mbvm.b.v. een [[autoclaaf]] of "''flash fire" oven''). HijHet kan in een volgende cyclus weer gebruikt worden. De overgebleven keramische buitenvorm wordt op hoge temperatuur uitgebakken en vormt de gietvorm. Deze methode staat ook wel bekend als ''ceramic shell''-gieten.
 
De keramische vorm wordt volgegoten met vloeibaar metaal en weggezet om af te koelen. Eenmaal afgekoeld worden de producten weer losgeslagen of [[slijpen|geslepen]] van de gietboom.
 
KenmerkenEigenschappen van een verlorenwasproductverlorenwasproducten zijn:
* Kleinklein (10 gram) tot groot (>150 kg)
* Goedegoede oppervlaktekwaliteit
* Zeerzeer complexe vormen zijn mogelijk
* Hoeftde mal hoeft niet lossend te zijn
* Weinigweinig [[metaalbewerking|nabewerkingen]] nodig
* Vanvan enkelstuks (model gemaakt met rapid prototyping) tot zeer grote series
* Kunnenkunnen in hoogwaardige metalen gegoten worden.
 
Voorbeelden van verlorenwasproducten: [[tandwiel]]en, [[kleppen]] en pompwaaiers in auto's, machines en industrie.
Regel 27:
== Verloren was bij het artistiek bronsgieten ==
Er zijn meerdere methoden en werkwijzen mogelijk om [[Bronsgieten (kunst)|brons te gieten]]. Onderstaande probeert een opsomming te geven van de basisstappen.
# Er wordt een model gemaakt, meestal van [[Was (substantie)|was]] (afbeelding 1), maar als er een rubbermal van gemaakt wordt, kan het ook van [[klei]], [[gips]], [[kunststof]] of zelfs [[hout]] of [[gesteente|steen]]. De gebruikte was hiervoor is doorgaans gietwas, [[paraffine]] of [[Boetseren#Boetseerwas|boetseerwas]].
# Bij kleine wasmodellen kan de gieter meteen overgaan tot stap 4. Bij grotere modellen of bij modellen van bijvoorbeeld klei of gips moet er eerst een hol wasmodel gemaakt worden. Daartoe maakt de gieter meestal een [[rubber]][[matrijs (mal)|mal]] met een gipsen steunkap, die ervoor zorgt dat de rubber mal zijn vorm behoudt (afbeelding 2).
# In deze rubbermal kunnen verschillende materialen bij relatief lage temperatuur gegoten worden, zoals gietwas of gips. In dit geval is een afgietsel van harde was nodig, dat al op de dikte van het uiteindelijke brons is. Boven een bepaalde dikte wordt het namelijk moeilijk om brons massief te gieten, door ongelijke krimp van dikkere en dunnere delen. De gieter giet vloeibare was in de rubbermal, totdat een laag was op de juiste dikte in de mal gestold is. De rest wordt afgegoten en zo ontstaat een hol wassen afgietsel (afbeelding 3).