|
| verwant= [[Toengoezische volkeren]]
}}
De '''Jurchen'''<ref>{{Cite book|last=Nahm |first=Andrew C|title=Korea: Tradition and Transformation — A History of the Korean People |publisher=Hollym International |year=1996|edition=második kiadás|location=Elizabeth, NJ |isbn=1-56591-070-2|pages=89–90}}</ref> waren een [[Toengoezische talen|Toengoezisch]] volk in [[Mantsjoerije]] (het huidige Noordoost-China). Rond de 17e eeuw namen ze de naam ''[[Mantsjoes]]'' aan.
De Jurchen stichtten, nadat ze de [[Noordelijke Song-dynastie]] verjaagd hadden, de [[Jin-dynastie (1115-1234)]], waarvoor ze tussen 1115 - 1122 een aantal oorlogen tegen de Song moesten voeren. Nadat ze een groot deel van het noorden van China ingenomen hadden, migreerden veel Jurchen naar het gebied en namen de [[Confucianisme|Confuciaanse]] cultuur over. De dynastie duurde tot 1234 toen de [[Mongolen]] de dynastie omverwierpen.
==Etymologie==
De term ''Jurchen'' dateert terug tot rond het jaar 1000, toen het koninkrijk [[Bohai]] in het noorden van het Koreaanse schiereiland, vernietigd werd door de [[Kitan]]. Eerdere varianten van het woord, zoals Sushen of Jichen <ref>[http://www.jianbo.org/Jwcw/Zhoushu2.htm 《汲冢周书》]</ref>, waren al opgenomen in voorchristelijke geschriften zoal het Boek van Wei. Waarschijnlijk is de naam afgeleid van het Jurchische woord '''jušen''', waarvan de originele betekenis onduidelijk is. De term Jurchen is een verengelste versie van een Mongoolse vertaling van het woord, namelijk ''Jürchin'', dat waarschijnlijk in naar Europa gekomen Mongoolse teksten stond.
Sommige Russische linguïsten en historici denken dat de ''Ducher'', een volk dat door de Russische ontdekkers in de gebieden Amur en Sungari aangetroffen werd rond 1650, de directe afstammelingen waren van de Amurische Jurchen,<ref name=amu>[http://www.amurobl.ru/index.php?m=24596&r=4&c=2697&p=3997 Амурская область: История НАРОДЫ АМУРСКОЙ ЗЕМЛИ] (Amur Oblast - the History. The peoples of the Amur Land) {{ru icon}}</ref> en dat de term ''Ducher'' simpelweg een variatie is op ''jušen''<ref name=pas>А.М.Пастухов (A.M. Pastukhov) [http://altaica.nm.ru/amur/gasyan.dhtml К вопросу о характере укреплений поселков приамурских племен середины XVII века и значении нанайского термина «гасян»] (Regarding the fortification techniques used in the settlements of the Amur Valley tribes in the mid-17th century, and the meaning of the [[Nanai language|Nanai]] word "гасян" (''gasyan'')) {{ru icon}}</ref>. De term Jurchen is overigens verwant aan ''Joseon'', een van de vele namen van Korea.
== Jin Dynastie ==
[[Image:Premongol.png|thumb|rechts|250px|Eurazië voor de veroveringen van Genghis Khan.]]
==Cultuur en maatschappij==
[[Afbeelding:Ussuriysk-Stone-Tortoise-3815.jpg|thumb|Stenen schildpad uit een graf van een Jurchen-leider uit de 12e eeuw in het huidige Ussuriysk.]]
De Heishui Mohe-stammen behoorden tot de verscheidene voorouders van de Jurchen. Zelfs stamden zij weer af van de Mohe-stammen die rond de rivier de [[Amoer (rivier)|Amoer]] leefden. <ref name="A">Huang, P.: "New Light on the origins of the Manchu," ''Harvard Journal of Asiatic Studies'', vol. 50, no.1 (1990): 239-82. Retrieved from JSTOR database July 18, 2006.</ref> De Jurchen leefden een nomadisch leven dat veel weg had van de jager-verzamelaarscultuur van volkeren op de toendra en aan de kust in die tijd. Net zoals de Khitan en de Mongolen stonden kracht, ruiterkunde, boogschieten en jagen in een hoog aanzien. De religie van de Jurchen had veel weg van de sjamanistische religies in prehistorisch Azië. De godin van de lucht, Abka Hehe, was hun oppergodin. Tijdens de latere Qing-dynastie werd Abka Hehe veranderd in de god van de lucht, Abka Enduri. <ref>Judika Illes, Encyclopedia of Spirits: The Ultimate Guide to the Magic of Fairies, Genies, Demons, Ghosts, Gods & Goddesses (2009)</ref> Nadat ze China veroverd hadden, werd het Boeddhisme onder de Jin de voorname religie van de Jurchen, ook al werd ook [[Taoïsme]] gepropageerd. <ref>{{cite web|author=Ulrich Theobald |url=http://www.chinaknowledge.de/History/Song/jinn-religion.html |title=Chinese History - Jin Dynasty (Jurchen) 金 religion and customs |publisher=www.chinaknowledge.de |date= |accessdate=2012-08-17}}</ref>
De maatschappij van de Jurchen leek op die van de Mongolen. Zowel de Mongolen als de Jurchen werden geleid door een man met de titel ‘[[Khan (titel)|Khan]]. Ook stamhoofden konden zo genoemd worden. Machtige stamhoofden werden ''beile'' (prins, edelman) genoemd, een woord dat overeenkomt met het Mongoolse ''beki'' en het Turkse ''beg/bey''. Verder was het [[Eerstgeboorterecht|primogenituur]] geen wet, wat inhield dat niet alleen de oudste zoon van een Khan, maar ook elke jongere zoon of zelfs neef als Khan gekozen worden, mits zij capabel genoeg waren.
Tijdens de [Ming Dynastie]] (1368-1644) in China, leefden de Jurchen in kleine sub-clans in Mantsjoerije, genaamd ''mukun'' of ''hala mukun''. De leden van zo’n clan werden geleid door een hoofdman genaamd ''mukunda''. De Jurchen leefden in families bij elkaar, de ''booigon'', bestaande uit vijf tot zeven familieleden die bloedverwant waren, en een aantal slaven. Zo’n huishouden (''boo'') vormden ploegen (''tatan'') met andere huishoudens om taken als jagen en voedsel verzamelen uit te voeren. Ook vormden zij ''niru'', grotere groepen die samen grotere taken volbrachten, zoals oorlogvoeren.
Het was tot heden onbekend wat voor begraafsrituelen de Jurchen onderhielden. In juli van 2012 vonden Russische archeologen een begraafgrond van de Jurchen in Primorski, Rusland. Zo’n 15 graven uit de 12e en 13e eeuw werden gevonden. 14 graven omcirkelden één graf in het midden, waarschijnlijk het graf van een stamhoofd, omgeven door zijn bedienden. Elk graf bevatte een pot met as, wat ertoe leiden dat geleerden denken dat de Jurchen hun doden cremeerden. Verder waren in de graven ook een bundel pijlen en een gebogen zwaard te vinden. Waarschijnlijk was het zwaard gebogen om te laten zien dat de eigenaar het toch niet nodig zou hebben na zijn dood <ref>{{cite web|url=http://russia-ic.com/news/show/14426/ |title=A Large Burial Ground of the Jurchen People Has Been Found In Russia's Primorye :: Russia-InfoCentre |publisher=Russia-ic.com |date=2012-07-27 |accessdate=2012-08-17}}</ref>.
De Jurchen waren voornamelijk sedentair, ofwel ze woonden op vaste locaties <ref>[http://web.archive.org/web/20140318135121/http://weaponsandwarfare.com/?p=885 Williamson 2011].</ref><ref>[http://pandora.cii.wwu.edu/vajda/ea210/manchu2.html Vajda].</ref>. Ze settelden zich als boeren met een geavanceerde agricultuur. Ze verbouwden graan, gierst en vlas, en hielden varkens, schapen, ossen en paarden<ref>[http://books.google.com/books?id=ST6TRNuWmHsC&pg=PA416&dq=Jurchen++log&hl=en&sa=X&ei=oD7kUseuN87isAT5_YLQCg&ved=0CCgQ6AEwAA#v=onepage&q=Jurchen%20%20log&f=false Sinor 1996], p. 416.</ref>. Hun agrarische cultuur verschilde nogal van het pastorale (pastor= herder) nomadisme van de Mongolen en de Kithan op de steppen, die rondtrokken met hun vee.<ref>[http://books.google.com/books?id=iN9Tdfdap5MC&pg=PA217&dq=jurchen+sedentary&hl=en&sa=X&ei=Zs0wUoDDGOv94APpnYGIAQ&ved=0CFAQ6wEwBg#v=onepage&q=jurchen%20sedentary&f=false Twitchett 1994], p. 217.</ref><ref>[http://books.google.com/books?id=kG45gi7E3hsC&pg=PA112&dq=Jurchen+Chin+farming+background+inclined+to+cultural+assimilation+with+agricultural+society+of+China&hl=en&sa=X&ei=lpdRU6nWKue0sQSso4HwAg&ved=0CCsQ6AEwAA#v=onepage&q=Jurchen%20Chin%20farming%20background%20inclined%20to%20cultural%20assimilation%20with%20agricultural%20society%20of%20China&f=false de Rachewiltz 1993], p. 112.</ref> "At the most", the Jurchen could only be described as "semi-nomadic" while the majority of them were sedentary.<ref>[http://books.google.com/books?id=wZx0VvujPqcC&pg=PA221&lpg=PA221&dq=jurchen+sedentary&source=bl&ots=_p_FLA7hF5&sig=kLrfy9EfHaOFGiPxmiU4vx-1bJ0&hl=en&sa=X&ei=vswwUumEIJir4AOx6oHYAQ&ved=0CDEQ6AEwAw#v=onepage&q=jurchen%20sedentary&f=false Breuker 2010], p. 221.</ref>. Alhoewel hun voorhouders, de Mohe, honden niet beschouwden als geschikte huisdieren, begonnen de Jurchen honden wel als zodanig te zien, en toen de samenleving van de Jurchen overging in de Mantsjoebeschaving, was het verboden om hondenhuid te gebruiken, en om honden kwaad te doen, te doden of te eten. Waarschijnlijk komt dit omdat de Koreanen deze gebruiken wel degelijk hadden, iets wat de Mantsjoes zagen als het 'grootste kwaad' <ref>[http://www.ritsumei.ac.jp/acd/cg/lt/rb/601/601PDF/aisin.pdf Aisin Gioro & Jin], p. 18.</ref>.
De Jurchische leider Nurhaci besloot om verschillen en overeenkomsten tussen de levensstijl van andere volkeren en de Mantsjoes te benadrukken om politieke redenen<ref>[http://books.google.com/books?id=J4L-_cjmSqoC&pg=PA127&dq=Mongols+Manchus+Nurhaci+stressed+differences&hl=en&sa=X&ei=XnbsUoCeHLSqsASiy4DABQ&ved=0CCgQ6AEwAA#v=onepage&q=Mongols%20Manchus%20Nurhaci%20stressed%20differences&f=false Perdue 2009], p. 127.</ref>. Nurhaci zei tegen de Mongolen dat
''De talen van de Chinezen en de Koreanen zijn verschillend, maar onze levensstijl en manier van kleden komen overeen. Het is hetzelfde met ons Mantsjoes en de Mongolen. Onze talen zijn verschillend, maar onze manier van leven en kleden is hetzelfde. ''
Nurhaci gaf later aan dat de Mongolen de Mantsjoes voornamelijk verbonden warden door een wederzijds opportunisme, toen hij zei dat de Mongolen vee hielden, vlees aten en huiden droegen, en dat zijn eigen volk het veld bewerken en van graan leven, een teken dat de hij vond dat de Mongolen en de Mantsjoes toch wel verschillend waren<ref>[http://books.google.com/books?id=hi2THl2FUZ4C&pg=PA31&dq=Nurhaci+mongol+meat+grain&hl=en&sa=X&ei=4XXsUujGIeO1sASQ0IDwBg&ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&q=Nurhaci%20mongol%20meat%20grain&f=false Peterson 2002], p. 31.</ref>.
==Taal==
De Jurchen van de [[Jin-dynastie (1115-1234)|Jin-dynastie]] hadden een schriftsysteem dat gebaseerd was op dat van [[Kitan]]. Dit schrift was in de zestiende eeuw in onbruik geraakt. De Jurchen van die periode schreven vooral in het Mongools en – in mindere mate -Chinees. In 1599 gaf [[Nurhaci]] de opdracht tot het creëren van een nieuw schriftsysteem, gebaseerd op het Mongoolse. Dat kreeg maar weinig toepassing. De verbinding tussen het gesproken en geschreven woord was gebrekkig door een discrepantie tussen het klinkerssysteem van het Jurchen en dat van Mongools. Met name het Mongoolse schrift bleef gehanteerd worden als een literaire [[lingua franca]]. Pas in de periode van [[Hong Taiji]] werd dit schriftsysteem uitgebreid met een groot aantal [[diakritisch teken]]s. Het nieuwe systeem maakte het voor het eerst nu echt mogelijk om de klanken van de gesproken taal om te zetten naar een schrift. Daardoor ontstond ook de taal die – pas later – [[Mantsjoe]] genoemd zou worden.
Het eerste Jurchische schrift werd rond 1120 ontwikkeld door Wanyan Xiyin, in opdracht van Wanyan Aguda. Het was gebaseerd op het Kithaanse schrift, dat op zijn beurt weer geïnspireerd was door het Chinese schrift. Na de val van de Jin-dynastie stierf het schrift snel uit, ook al bleef de gesproken vorm bestaan. Tegen het eind van de 16e eeuw, toen de Mantsjoetaal dominant werd, spraken de overgebleven Jurchenstammen een mengeling van Mongools en Chinees. Het leeuwendeel van de studie over de Jurchische taal werd gedaan door [[Wilhelm Grube]] in de 19e eeuw.
[[Bestand:A Tartar Huntsmen on His Horse.jpg|thumb|links|200px|Een Jurchische man die jaagt te paard, van een 15e eeuwse inktschilderij op zijde.]]
[[Bestand:Jurchen woodblock print.png|thumb|200px|Een houtblokdruk van een Jurchische strijder van een latere periode van de Ming-dynastie.]]
==Overgang van de Jurchen naar de Mantsjoes==
[[Bestand:CEM-36-Regno-di-Nivche-2429.jpg||links|thumb|Een Italiaanse kaart uit 1682 met daarop het "koninkrijk van Niuche" of het rijk van de "Kin Tataren".]]
Tot ongeveer 1980 werd in de geschiedschrijving over deze periode een beeld neergezet van een vrij vloeiende transitie van Jurchen naar Mantsjoes . Daarbij zou de zelfde etnische identiteit behouden zijn, maar veranderde alleen de naam. Dat beeld werd mede gebaseerd op een verklaring van [[Hong Taiji]] van 20 oktober 1635, waarvan een deel van de tekst bekend is.
Nurhaci wist binnen dertig jaar vanaf 1586 de Jurchische stammen te verenigen, een federatie die later door zijn zoon Jung Taiji [[Mantsjoerije]] genoemd werd. Taiji wist de nieuwgevormde staat te stabiliseren, en vormde de basis voor de Mantsjoestaat die later China zou veroveren en de Qing-dynastie zou stichten. Het stichten van Mantsjoes als etnische groep valt samen met de stichting van de acht banieren door Hung Taiji. Daarvan werden Chinese banieren bekend als de "Nikan" banieren. Chinese krijgsgevangenen en overlopers vormden deze banieren. Jurchische vrouwen trouwden ook met Chinezen die geen familie met zich meegenomen hadden <ref name="google95">{{cite book|year=2010|publisher=Harvard University Press|location=|url=http://books.google.com/books?id=Ai1_5IHQ9vsC&pg=PA95#v=onepage&q&f=false||isbn=0-674-03587-9|page=95|pages=|title=The imperial moment|edition=illustrated|author=Kimberly Kagan|editor=Kimberly Kagan|accessdate=2012-03-02}}</ref>. Er waren zoveel Chinezen die toetraden tot deze banieren dat er meer Chinezen dat Jurchen onder de banieren dienden.<ref name="google95"/> .
Pogingen van Taiji om Acht Banieren weer te verdelen onder Chinezen en Jurchen, liepen eropuit dat de Acht Banieren onderverdeeld werd in de oude, originele Chinese en Jurchische banieren, die gelijk aan elkaar waren. Rond die tijd creëerden de Mongolen hun eigen Acht Banieren. Iedereen die niet bij de Mongoolse banier of een Chinese banier behoorden, was dus een Mantsjoe, onderdeel van de etnische groep van Taiji <ref>{{cite book|year=2010|publisher=Harvard University Press|location=|url=http://books.google.com/books?id=Ai1_5IHQ9vsC&pg=PA96#v=onepage&q&f=false||isbn=0-674-03587-9|page=96|pages=|title=The imperial moment|edition=illustrated|author=Kimberly Kagan|editor=Kimberly Kagan|accessdate=2012-03-02}}</ref>.
{{citaat| Onze '' gurun '' had oorspronkelijk de namen Manju , Hada, Ula , Yehe en Ula. Vroeger noemden onwetende personen ons wel '' jusen'' . De term jusen refereert aan de Sibo en Chaomergan barbaren en heeft niets te doen met onze gurun.
Onze gurun heeft de Manju in het leven geroepen. Zijn bewind is lang en over vele generaties overgedragen. Daarvoor zal onze gurin nu Manju genoemd worden en niet de vorige vernederende naam}}.
Gurun kan zowel staat ,stam, volk, hof betekenen afhankelijk van context en omstandigheden.
Vanaf 1980 werd een nieuwe visie ontwikkeld. In de visie werd het begrip Mantsjoe in de zeventiende eeuw vooral gedefinieerd als een organisatie, coalitie van heel divers samengestelde groepen. Die coalitie had als doel het ten val brengen van de [[Ming-dynastie]] en de verovering van China. In die definitie was er geen of nauwelijks ruimte voor voor een etnisch bepaalde Mantsjoe-identiteit. Sommige historici beschreven in die opvatting dat een Mantsjoe-identiteit pas veel later tot stand kwam en feitelijk pas in de achttiende eeuw gecreëerd werd.
De meest recente geschiedschrijving hanteert ook het beeld van de vroege Mantsjoes als in de eerste plaats een multi-etnische coalitie,waarvan de Jurchen oorspronkelijk wel de belangrijkste maar zeker niet de enige groep vormden.
In die laatste opvatting trachtte Hong Taiji om strikt politieke redenen een identiteit te creëren die hij de naam Mantsjoe gaf om de vele vaak heel verschillende stamgebonden identiteiten van de stammen van de Jurchen maar ook andere noordoostelijke stammen te vervangen. Van die nieuwe identiteit konden ook Mongolen en Han-Chinezen deel uitmaken.
==Zie ook==
*[[Ming Dynastie]]
*[[Qing Dynastie]]
*[[Taoïsme]]
{{Appendix|2=
* {{Bronvermelding anderstalige Wikipedia|taal=en|titel=Jurchen People|oldid=633359146|datum=20141111}}
* {{en}} Crossley, Pamela Kyle,(1999): A Translucent Mirror, History and Identity in Qing Imperial Ideology, University of California Kress, ISBN 0520344243
* {{en}} Perdue, Peter C. (2005) The Rise of the Manchus in China marches West; The Qing Conquest of Central Eurasia, Belknap Press of Harvard University Press, ISBN 0-674-01684-X
* Guy Kent , {{en}} 2007 [http://www.jstor.org/discover/10.2307/2700193?uid=3738736&uid=2487181173&uid=2129&uid=2&uid=70&uid=3&uid=60&sid=21105446775453 Who were the Manchus?] A review Essay ,JSTOR. Uitgebreide review van vier wetenschappelijke werken over dit onderwerp. (eerst registreren om het hele artikel te kunnen lezen.)
}}
| 