Stoomvaart Maatschappij Zeeland: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k →‎Hoek van Holland (1946-1989): update na herdoop van de Beatrix
k red.
Regel 2:
 
== Oprichting ==
De oprichting van de SMZ had direct te maken met de optimistische toekomstkansen die men Vlissingen toedacht na de ingebruikname van de [[spoorlijn Roosendaal - Vlissingen]] (1872) en het [[Kanaal door Walcheren]] met het sluizencomplex en de nieuwe havenwerken (1873). Al vanaf 1871 werden plannen gemaakt om vanuit Vlissingen een lijndienst op Engeland te beginnen. De plannen werden gesteund door [[Willem III der Nederlanden|Koning Willem III]] en met name zijn broer [[Hendrik der Nederlanden|Prins Hendrik]] "de Zeevaarder". Ook de [[spoorwegonderneming|spoorwegmaatschappijen]] aan beidenbeide zijden van de Noordzee hadden belangstelling.
 
Uiteindelijk kon op 22 juni 1875 de oprichtingsakte van de ''NV Stoomvaart Maatschappij Zeeland'' in Amsterdam worden getekend, nadat op 10 juni in een vergadering te Middelburg de aandeelhouders hadden besloten tot oprichting van de veerdienst. Deze twee plaatsen illustreerden meteen de belangrijkste verhoudingen binnen de maatschappij: bijna driekwart van de aandelen was verdeeld tussen Prins Hendrik en de [[Koninklijke Nederlandse Stoomboot-Maatschappij]] (KNSM) te Amsterdam, de overige aandelen kwamen in handen van particuleren, waaronder veel Zeeuwen. De KNSM kreeg de directie over de nieuwe NV, Prins Hendrik werd erevoorzitter. Op 19 juli 1875 werd de veerdienst in bijzijn van Prins Hendrik officieel geopend en op 25 juli vond de eerste afvaart plaats.
Regel 10:
== Vlissingen (1875-1939) ==
[[File:Scheepsportret van raderstoomschip "Stad Middelburg" van de Stoomvaart Maatschappij Zeeland met loodswerry..jpg|300X|thumb|Scheepsportret van raderstoomschip "Stad Middelburg" van de Stoomvaart Maatschappij Zeeland met loodswerry. Foto & collectie [[Zeeuws maritiem muZEEum]].]]
In de eerste 65 jaar van zijnhaar bestaan onderhield de SMZ de veerdienst vanuit Vlissingen. De afvaarthaven aan Engelse zijde veranderde in de loop van de tijd nogal eens: in het eerste jaar was dit [[Sheerness]], vanaf 1876 [[Queenborough]], vanaf 1911 zowel Queenborough (dagdienst) als [[Folkestone]] (nachtdienst), vanaf 1919 Folkestone en vanaf 1927 [[Harwich]] (Parkeston Quay).
 
De SMZ was een belangrijke werkgever voor Vlissingen. De verbinding werd beroemd vanwege de uitstekende aansluitingen vanuit heel Europa via het internationale spoorwegnetwerk naar het [[Station Vlissingen]], waar direct kon worden overgestoken naar de naastgelegen vertrekgebouwen van de SMZ. Van groot belang was het postcontract, waardoor een groot deel van internationale postverkeer tussen Europa en Engeland via Vlissingen verliep en de SMZ en zijnhaar schepen bekend werden onder de benamingen 'maildienst' en 'mailboot'.
 
In de eerste jaren van de [[Eerste Wereldoorlog]] werd de Engelse haven regelmatig aangepast aan de oorlogsomstandigheden: Folkestone, Queenborough, [[Tilbury]] en [[Gravesend]]. Tussen februari en juli 1916 liepen kort na elkaar drie schepen, de ''Prinses Juliana'', de ''Mecklenburg'' en de ''Koningin Wilhelmina'' op een mijn en gingen verloren. Met de afkondiging van de 'onbeperkte duikbootoorlog' door Duitsland werden de reguliere afvaarten vanaf 1 februari 1917 gestaakt. Vanaf 31 januari 1919 werd de dienst weer hervat, aanvankelijk naar Gravesend, later weer naar Folkestone.
Regel 23:
 
== Hoek van Holland (1946-1989) ==
In de laatste 44 jaar van zijnhaar bestaan onderhield de SMZ de veerdienst vanuit Hoek van Holland. Hervatting van de dienst vanuit Vlissingen was vanwege de grote vernielingen aan havens, kantoren en spoorverbindingen onmogelijk. Omdat de SMZ sinds 1927 vanuit Vlissingen op Harwich voer, van waaruit de Engelse spoorwegen een verbinding op Hoek van Holland onderhielden, richtte de SMZ zich op deze haven. Het eerste schip dat gereed was werd verhuurd aan de London & North Eastern Railway (L&NER) die het op 29 juli 1946 op de lijn Hoek van Holland-Harwich in de vaart bracht. De overige schepen kwamen in de jaren daarna gereed, zodat de SMZ pas vanaf 1948 weer een dagelijkse dienst kon verzorgen.
 
Inmiddels had de SMZ het kantoor op 1 april 1946 verhuisd naar een tijdelijke ruimte in de gebouwen van Wm. H. Müller & Co aan de Jobshaven te [[Rotterdam]]. Begin 1947 koos de SMZ definitief voor Hoek van Holland, ondanks bedenkingen van de Nederlandse regering. In juli 1947 verplaatste men het kantoor vanuit de tijdelijke huisvesting in Rotterdam naar Hoek van Holland.
Regel 29:
Om de Zeeuwse belangen nog enigszins tegemoet te komen werd in de zomerseizoenen tussen 1949 en 1952 nog wel een mid-weekse toeristendienst tussen Vlissingen en Folkestone onderhouden door de ''Mecklenburg'', maar dit werd geen succes. De werkplaatsen aan de Buitenhaven van Vlissingen werden in 1950 echter wel herbouwd en in maart 1951 in gebruik genomen zodat periodieke onderhoudswerken in eigen beheer konden worden uitgevoerd. Zo bleven nog regelmatig SMZ-schepen in de Vlissingse haven te zien en waren er nog steeds circa vijftig Zeeuwen voor de SMZ werkzaam. Ook werden hier de reserveschepen opgelegd. Nadat eind 1978 het laatste reserveschip ''Koningin Wilhelmina'' naar Griekenland was verkocht werden de werkplaatsen gesloten. In maart 1985 werden ze gesloopt.
 
Vanaf 1952 exploiteerde de SMZ de dienst Hoek van Holland-Harwich in een pool-overeenkomst met [[British Rail]]. In augustus 1953 besloot ook de Minister van Waterstaat dat Hoek van Holland een betere afvaarthaven was, dit tot grote teleurstelling van de Gemeente Vlissingen en de Provincie Zeeland. In 1968 brachten de SMZ en British Railways nieuwe schepen in de vaart en integreerden de dienst nog verder. Enkele jaren later werden de veerverbindingen van British Railways samengebracht onder de naam [[Sealink]], een naam die ook op de SMZ-schepen werd aangebracht. Vanaf de introductie van het laatste SMZ-schip ''Koningin Beatrix'' (ten tijde in bezit Stena Line: [[Stena Baltica]], sinds bggin 2013 omgedoopt naar [[SNAV Adriatico]]) in april 1986 exploiteerde de SMZ zijnhaar aandeel in de dienst onder de naam "Hoek-Harwich", vanaf december 1988 onder de naam "Crown Line". Dit bleek maar voor korte duur te zijn.
 
== Einde (1989) ==
In juni 1989 nam dehet Zweedse [[Stena Line]] alle aandelen SMZ over en op 1 september 1989 wijzigde de SMZ haar naam in Stena Line BV. In april 1990 nam Stena Line ook Sealink UK Ltd over, waarmee de hele lijn Hoek van Holland-Harwich in handen van Stena Line kwam. Vanaf 1 januari 1991 werd de gehele dienst onder het Nederlands management van Stena Line BV gebracht.
 
Het archief van de SMZ, dat in de oorlogsjaren flink was gehavend, werd in februari 1991 overgedragen aan het Gemeentearchief Rotterdam. Een deel van de modellen en andere objecten van de SMZ zijn ondergebracht in het op 11 mei 1991 geopende Nationaal Veerdienstmuseum/Reddingmuseum "Jan Lels" te Hoek van Holland.