Christophorus Buys Ballot: verschil tussen versies

Na zijn promotie werd Buys Ballot in [[1845]] benoemd tot [[lector]] in de [[geologie]], [[mineralogie]] en in [[1846]] in [[theoretische scheikunde]] aan de [[Universiteit van Utrecht]]. In [[1847]] werd hij buitengewoon en in [[1857]] gewoon hoogleraar in de wiskunde. Na [[1848]] hield hij zich vooral bezig met het geven van wiskundecolleges. Hij leverde geen bijdragen aan de wiskunde. In [[1867]] volgde hij Van Rees op als gewoon hoogleraar in de natuurkunde – een functie die hij tot aan zijn dood zou bekleden.

In het proefschrift nam hij een kritische stelling op over een recente theorie van [[Christian Doppler|Doppler]] over een [[frequentie]]verschuiving van licht of geluid uit een bewegende bron. Buys Ballot betwijfelde of het verschil in kleur van [[dubbelster]]ren ermee te verklaren was. Hij kende grote betekenis toe aan "de waarneming en het experiment", getuige zijn uitspraak "Waarneming moet feiten leveren en bespiegeling moet tot waarnemingen aansporen". Dit spoort met zijn experiment over het [[dopplereffect]]. In [[1845]] liet hij [[hoorn (muziekinstrument)|hoornisten]] op een trein langs het nieuwe spoor tussen Utrecht en [[Maarssen]] rijden. De trein passeerde met verschillende snelheden en de waargenomen toonhoogten werden door musici op het gehoor beoordeeld. Het dopplereffect werd bevestigd. Het artikel van Buys Ballot hierover vond internationaal weerklank.<ref>{{Citeer journal

In plaats daarvan week hij geheel uit naar de [[meteorologie]] waar hij al mee begonnen was. Later schreef hij in een brief aan college-scheikundige [[Jacobus Henricus van 't Hoff|Van 't Hoff]] dat hij "''uit teleurstelling de meteorologie als speelpop...''" ter hand had genomen.

Met Krecke maakte hij ook plannen om het [[bolwerk]] [[Sonnenborgh (Utrecht)|Sonnenborgh]] aan de Utrechtse [[Stadsbuitengracht]] te verbouwen tot astronomisch en meteorologisch observatorium. OpMet de financiële steun van de eerste minister [[Johan Rudolph Thorbecke|Thorbecke]] werd op [[31 januari]] [[1854]] werd het (later koninklijk) [[Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut|KNMINederlands Meteorologisch Instituut]] (KNMI) onder [[Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties|Binnenlandse Zaken]] opgericht met Buys Ballot als eerste directeur. In dat jaar publiceerde hij tevens de eerste [[synoptische weerkaart]]en en daarmee was hij de grondlegger van de [[weerkaart]] en het [[weerbericht]] in Nederland.

Door zijn vele meteorologische waarnemingen kon hij als eerste in de praktijk het verband tussen [[luchtdruk]] en [[wind (meteorologie)|wind]] aantonen. Dit onderzoek resulteerde in de zo beroemd geworden en in [[1857]] gepubliceerde [[Wet van Buys Ballot]]: ''staande met de rug naar de wind, bevindt het lagedrukgebied zich op het noordelijk halfrond links van de waarnemer en het hogedrukgebied rechts van hem''. Op het zuidelijk halfrond is dit precies andersom. Tevoren dacht men dat de wind simpelweg van hoge naar lage druk waaide. Overigens had de Amerikaan [[William Ferrel]] de wet een jaar eerder op theoretische gronden ontdekt en gepubliceerd.

Buys Ballot publiceerde veel, onder meer op het gebied van de:

* ''Disquisitio physica inauguralis de synaphia et prosaphia '', 1844

* ''Het gewicht der waarnemingen voor de natuurkunde, als grond onzer kennis, en toetssteen der bespiegeling bij gelegenheid der inwijding van het nieuwe laboratorium der physica te Utrecht'', 1877

* ''Toespraak over de noodzakelijkheid eener veelzijdige beoefening van wetenschap'', 1846

* ''Schets eener physiologie van het onbewerktuigde rijk der natuur'', [[1849]]

* ''Les changements périodiques de temperature, dependants de la nature du soleil et de la lune, mis en rapport avec le pronostic du temps, déduits d'obrservations Néerlandaises de [[1729]] à [[1829]]'', Utrecht, [[1847]]

* ''Windwaarnemingen in Nederland gedurende de jaren 1849 en 1850 : behoorende bij de uitkomsten der meteorologische waarnemingen gedaan in 1849 en 1850 te Utrecht en op eenige andere plaatsen in Nederland'', 1852

* ''Meteorologische waarnemingen in Nederland, 1851. Met aanwijzing van de afwijkingen der weersgesteldheid van den gewonen gang en magnetische afwijkingen te Utrecht in minuten boogs'', 1852

* ''De waarnemingen van de temperatuur van het zeewater'', Rotterdam, [[1855]]

* ''Note sur le rapport de l'intensité et de la direction du vent avec les écarts simultanés du baromètre'', [http://visualiseur.bnf.fr/CadresFenetre?O=NUMM-3002&M=tdm ''Académie des sciences (France). Comptes rendus hebdomadaires''], tome XLV, juillet-decembre (1857) pp. 765–768. ([[Wet van Buys Ballot]])

* ''Eenige regelen voor aanstaande weersveranderingen in Nederland, voornamelijk in verband met de dagelijksche telegraphische seinen'', 1860

* ''Sur la marche annuelle du thermomètre et du barométre en Neêrlande et en divers lieux de l'Europe, déduite d'observations simultanées de 1849 à 1859'', 1861

* ''Suggestions on a uniform system of meteorological observations, in: Royal Dutch Met. Office, no 37'', Utrecht [[1872]]

* ''Het doel der voor [[1882]]-[[1883]] voorgenomen internationale expeditie naar de poolstreken'', Amsterdam, [[1881]]

* ''Klimatologie van onze koloniën en aardmagnetisme'', 1883

* ''Beginselen en gronden der meetkunde : handleiding bij hooger onderwijs'', 1852...1860 (drie drukken)

* ''Het karakter der rede, uitgedrukt in de wiskunde'', 1847