Dennenwolfsklauw: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
herhaling introregel verwijderd, titeltermen buiten intro ontvet) (kopjes beginnen met hoofdletter) (één→een van, zie http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/238) (spatie voor <ref> weg) (typo A→Al) (fix link verspreidingsatlas |
|||
Regel 18:
{{NaamInAndereTalen|da=Otteradet|de=Tannenbärlapp|en=Northern firmoss|fr=Lycopode sélagine, Lycopode dressé|no=Lusegrass|sv=Lopplummer}}
De '''dennenwolfsklauw''' (''Huperzia selago'', [[synoniem (plantkunde)|synoniem]]: ''Lycopodium selago'') is een [[groenblijvend]]e [[vaste plant]], die [[spore]]n vormt. De plant komt slechts op enkele plaatsen in Nederland voor.
==
De dennenwolfsklauw
De dennenwolfsklauw draagt van juli tot december [[spore]]n. De vruchtbare bladeren zitten dicht bij de stengeltop bij elkaar op een 2-3 cm lang stengelstuk. De kiem wordt omsloten door een los fijnmazig netzakje.
De dennenwolfsklauw komt voor op vochtige, voedselarme grond in [[heideveld]]en, [[korstmossen-dennenbos]]sen en in de [[duin]]en onder [[kruipwilg]]en.
In het Middeneuropese [[laagland]] wordt de soort gevonden in naaldbos en gemengd bos van de [[klasse van de naaldbossen]] (''Vaccinio-Piceetea'') waar het een [[kensoort]] van is.
Ook komt het voor in beukenbos op nattere grond ([[Klasse van de eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond]]: ''Querco–Fagetea''). In bergebieden staat het in rotsspleten en bergweides. Het prefereert koude, vochtige bodem met niet al te veel [[organische stof]]. In het gebergte en in noordelijke streken is het als [[groenblijvend]e soort kwetsbaar in de winter. Het is dan ook vooral te vinden op plaatsen waar het door een sneeuwlaag langdurig wordt beschermd tegen de winterkoude.
Zowel de [[sporofyt]] als de [[gametofyt]] leven in symbiose met [[mycorrhiza]]-schimmels. Tenminste veertien soorten schimmels kunnen deze associatie aangaan.
==
De plant staat op de [[Nederlandse Rode Lijst 2012 (planten)|Nederlandse Rode lijst van planten]] als zeldzaam en matig in aantal afgenomen. De plant komt slechts op enkele plaatsen in Nederland voor, waaronder in natuurgebied [[De Wieden]].<ref>[http://www.nu.nl/news/1644694/89/Zeldzame_plant_gevonden_in_Overijssel.html NU.nl - Zeldzame plant gevonden in Overijssel, 7 juli 2008]</ref>
De plant komt voor in [[Midden-Europa]] tot aan het [[Arctis|Arctisch gebied]] en in het [[tropisch]]e [[hooggebergte]]. Ook komt de plant voor in het zuiden van [[Australië (continent)|Australië]] (onder meer [[Tasmanië]]) en [[Nieuw-Zeeland]]. Verder ook op de [[Falklandeilanden]] en [[Tristan da Cunha]].
== Naam ==
De stengels van de plant lijken op takjes van een naaldboom en hij groeit vaak onder [[pinus|den]]nen; vandaar de naam
▲== naam ==
▲De stengels van de plant lijken op takjes van een naaldboom en hij groeit vaak onder [[pinus|den]]nen; vandaar de naam '''dennenwolfsklauw'''. Een andere Nederlandse naam, die de laatste jaren echter aan populariteit inboet, is '''plompe wolfsklauw'''.
De [[botanische naam]] ''Huperzia'' memoreert de Duitse [[botanicus]] Johann Peter Huperz (1771-1816). Het [[epitheton]] ''selago'' is naam van een kruid dat bij de [[Kelten]] in gebruik was (zie ook [[Selago]]), maar niet noodzakelijk dezelfde soort betrof. In de [[Linnaeus|pre-linnaeaanse]] literatuur was de naam voor diverse wolfsklauwsoorten in gebruik.
Bij [[apotheek|apothekers]] was hij bekend als ''Muscus catharticus'', ''Herba selaginis'', ''Herba musci erecti''. En oude Belgische naam is ''Mousse purgative''.
==
''Mousse purgative'' herinnert eraan dat het een drastisch [[
De plant bevat echter [[giftig]]e [[alkaloïden]]. In de zestiende eeuw werd de geneeskrachtige [[Grote wolfsklauw]] wel verwisseld met de dennenwolfklauw en "in sommige winkels verkocht als ''Spica celtica'' en de leek houdt het daar ook voor, tot grote schade en pijn van de zieke mens"<ref>Dodoens, R. (1644). ''Cruydt-Boeck; Remberti Dodonaei, ... wederom van nieuws oversien ende verbetert''. Antwerpen; Balthasar Moretus; pp. 772.</ref>.
[[
Ook tegenwoordig worden de soorten nog wel eens verwisseld. Twee patiënten dronken een thee die per ongeluk bereid was met het gedroogde kruid van dennenwolfsklauw, resulterend in [[zweten]], [[overgeven]], [[diarree]], [[duizeligheid]], [[kramp]]en en [[spraak|spraakproblemen]].<ref>Felgenhauer, N.; Zilker; T., Worek, F.; Eyer, P. (2000). Intoxication with huperzine A, a potent anticholinesterase found in the fir club moss. ''Journal of Toxicology and Clinical Toxicology'' 38(7): p. 803</ref>
In [[Scandinavië]] werden aftreksels van de plant gebruikt tegen wormen en luizen. Mogelijk is dit gebaseerd op de [[signatuurleer]], aangezien de gele sporangia in de bladoksels doen denken aan ongedierte dat met de zuigsnuit in het lichaam zit. In [[Noorwegen]] wordt het "luizengras" genoemd en in [[Zweden]] vlooienwolfsklauw".
In [[Polen]] werd het kruid nog recent gebruikt in plaats van [[pilocarpine]] als [[miose|mioticum]] bij de behandeling van [[glaucoom]].
In de [[Sovjet-Unie]] is getracht met kleine doses van dit kruid de (psychische) verslaving aan [[alcohol]] te doorbreken in de zogenaamde [[aversietherapie]]<ref>Cherednik, N.N.; Pliuiko, K.S. (1985). [Ervaringen met de geconditioneerde reflexbehandeling van alcoholisme met kleine doses Lycopodium selago]. ''Vrach-Delo'' (12): 71-72 [in Russisch]</ref>.
== Eigenschappen ==
Farmacologisch zijn de alkaloïden de meest actieve bestanddelen. De alkaloïden van de dennenwolfsklauw hebben een sterk braakverwekkende en [[miose|miotische]] werking.<ref>
▲Farmacologisch zijn de alkaloïden de meest actieve bestanddelen. De alkaloïden van de dennenwolfsklauw hebben een sterk braakverwekkende en [[miose|miotische]] werking<ref>van Os, F.H.L. (1968). De wolfsklauw of Lycopodium als geneeskruid. ''Pharmaceutisch Weekblad'' 103: 893-898. </ref>.
Alkaloïden gevonden in de Dennenwolfsklauw zijn selagine (= [[huperzine A]]) en 6-beta-hydroxyhuperzine A.<ref>Ayer, W.A.; Browne, L.M.; Orszanska, H.; Valenta, Z.; Liu, J.S. (1989). Alkaloids of Lycopodium selago: On the identity of selagine with huperzine A and the structure of a related alkaloid. ''Canadian Journal of Chemistry'' 67 (10): 1538 - 1540.</ref>
De laatste jaren is er veel onderzoek verricht naar de verwante soort [[Huperzia serrata]] als mogelijk middel te gebruiken bij het verbeteren van de geheugenwerking bij [[Ziekte van Alzheimer|Alzheimer]]-patiënten. Huperzine-A komt in beide soorten voor en is verantwoordelijk voor zowel de [[giftige]] als de [[therapie|therapeutische]] effecten. Het heeft een sterke [[cholinesterase]]-remmende werking, waardoor de afbraak van [[acetylcholine]] wordt verhinderd. De afname van de acetylcoline-activiteit in de [[synaps]]en in de [[hersenen]] wordt gezien als een oorzaak van de afname van [[cognitieve functies]] bij Alzheimer-patiënten.<ref>Szypułaa, W.; Pietrosiuka, A.; Suchockib, P.; Olszowskaa, O.; Furmanowaa, M.; Kazimierskaa, O. (2005). Somatic embryogenesis and in vitro culture of Huperzia selago shoots as a potential source of huperzine A. ''Plant Science'' 168(6); pp. 1443–1452</ref>
== Externe links ==
* {{Link soortenbank.nl|id=187|label=Dennenwolfsklauw (''Huperzia selago'')}}
* {{Link verspreidingsatlas.nl
{{Appendix}}
| |||