Rutger Jan Schimmelpenninck (1761-1825): verschil tussen versies

mr. '''Rutger Jan graaf Schimmelpenninck''' ([[Deventer]], [[31 oktober]] [[1761]] – [[Amsterdam]], [[15 februari]] [[1825]]), [[Heer (leenman)|heer]] van [[Nijenhuis (Diepenheim)|Nijenhuis]], [[Peckedam]] en [[Gellicum]], was een [[Nederland]]s [[jurist]], [[ambassadeur]] en [[politicus]], onder andere [[lijst van raadpensionarissen|raadpensionaris]] van het [[Bataafs Gemenebest]].

HijSchimmelpenninck werd geboren in [[Deventer]] als afstammeling uit een bastaardtak van het [[Gelderland|Gelderse]] [[adel (klasse)|adel]]lijke geslacht [[Schimmelpenninck van der Oye]]. Zijn vader [[Gerrit Schimmelpenninck (wijnhandelaar)|Gerrit Schimmelpenninck]] was wijninkoper en had als [[doopsgezinde]] geen politieke rechten in de Republiek der Verenigde Nederlanden.

De gegoede burgerij - de stand waar Schimmelpenninck zelf toe behoorde - was (zeker in het oosten van Nederland) verstoken van enige macht. Dit frustreerde tal van jonge burgers, zoals Rutger Jan, die een goede opleiding hadden genoten, maar omwille van hun afkomst en godsdienst geen invloedrijke functies kregen toebedeeld bij de overheid - die bleven in de oostelijke gewesten vrijwel voorbehouden aan telgen uit adel en patriciaat, en beperkt tot de belijders van de [[Nederduits Gereformeerde Kerk (later Nederlandse Hervormde Kerk)|publieke kerk]].

Schimmelpenninck behoorde als Leids student tot de allereerste [[Patriottenpatriotten]]. Als leider van een [[vrijkorps]] onderdrukte hij in juni 1784 een oproer van [[Prinsgezinden|prinsgezinde]] studenten. Hij was betrokken bij het ''Leids Ontwerp'' begin oktober [[1785]], samen met [[Pieter Vreede]], [[Wybo Fijnje]], [[Jacob Blauw]] en [[Cornelis van Foreest (1756-1825)|Cornelis van Foreest]].

Na zijn promotie ging Schimmelpenninck aan het werk als advocaat in [[Amsterdam]]. In [[1788]] trouwde hij met [[Catherina Nahuys]]. Catherina was een telgkwam uit het rijke geslacht Nahuys en zij verschafte haar man een groot vermogen en de nodige connecties in de hoofdstad. SamenMet met deze nieuwe connectieshen richtte Schimmelpenninck de [[Patriotten|patriotse]] ''[[Vaderlandsche Sociëteit]]'' op. De Vaderlandsche Sociëteit bestond maar zeer kort, als gevolg van de [[Pruisen|Pruisische]] inval in [[1787]] werd zij ontbonden. De Pruisen herstelden de macht van de stadhouder, [[Willem V van Oranje-Nassau|Willem V]] en diens Pruisische gemalin, [[Frederica Sophia Wilhelmina van Pruisen|Wilhelmina]]. De patriotten werden sindsdien tegengewerkt en een deel week uit naar het buitenland ([[Frankrijk]]).

==Leider van de Moderatenmoderaten==

Zelf zag hij zich als onafhankelijk onderhandelaar tussen de Franse en Engelse gevolmachtigden, respectievelijk de broer van Napoleon, [[Jozef Bonaparte]] en [[Charles Cornwallis|Lord Cornwallis]]. In feite had de Bataafse Republiek geen onafhankelijke buitenlandse politiek meer en moest zijhij zich voegen naar de wensen van Frankrijk.

Er kwam ook een soort kabinet met [[Regering onder Schimmelpenninck |secretarissen van Staat]]. Eén van de belangrijkste secretarissen van Staat was [[Alexander Gogel]], die het departement van Financiën beheerde. Schimmelpenninck nam zijn intrek op [[Paleis Huis ten Bosch]] en reed op werkdagen met zijn [[koets]] naar het [[Binnenhof (Den Haag)|Binnenhof]] om daar te werken. Rutger Jan Schimmelpenninck gedroeg zich steeds meer als opperheerser en voerde een hofhouding.

In de korte tijd dat hij raadpensionaris was heeft Schimmelpenninck, bijgestaan door Gogel, enkele zeer belangrijke hervormingen doorgevoerd die zwaar op de bevolking drukten. Gogel wist een nieuw belastingstelsel door te drukken. Er kwam een accijns op zout en zeep, op turf, alcoholische dranken, graan, meel en vlees. Er werd een grondbelasting ingevoerd, een kadaster, personele belasting op bedienden, paarden, meubels etc. Schimmelpenninck's secretaris van Staat voor Onderwijs, [[Hein van Stralen]], voerde een nieuwe onderwijswet in (overheidssteun aan het openbaar onderwijs). Al na een jaar werd Schimmelpenninck vervangen door [[Lodewijk Napoleon Bonaparte|Lodewijk Napoleon]], Napoleons broer, die op [[4 juni]] 1806 in [[Nederland]] arriveerde en koning van het [[Koninkrijkkoninkrijk Holland]] werd. In 1807 werd Schimmelpenninck verheven tot Chevalier''[[empireadel|chevalier de l'Empire]]''.

Toen hij raadspensionaris af was bood [[Willem I der Nederlanden|Koningkoning Willem I]] hem een andere functie aan op voorwaarde dat Schimmelpenninck dan weer Hollander zou worden<ref>President uit Diepenheim, ''Herman Haverkate'' uit TC Tubantia d.d. 4 januari 2014</ref>. Vijf jaar lang was hij werkloos, totdat hij in 1811 senator werd in Frankrijk. [[Nederland]] was inmiddels door Frankrijk geannexeerd. Als [[senaat (Frankrijk)|senator]] vestigde Schimmelpenninck zich in [[Parijs]]. Op [[10 april]] 1811 werd hij door Napoleon verheven tot ''[[empireadel|comte de l'Empire]]'' (graaf van het keizerrijk). Napoleon koos hem als "aartsschatbewaarder" van de [[Orde van de Drie Gulden Vliezen]].

Rutger Jan had ook een broer, [[Gerrit Schimmelpenninck (1759)|Gerrit Schimmelpenninck]] (1759-1818), die in de jaren 1795-1798 lid was van de Vergadering van provisionele representanten van het Volk van [[Overijssel]]. Van [[Rutger Jan Schimmelpenninck van Nijenhuis|Rutger Jan graaf Schimmelpenninck van Nijenhuis]] (1821-1893), lid van de Tweede Kamer en minister van Financiën (1866-1868), was hij de grootvader.