Historische edelsmeedtechnieken: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Apdency heeft de pagina Overzicht van historische edelsmeedtechnieken naar Historische edelsmeedtechnieken hernoemd: 'Overzicht' is niet nodig
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 31:
</gallery>
 
[[Bestand:T&T Hand-hammered dish.jpg|thumb|Onderzijde zilveren schaal met zichtbare hamerslagen (Taber & Tibbits, 20e eeuw)]]
=== Hameren ===
[[Bestand:T&T Hand-hammered dish.jpg|thumb|Onderzijde zilveren schaal met zichtbare hamerslagen (Taber & Tibbits, 20e eeuw)]]
{{Zie ook|Zie ook [[intrekken]].}}
Hameren wordt meestal toegepast in zilver. Het uitgangspunt is meestal een vlakke plaat van dat materiaal. Met behulp van verschillende vormen hamers wordt de plaat om een klein aambeeldje (een ''tas'') heen gemodelleerd. Tijdens dit proces wordt het metaal steeds harder en brosser doordat de molecuulstructuur verdicht wordt. Daarom moet gedurende het hameren het zilveren object regelmatig gegloeid worden in de oven en daarna in water gekoeld. Hierdoor wordt de structuur hersteld en herkrijgt heet metaal zijn elasticiteit. In tegenstelling tot ijzer wordt zilver dus niet gesmeed als het heet is.
 
Het eigenlijke hameren bestaat uit twee tegengestelde handelingen: het ''uitdiepen'' (ook wel: rekken, of opdiepen) en het ''stuiken'' (ook wel: optrekken[[intrekken]]). De edelsmid begint met het uitdiepen van de vorm. Hij slaat de zilveren plaat naar beneden rond de tas zodat de plaat steeds dunner wordt. Hierbij wordt een volkomen afgeronde [[Hamer (gereedschap)|bolhamer]] gebruikt. Bij het stuiken wordt het metaal daarna door het hameren juist enigszins samengedrukt. De edelsmid slaat het metaal dan naar boven en naar binnen. Het aambeeld heeft bij deze handeling een puntige vorm en wordt ''staak'' genoemd. Gehamerde objecten kenmerken zich doordat de hamerslag altijd zichtbaar blijft aan de oppervlak.
 
Aan het einde van de achttiende eeuw doetdeed een nieuwe techniek zijn intrede: het ''[[forceren]]''. Hierbij wordt de metalen plaat met kracht rond een roterende klos gewrongen. De klos heeft daarbij de vorm van de binnenzijde van het gewenste object.
 
=== Gieten ===
{{Zie ook|Zie ook [[bronsgieten]] en [[gieten (metaalkunde)]].}}
De tweede methode die de edelsmid kan gebruiken om een object te vormen is door het te gieten. Een groot verschil met het hameren is dat er eerst een model op ware grootte gemaakt moet worden waarnaar gegoten kan worden. Aangezien gieten relatief veel materiaal vergt —de— de gietsels worden meestal massief—massief — wordt de techniek maar spaarzaam toegepast. Er bestaan twee belangrijke verschillende methoden die binnen de edelsmeedkunst toegepast worden.
 
==== Verloren-wasmethode ====
Regel 47 ⟶ 48:
 
==== Zandgietmethode ====
Bij deze werkwijze wordt een gietraam gebruikt dat uit twee helften bestaat. Het eerste raam wordt gevuld met [[Brusselse aarde]] of een vergelijkbare substantie. Hier wordt vervolgens het model in gedrukt. De andere helft van het gietraam wordt hier nu opgeplaatst en eveneens met zand gevuld. De twee helften worden dan van elkaar gehaald en het model wordt verwijderd. Er worden gietkanalen en ontluchtingskanalen aangebracht en de twee helften (met ieder een halve afdruk van het model) worden weer op elkaar geplaatst. Nu kan het vloeibare metaal in de vorm gegoten worden. Deze zandgietmethode werd in de zestiende eeuw door de goudsmid [[Wenzel Jamnitzer]] tot in de perfectie beheerstverfijnd. Hij goot allerhande levende zaken af, zoals blaadjes en diertjes.<ref>[http://www.rijksmuseum.nl/aria/aria_assets/BK-17040?lang=nl Een voorbeeld van de technische beheersing van Jamnitzer is het zogenaamde ''Merkelsche Tafelaufsatz'' in het Rijksmuseum]</ref>
 
== Versierende technieken ==
Regel 148 ⟶ 149:
Een invloedrijk voorbeeld van deze techniek is de Byzantijnse [[Pala d'Oro]] in de [[Basiliek van San Marco (Venetië)|San Marco Basiliek]] in Venetië.
 
[[Bestand:Grubenschmelz-Email Aufbau.jpg|thumb|leftlinks|220px|Email champlevé, schematisch verbeeld]]
[[Bestand:Cherub plaque Louvre MRR245 n2.jpg|thumb|Verguld koperen plaat ([[Maaslandse kunst|Maaslands]], 1160-70) met een voorstelling van de onthoofding van [[Khusro II]] in email champlevé ([[Louvre|Louvre, Parijs]])]]
==== Email champlevé ====