Garabogazköl: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Ed de Jonge (overleg | bijdragen)
k juiste karakter voor apostrof
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 4:
De '''Garabogazköl''' of '''Kara Bogaz Gol''' ([[Turkmeens]]: Garabogazköl, [[Russisch]]: Кара-Богаз-Гол), is een vrijwel afgesloten baai in [[Turkmenistan]] gelegen aan de [[Kaspische Zee]]. De naam betekent "Zwarte Muil". De baai heeft een oppervlakte van 18.000 vierkante kilometer en bevat veel van het zout [[natriumsulfaat]]. Met een zoutgehalte van 35% is het water zouter dan de [[Dode Zee]] (33%) en veel zouter dan dat van de Kaspische Zee (1,2%). Water stroomt vanuit de Kaspische Zee de baai in, waar het met grote snelheid verdampt en het zout wordt gevormd. Door een lagere waterstand in de Kaspische Zee in de afgelopen decennia en daardoor een verminderde watertoevoer naar de Garabogazköl is deze bijna geheel veranderd in een zoutwoestijn.
 
De baai werd in 1847 ontdekt door de Russische cartograaf luitenant Zjerebtsov, hoewel de plaatselijke bevolking natuurlijk al langer wist van haar bestaan. Zjerebtsov wees naast de aanwezigheid van vele andere winbare mineralen op de goede kwaliteit van het ‘wonderzout’ Na_2SO_4 dat in de baai in grote hoeveelheden gevormd en afgezet werd. Het zout werd vanaf de jaren '20 op kleine schaal gewonnen vanaf de zuidelijke oever (nabij het toenmalige dorpje Kara Bogaz Haven), maar in de jaren '30 verplaatste de productie zich naar haar huidige locatie bij de stad Bekdasj, meer noordwestelijk. De Russische schrijver [[Konstantin Paustovski]] (Paoestovski) brak in 1932 door met het boek ''De Baai van Kara Bogaz'' waarin hij verhaalt van de Sovjet-pogingen om een fabriekscomplex voor zoutchemie bij de Garabogazköl op te zetten.
 
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden aan de Garabogazköl [[wolfraam]] en [[lithium (element)|lithium]] gewonnen ten behoeve van de wapenindustrie. Na de oorlog werd de sulfaatwinning hervat, waarvoor [[Stalin]] vele ex-krijgsgevangen inzette. Vanaf de jaren '50 werd het grondwater weggepompt uit lagen onder de bodem, hetgeen hoogwaardiger zout opleverde. Tussen 1963 en 1973 werd bij Bekdasj een moderne fabriek gebouwd die niet langer afhankelijk is van de verdamping (het water van de Kaspische Zee en daarmee de Garabogazköl fluctueert met het seizoen) en zo het hele jaar door kan werken.