Aardse planeet: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
JurgenNL (overleg | bijdragen)
k Wijzigingen door 82.176.111.118 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Legobot
JorisvS (overleg | bijdragen)
kGeen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
[[Bestand:Terrestrial planet size comparisons.jpg|miniatuur|400px|De binnenste planeten, (v.l.n.r.) Mercurius, Venus, Aarde en Mars, hun grootte in vergelijking met elkaar.]]
 
'''Aardse planeten''' of '''terrestrische planeten''' zijn [[planeet|planeten]] waarvan het oppervlak is opgebouwd uit [[vaste stof]]fen. In onshet [[zonnestelselZonnestelsel]] gaat het om [[Mercurius (planeet)|Mercurius]], [[Venus (planeet)|Venus]], [[Aarde (planeet)|Aarde]] en [[Mars (planeet)|Mars]]; ook de [[dwergplaneet|dwergplaneten]] [[Pluto (dwergplaneet)|Pluto]], [[Ceres (dwergplaneet)|Ceres]] en [[Eris (dwergplaneet)|Eris]], de [[Maan]] en de andere manen worden hier soms onder gerekend. De term terrestrische planeet komt van het Latijnse woord voor aarde, namelijk terra.
In [[januari 2006]] werd er een nieuwe aardse [[exoplaneet|planeet buiten onshet zonnestelselZonnestelsel]] ontdekt, deze heeft de aanduiding [[OGLE-2005-BLG-390Lb]]. Relatief zware aardse planeten, van ongeveer 5 aardmassa's, heten ook wel [[superaarde]]s.
 
Doordat deze planeten bij hun ontstaan dicht bij de zonZon stonden [[verdamping|verdampten]] de vluchtige stoffen grotendeels en bleef er een steenachtig oppervlak over. Binnenin bestaan ze vooral uit [[metaal]] en [[steen (materiaal)|steen]] in [[smelten (vloeistoffysica)|gesmolten]] vorm. Afhankelijk van de omstandigheden kunnen ze een relatief dunne [[Atmosfeer (astronomie)|atmosfeer]] hebben. Het is ''niet'' zo dat alle 'aardse planeten' geschikt zijn om op te leven.
De verder naar buiten gelegen planeten bestaan voor een groot deel uit [[Gas (natuurkunde)|gassen]] als [[diwaterstof|waterstof]] en [[helium]], en heten daarom ook wel [[gasreus|gasreuzen]], of, naar het voorbeeld [[Jupiter (planeet)|Jupiter]], [[Joviaanse planeet|Joviaanse planeten]]. Deze gasreuzen hebben vaak geen vaste korst. Volgens nieuwe inzichten worden [[Uranus (planeet)|Uranus]] en [[Neptunus (planeet)|Neptunus]] geen gasreuzen maar [[ijsreus|ijsreuzen]] genoemd.
 
== Structuur ==
Terristrische planeten hebben allemaal ruwweg dezelfde structuur: een centrale kern van metaal, voornamelijk [[IJzer (element)|ijzer]], met een omringende [[aardmantel|mantel]]. De [[Maan]] lijkt hierop, maar deze heeft geen metalen kern. Aardse planeten kennen [[ravijn]]en, [[Krater (landschapsvorm)|kraters]], [[Berg (aardrijkskunde)|bergen]] en [[vulkaan|vulkanen]]. Ze beschikken vaak over een [[secundaire atmosfeer]] – een atmosfeer gevormd door intern vulkanisme of door inslagen van [[komeet|kometen]], in tegenstelling tot gasreuzen, die beschikken over een [[primaire atmosfeer]] – atmosferen die ontstaan zijn door de zonZon.
 
== Terrestrische planeten binnenin onshet zonnestelselZonnestelsel ==
Het [[zonnestelselZonnestelsel]] van de [[Aarde (planeet)|Aarde]] kent vier terrestrische planeten: [[Mercurius (planeet)|Mercurius]], [[Venus (planeet)|Venus]], [[Aarde (planeet)|Aarde]] en [[Mars (planeet)|Mars]] en een terrestrische [[dwergplaneet]], [[Ceres (dwergplaneet)|Ceres]].
Hemellichamen zoals [[Pluto (dwergplaneet)|Pluto]] lijken op terrestrische planeten aangezien zij ook een vast korst hebben, maar ze zijn samengesteld van ijzigere materialen (zie [[ijsdwerg]]). Tijdens de formatie van het zonnestelselZonnestelsel, waren er waarschijnlijk meer [[planetesimaal|planetesimalen]], maar deze zijn allemaal samengegaan of zijn verwoest.
Daarnaast kunnen de [[Maan]] en Jupiters manen [[Io (maan)|Io]] en [[Europa (maan)|Europa]] worden gezien als terrestrische werelden, hoewel ze niet als planeten kunnen worden beschouwd aangezien ze manen zijn, maar ze worden beschouwd als [[planemo]]s. Io en Europa zijn voornamelijk samengesteld uit gesteenten, hoewel ze gevormd zijn achter [[sneeuwlijn]].
 
== Terrestrische planeten buiten onshet zonnestelselZonnestelsel ==
De meerderheid van de planeten die ontdekt zijn buiten onshet zonnestelselZonnestelsel tot nu toe zijn [[gasreus|gasreuzen]], waarschijnlijk omdat deze groter zijn en daarom makkelijker te zien tijdens een observatie. Desalniettemin zijn er een aantal planeten, die zich buiten onshet [[zonnestelselZonnestelsel]] bevinden, die bekend zijn als terrestrische planeten, of zo worden beschouwd.
 
[[Aleksander Wolszczan]] ontdekte de eerste terrestrische planeet buiten onshet zonnestelselZonnestelsel. De drie planeten draaien in de [[pulsar|pulsar planeet]] [[PSR B1257+12]] met massa’s van 0,02, 4,3 en 3,9 keer zoveel als de [[Aarde (planeet)|Aarde]]. Die zijn per ongeluk ontdekt: hun doortocht veroorzaakte storingen in de pulsars radio uitzendingen (hadden ze niet gewenteld rond een pulsar, dan zouden ze niet zijn gevonden).
Toen [[51 Pegasi b]], de eerste en enige planeet buiten onshet zonnestelselZonnestelsel gevonden rond een fuserende ster, was ontdekt, namen veel astronomen aan dat het een gigantische terrestrische moest zijn. Er werd aangenomen dat gasreuzen niet konden bestaan zo dicht bij een ster, wat het geval was bij 51 Pegasi b. Metingen van de diameter van een gelijke extrasolaire planeet ([[HD 209458 b]]) lieten zien dat dit wel degelijk gasreuzen waren.
 
In [[juni 2005]] werd de eerste planeet gevonden die rond een fuserende ster draaide, waarvan bijna met zekerheid viel te zeggen dat het een terrestrische planeet was. Deze planeet draaide rond de [[dwergplaneet]] [[Ster (hemellichaam)|ster]] [[Gliese 876]], slechts 15 [[lichtjaar|lichtjaren]] verwijderd van ons. De planeet had een massa van 5 à 7 maal dat van de aarde en deed er ongeveer 48 uur over om één maal rond zijn as te draaien.