Poolse Grondwet van 3 mei 1791: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Regel 18:
In 1791 keuren de hervormingsgezinde parlementsleden van de Confederatie van Bar de Poolse Grondwet van 3 mei 1791 goed, de meest liberale grondwet die Europa tot op dat moment had gekend. De grondwet was in sterke mate geïnspireerd door de [[Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring]].
* De praktijk van de "liberum veto" werd afgeschaft;
* er werd een erfelijke, maar constitutionele monarchie ingevoerd;
er kwam een machtenscheiding tussen de wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende takken van het bestuur;▼
het principe van de *volkssouvereiniteit werd ingevoerd en de politieke rechten zouden voortaan niet beperkt zijn tot de adel, maar ook toevallen aan de burgerij;▼
▲* er kwam een machtenscheiding tussen de wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende takken van het bestuur;
vrijheid van godsdienst werd ingevoerd, evenwel met de beperking dat afval van het katholieke geloof niet was toegestaan;▼
ook werd de rechtspositie van de horige boeren sterk verbeterd, doordat zij onder bescherming van het Parlement worden gesteld. ▼
▲* het principe van de *volkssouvereiniteit werd ingevoerd en de politieke rechten zouden voortaan niet beperkt zijn tot de adel, maar ook toevallen aan de burgerij;
▲* vrijheid van godsdienst werd ingevoerd, evenwel met de beperking dat afval van het katholieke geloof niet was toegestaan;
▲* ook werd de rechtspositie van de horige boeren sterk verbeterd, doordat zij onder bescherming van het Parlement worden gesteld.
De grondwet van 1791 bleef slechts 18 maanden en 3 weken van kracht; hij werd op 23 november 1793 opgeheven door een concurrerend parlement, de Sejm van Grodno. Tegen 1795 kwam er een eind aan het voortbestaan van een souvereine Poolse staat door de [[Tweede Poolse Deling]] en de [[Derde Poolse Deling]]. Gedurende de komende 123 jaren zou de Grondwet van 3 mei 1791 door progressieven in geheel Europa beschouwd worden als een veelbelovende poging tot binnenlandse hervorming. In de woorden van de twee geestelijke vaders van de grondwet, [[Ignacy Potocki]] en [[Hugo Kołłątaj]], was deze grondwet "de laatste wil en het testament van een stervend land". De Britse historicus Norman Davies beschrijft het document als "de eerste grondwet van zijn soort in Europa"; andere historici noemen het de op een na oudste gecodificeerde nationale grondwet ter wereld, voorafgegaan alleen door de Grondwet van de VS, die op 4 maart 1789 werd goedgekeurd.
| |||