Middeleeuwse universiteit: verschil tussen versies

[[AfbeeldingBestand:Map of Medieval Universities.jpg|right|thumb|Plattegrond met middeleeuwse [[universiteit]]en.]]

[[AfbeeldingBestand:Medieval-university.jpg|thumb|right|Onderwijs aan middeleeuwse universiteit (13e-eeuws handschrift).]]

De eerste Europese '''middeleeuwse universiteiten''' werden opgericht in [[Italië]], [[Frankrijk]] en [[Engeland]] opaan het eindeeind van de [[11de11e eeuw|11de11e]] en begin van de [[12de12e eeuw]], voor de studie van [[kunst]]en, [[recht]], [[geneeskunde]] en [[theologie]].

Voorafgaand aan de 12de12e eeuw, in de [[vroege middeleeuwen]], was het intellectuele leven van Europa verbonden aan de [[klooster (gebouw)|klooster]]s, die meestal bezig waren met de studie van de [[liturgie]] en het gebed; zeer weinige kloosters konden ware intellectuelen voortbrengen. Veel [[priester]]s waren zelfs grotendeels [[Analfabetisme|analfabeet]] en putten voornamelijk uit hun [[geheugenGeheugen (menspsychologie)|geheugen]] om hun parochianen te onderrichten over het evangelie. Dat was toen geen schande omdat eveneens de [[aristocratie]] bijna geheel analfabeet was en zeker het 'gewone volk'. Bovendien zag men het geheugen als de zetel van de intelligentie en creativiteit. Als men iets op schrift moest stellen, wendde men zich tot een ingehuurde [[Schrijver|beroepsschrijver]].

Na de [[Gregorius de Grote|Gregoriaanse hervorming]] van de [[canoniek recht|canonwet]] en de verplicht gestelde studie van de [[sacrament]]en in de vroege middeleeuwen, vormden de bisschoppen ''[[kathedraalschool|kathedraalscholen]]'' om de geestelijkheid in deze canonwet, maar ook in de meer seculaire aspecten van kerkbeleid, met inbegrip van [[logica (wetenschap)|logica]] en [[retorica]] op te leiden voor gebruik bij het [[preek|preken]] en theologische besprekingen, en om de financiën van hun bisdom effectiever te controleren. In het begin kwam dit alleen de geestelijkheid ten goede en waren er nauwelijks 'leken' op deze scholen te vinden. Seculiere intellectuelen hadden weinig aanzien en er waren dan ook weinig studiemogelijkheden voor hen. Als men serieus bv.bijvoorbeeld de [[Antieke filosofie|Griekse filosofie]] wilde bestuderen, was men aangewezen op leerscholen in [[Constantinopel]] zoals de zogenaamde [[universiteit van Constantinopel]] wat als een vroege voorloper van de moderne universiteit beschouwd kan worden. Bekender zijn de islamitische universiteiten, zoals die in [[Córdoba (AndalusiëSpanje)|Córdoba]] en [[Granada (stad)|Granada]] waar veel (westWest-)Europese geleerden en studenten studeerden.

[[ImageBestand:Laurentius de Voltolina 001.jpg|right|thumb|Impressie van de [[Universiteit van Bologna]], Italië.]]

Met de stijgende professionalisering van de maatschappij tijdens de 12de12e en [[13de13e eeuw]], groeide echter naast de vraag voor een beter opgeleide geestelijkheid ook de vraag naar beter opgeleide mensen die het ingewikkelder wordende overheidsapparaat moesten bemannen. Ook de toenemende [[Handel (economie)|handel]] vereiste opleidingen in [[administratie]]ve vaardigheden als [[wiskunde|rekenkunde]] en [[Boekhouding|boekhouden]]. Leren werd een essentiële voorwaarde om vooruit te komen in de geestelijke en wereldlijke hiërarchie, en leraren kregen hierdoor langzamerhand steeds meer prestige. Al snel overtrof de vraag naar onderwijs de capaciteit van de kathedraalscholen, die hoofdzakelijk door één leraar, de ''scholaster'', werden geleid. Bovendien namen de spanningen tussen de studenten van kathedraalscholen en de burgers in kleinere steden toe. Zo migreerden veel kathedraalscholen naar grote steden, zoals [[Parijs]] en [[Bologna (stad)|Bologna]] en ontwikkelden zich tot de eerste universiteiten die niet meer specifiek op de opleiding van de geestelijkheid waren ingesteld, maar ook op de opleiding van andere geïnteresseerden. Het instituut van de universiteit verspreidde zich snel door heel [[Europa (continent)|Europa]] door de steeds toenemende vraag naar goed opgeleiden. Een sterke stimulans was ook dat de aristocratie en rijke kooplieden de universiteiten inmiddels financieel ondersteunden. De [[Oude Universiteit Leuven]] (1425) was de eerste in de Nederlanden.

[[AfbeeldingBestand:Septem-artes-liberales Herrad-von-Landsberg Hortus-deliciarum 1180.jpg|thumb|right|De [[zeven vrije kunsten]], uit: "Hortus deliciarum" van Landsberg, 12e eeuw.]]

De Middeleeuwsemiddeleeuwse universiteit bracht een zekere mate van eenheid in het Europese onderwijs. Overal in Europa werd min of meer dezelfde opleiding aangeboden, en studenten waren dan ook vrij om colleges te volgen bij docenten aan een andere universiteit wanneer deze beter bekendstond. Dit gebeurde dan ook in grote mate.

*[[Oxford University|Universiteit van Oxford]], [[Engeland]] – gesticht vòòr [[1167]]

[[ImageBestand:University of Salamanca.jpg|thumb|right|200px|Facede van de [[Universiteit van Salamanca]], gesticht in 1218.]]

*[[Cambridge University|Universiteit van Cambridge]], [[Engeland]] – gesticht in [[1209]]

*[[Universiteit van Napels Federico II|Universiteit van Napels]], [[Italië]] – gesticht in [[1224]] door keizer [[Keizer Frederik II|Frederik van het Heilige Roomse RijkII]]

*[[Université Montpellier Sud de France|Universiteit van Montpellier]], [[Frankrijk]] – gesticht in [[1289]]

*[[Universiteit vanSapienza Rome La Sapienza]], [[Italië]] – gesticht in [[1303]]

*[[Ruprecht-Karls-universiteit|Universiteit van Heidelberg]], [[Duitsland]] – gesticht in [[1385]]

*[[Universiteit Leipzig|Universiteit van Leipzig]], [[Duitsland]] – gesticht in [[1409]]

*[[Ernst-Moritz-Arndt-Universität|Universiteit Greifswald]], [[Duitsland]] – gesticht in [[1456]]

*[[Comenius Universiteit Bratislava|Universiteit van Bratislava]], [[Slowakije]] – gesticht in [[1465]]

*[[Eberhard-Karls-Universiteit Tübingen|Universiteit van Tübingen]], [[Duitsland]] – gesticht in [[1476]]

*[[Universiteit van Siguenza]], [[Spanje]] - gesticht in [[1489]] met pauselijke bul van [[Paus Innocentius VIII|Innocentius VIII]]

*[[UniversitéUniversiteit devan Genève]], [[Zwitserland]] – gesticht in [[1559]]

*[[Universiteit van Vilnius]], [[Litouwen]] – gesticht in [[1579]] door koning [[Stefanus Báthory|Stefan Báthory]]

* [[Wetenschap in de Middeleeuwenmiddeleeuwen]]